اين سؤال اساسي است كه مي‌تواند از يكسو تكليف درخواست‌كنندگان ساخت بناهاي بلند را روشن كند و از سوي ديگر ساخت و سازهاي بناهاي بالاي 12طبقه را قاعده‌مند سازد؛ اگرچه اكنون مجوز جديدي براي ساخت بناي بالاي 12طبقه در تهران صادر نمي‌شود و اين امر منوط به ابلاغ ضوابط بلندمرتبه‌سازي شده است.
با تصويب طرح جامع و تفصيلي در شهر تهران، پهنه‌هايي كه عملا ساخت بناهاي بلند در آنها وجود دارد، مشخص شدند. در طرح تفصيلي حتي اثرات ساخت‌وسازها از نظر بارگذاري بر جمعيت شهر نيز تعيين شدند. با وجود اين، تدوين ضوابط بلندمرتبه‌سازي در وهله نخست در دستور كار كميسيون ماده5 شهرداري تهران و سپس شوراي‌عالي شهرسازي و معماري براي تأييد و ابلاغ قرار گرفت. اين ضوابط مي‌تواند بسياري از مشكلات و سؤالات كنوني در رابطه با ساخت بناهاي بلند مثل بحران آب، افزايش ترافيك بر منطقه، جلوگيري از وزش باد، استحكام لازم سازهاي و... را رفع كند. اين در حالي است كه ضوابط تدوين‌شده مدت‌هاست در شوراي‌عالي شهرسازي و معماري معطل مانده و معلوم نيست چه زماني ابلاغ مي‌شود؟ معاون معماري و شهرسازي شهرداري تهران نيز در گفت‌وگو با همشهري اظهار كرد كه پاسخ اين سؤال را كه اهميت بسيار دارد، بايد دبيرخانه شوراي‌عالي شهرسازي و معماري كشور هرچه سريع‌تر بدهد. پژمان پشمچي‌زاده گفت: «با روندي كه مشاهده مي‌كنم پاسخ اين سؤال براي بنده و هيچ‌كس ديگري مشخص نيست.» وي به نكته‌اي اشاره كرد كه به ابهامات مسئله مي‌افزايد؛ «بعضا اطلاعاتي را مطالبه كرده‌اند كه ارتباطي ميان آنها و بحث بلندمرتبه‌سازي نمي‌بينم.»
- شهروندان چه مي‌گويند؟
ساعت حدود 18:45جمعه 18دي‌ماه در ميدان ساحل منطقه22، كنار يك لبوفروش توقف مي‌كنيم. كلاه پشمي به سر دارد و با شال صورتش را پوشانده. كنار چرخش كه مي‌رويم شال را از روي چشمانش كنار مي‌دهد. وزش باد چندان نيست اما سرما آنقدر تأثيرگذار است كه براي خريد لبوي داغ متقاعدمان كند. راه بلوار شهيد جوزاني را در پيش مي‌گيريم و سپس از يك‌راه فرعي به نزديكي درياچه شهداي خيلج فارس (چيتگر) مي‌رسيم. از خودرو كه پياده مي‌شويم انگار ميزان سرما بيشتر شده. در كنار ساحل درياچه، برخلاف انتظارمان جمعيت قابل توجهي وجود دارد؛ مخصوصا آنجا كه پرنده‌هاي مهاجر درياي شرق و شمال سيبري تجمع كرده‌اند. زوجي جوان، دانه‌هاي ذرت بو داده را به سمت پرنده‌ها پرتاب ميكنند. آنها معتقدند كه تابستان‌ها وزش باد در اينجا خيلي بيشتر است اما زمستان‌ها كمتر مي‌شود. عقربه‌هاي ساعت، 20:10 را نشان مي‌دهد و سردتر شدن هوا محسوس است. مرد مسني همراه با فرزندش روي پله‌هاي كنار درياچه ايستاده. پكي به سيگارش مي‌زند و سپس دودش را محكم فوت مي‌كند. به پسرش مي‌گويد: «هفته پيش كه هوا آلوده بود، دقيقا همينجا نشسته بودم و وقتي دود سيگارم را فوت مي‌كردم، در همان نزديكي خودم به سرعت محو مي‌شد اما حالا دود، رو به پايين و به سمت درياچه مي‌رود.» وقتي از او مي‌پرسيم كه چقدر به كنار درياچه مي‌آييد و آيا معتقديد كه اين ساختمان‌هاي بلند مانعي در برابر جريان باد و تشديد آلودگي هستند؟ پاسخ مي‌دهد: «هفته‌اي يك‌بار. ساكن يكي از همين برج‌ها هستم. من كارشناس اين موضوع نيستم اما در اين يك‌سال و نيمي كه اينجا ساكن شده‌ام، جريان باد خوب بوده و به‌نظرم اينها ربطي به آلودگي هواي تهران ندارد.»
- اينورژن؛ زماني كه اصلا باد نيست
يكي از بحث‌هايي كه اخيرا در بعضي رسانه‌هاي مختلف و از قول برخي مسئولان بيان مي‌شود، ارتباط بين بلندمرتبه‌سازي و آلودگي هواست؛ تا جايي ساختمان بناهاي بلند واقع در منطقه22 و شمال تهران يكي از دلايل آلودگي هواي پايتخت بيان مي‌شود. اين قضيه را مي‌توان از ابعاد مختلف مورد تحليل قرار داد.
- اينورژن در كل دشت تهران
محمدباقر قاليباف، شهردار تهران: همه‌ساله هوا در فصل زمستان در دشت تهران ساكن مي‌شود و ما هميشه شاهده پديده اينورژن (وارونگي دما) در اين فصل هستيم. همچنين اگر قرار است كه ساخت‌وساز باعث جلوگيري از وزش باد در شهرها باشد، پس چرا در اراك، اصفهان، مشهد و ساير كلانشهرها نيز با معضل آلودگي هوا مواجه هستيم؟ درضمن حركت باد از غرب تهران به سمت شرق تنها در يك نقطه محدود نمي‌شود كه عنوان شود ساخت‌وسازها در غرب پايتخت باعث آلودگي هوا شده است.
- خودروها منبع اصلي آلودگي هواي تهران
وحيد حسيني، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران: منبع آلودگي هواي تهران 420هزار خودروي آلاينده فرسوده است. طبق آمار در شهر تهران، نزديك به 120هزار دستگاه خودروي فرسوده و حدود 300هزار دستگاه خودروي كاربراتوري توليد سال82 و قبل از آن وجود دارد كه 10درصد ناوگان خودرويي تهران را تشكيل مي‌دهد. نكته اينجاست كه اين ميزان خودرو 50درصد از آلودگي هواي تهران را باعث مي‌شوند. ضمن اينكه حدود 750هزار موتورسيكلت كاربراتوري روزانه در پايتخت تردد ميكنند كه اغلب آنها آلاينده هستند.
- قله‌اينورژن، 4برابر بلندترين ساختمان منطقه 22
پژمان پشچمي‌زاده، معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران: اساسا اول از همه بايد گفت كه ساختمان‌هاي بلند عاملي بر ايجاد آلودگي هوا به حساب نمي‌آيند. شايد چنين مسئله‌اي از منظري كه برج‌ها باعث تشديد آلودگي مي‌شوند، قابل بحث باشد. اگر بحث بارگذاري جمعيتي بناهاي بلند نيز در ميان باشد، بايد گفت كه نبايد از سقف جمعيتي شهر تهران عبور كرد و بايد جلوي روند مهاجرت به شهر گرفته شود. در شرايط عادي هواي شهر تهران مطابق همه نقاطي كه در كره زمين وجود دارد، گراديان دما از يك‌روندي پيروي مي‌كند كه براساس آن به ازاي هر يك‌كيلومتر فاصله گرفتن از سطح زمين، 6درجه كاهش دما رخ مي‌دهد. سرعت باد برعكس اين است؛ يعني در ارتفاع سرعت باد افزايش مي‌يابد. اما در زمان اينورژن، اين وضعيت از حالت عادي خارج مي‌شود؛ يعني در حركت از سطح زمين به ارتفاع كاهش دما و افزايش سرعت باد رخ نمي‌دهد يا خيلي جزئي است. در اين حالت مولدهاي آلودگي، بدون اينكه شرايط براي خروج آلاينده‌ها از جو و فضاي پيراموني ما فراهم باشد، آلودگي توليد ميكنند. سؤال اساسي اينجاست كه در زمان پديده اينورژن‌هاي بحراني مثل اواخر آذر امسال آيا وزش بادي وجود دارد يا خير؟ براي پيداكردن بهترين پاسخ اين سؤال، بايد اينورژن‌هاي بحراني گذشته را طبق آمارهاي ايستگاه‌هاي هواشناسي بررسي كنيم. يكي از اينورژن‌هاي بحراني در فاصله زماني 23تا 25ژانويه سال 2011ميلادي رخ داد. در اين بازه زماني در ايستگاه مهرآباد، دستگاه‌هاي بادسنج در ارتفاع 100متري، سرعت باد روي زمين 6 تا 8گره (4متر بر ثانيه) به ثبت رسيده است. اگر اينورژن نبود بايد در ارتفاع بالاتر، شاهد افزايش سرعت باد مي‌بوديم اما در زمان رخ دادن وارونگي دما طي تاريخ مذكور تا ارتفاع 5600متري از سطح دريا كه قله اينورژن محسوب مي‌شود و حدود 1600متر بالاتر از قله توچال است، در برخي اوقات نه‌تنها سرعت باد افزايش پيدا نكرده بلكه حتي كاهش هم داشته است. در آن زمان، سرعت باد حدود 10گره بوده كه نشان از سكون جريان باد را نشان مي‌دهد. حال درنظر بگيريد كه ارتفاع بلندترين ساختمان واقع در منطقه22، 1410متر از سطح درياست. حال هنگامي كه در زمان اينورژن افزايش سرعت باد در ارتفاع خيلي بالاتر رخ نمي‌دهد، چگونه توده‌هاي ساختماني مي‌تواند اثري داشته باشد و آلودگي هوا را تشديد كند؟
نظر شما