در ايران 3عامل، متهمان رديف اول مرگ ايراني‌ها هستند؛ سكته قلبي، چاقي و بيماري‌هاي زمينه‌اي آن و سرطان. البته حوادث ترافيكي را هم بايد به جمع اين قاتلان اضافه كرد. كشور ما رتبه دوم را از نظر مرگ‌ومير ناشي از تصادفات در دنيا دارد و هر سال دست‌كم 16هزار نفر جان خود را در تصادف‌ها از دست مي‌دهند. درباره حوادث ترافيكي تقريبا تكليف مشخص است. اما درباره سه عامل ديگر چه كار بايد انجام داد تا عمر ما را كوتاه نكنند؟
- سكته قلبي
با وجود اينكه آمار سكته‌هاي قلبي در كشورهاي توسعه‌يافته رو به كاهش است اما در ايران هر سال 12درصد از مرگ‌ها به‌دليل سكته قلبي اتفاق مي‌افتد؛ عاملي كه اين روزها بسياري از قربانيان خود را از ميان جوان‌ها مي‌گيرد و رابطه نزديكي با استرس و سبك زندگي غلط دارد. هنگام سكته قلبي يكي از عروق كرونر قلب (رگ‌هايي كه خون را به عضله قلب مي‌رسانند) مي‌گيرد و در چند لحظه خون‌رساني به قسمتي از عضله قلب به‌شدت كم يا متوقف مي‌شود. در نتيجه فرد احساس گرفتگي نفس، درد شديد در قفسه سينه، تهوع و تعريق و سبكي سر مي‌كند و در چشم به هم‌زدني خون‌رساني به عضلات قلبي او مختل شده و عضله قلب مي‌ميرد و فرد سكته مي‌كند. اگرچه سكته قلبي در افرادي كه سابقه خانوادگي سكته دارند 3برابر بيشتر از افراد عادي اتفاق مي‌افتد اما عواملي مثل فشار خون بالا، مصرف سيگار، ديابت، كلسترول بالا، چاقي و بزرگي بطن چپ قلب هم از دلايل مهم سكته قلبي هستند. بد نيست بدانيد كه 10درصد مردم ايران سيگار مي‌كشند، 3ميليون نفر قليان مصرف مي‌كنند و 90درصد علت سرطان ريه، سيگار است. بنابراين سيگار به تنهايي خطر سكته قلبي را 4برابر مي‌كند. همين دخانيات در كنار تنفس هواي آلوده و البته استرس و شرايط بد عصبي، بمب ساعتي سكته قلبي را به‌كار مي‌اندازند و شما خداي ناكرده بدون آنكه فكرش را هم بكنيد دچار ايست قلبي مي‌شويد.
با همه اينها، چطور مي‌توان از سكته قلبي پيشگيري كرد؟
1- دور دخانيات را خط بكشيد و تا جايي كه مي‌توانيد هواي سالم تنفس كنيد.
2- استرس و تنش را در زندگي‌تان كنترل كنيد.
3- مراقب وزن و سلامت خون خود باشيد.
4- غذاي سالم بخوريد و از 40سالگي به بعد چكاپ قلب شويد.
- چاقي و ديابت
اگرچه چاقي و ديابت به‌خودي خود آدم را نمي‌كشند اما مي‌توانند زمينه‌ساز بيماري‌هاي بسيار زيادي شوند. نارسايي‌هاي قلبي و عروقي، نارسايي كبد و كليه، سكته‌هاي قلبي و مغزي و سرطان از بيماري‌هاي ناشي از چاقي و ديابت هستند. طبق آمارهايي كه وزارت بهداشت منتشر كرده، 25ميليون نفر در كشور اضافه وزن دارند و 34هزار مرگ در سال مربوط به چاقي است. تغذيه ناسالم، مصرف بيش از حد نمك و روغن و شيريني‌ها عوامل اصلي ابتلا به چاقي هستند. در كنار اين، بيشتر مردم ما تحرك كافي ندارند و سبزي و ميوه بخش كمي از برنامه غذايي آنهاست. اما جز چاقي، ديابت هم يك عامل مهم در مرگ‌ومير ايراني‌هاست. اين بيماري خاموش، ميهمان خون حدود 7ميليون ايراني است و آنطور كه بنياد بين‌المللي ديابت اعلام كرده، در هر شش ثانيه يك قرباني مي‌گيرد. اما چطور مي‌توانيد از ابتلا به چاقي و ديابت و بيماري‌هاي ناشي از آنها در امان بمانيد؟
1- وزن خود را كنترل كنيد و اگر چاق هستيد هرچه زودتر با كمك يك متخصص تغذيه و يك مربي ورزشي وزنتان را پايين بياوريد. يادتان باشد سالم‌ترين ميزان كاهش وزن، يك تا 2 كيلوگرم در‌ماه است و بيش از آن باعث آسيب شديد مي‌شود.
2- سبك زندگي‌تان را اصلاح كنيد و تحرك بيشتري داشته باشيد. اگر شغلتان پشت ميزي است، هر روز يك ساعت پياده‌روي تند كنيد يا 3روز در هفته باشگاه برويد و ورزش كنيد. همچنين تا مي‌توانيد از خودروي شخصي استفاده نكنيد تا به بهانه استفاده از وسايل نقليه عمومي هم كه شده قدري بيشتر راه برويد و بايستيد.
3- غذاي سالم بخوريد و هر روز يك سوم از غذايتان ميوه‌جات و سبزي‌هاي تازه باشد و يك سوم از آن لبنيات و پروتئين.
4- از 30سالگي به بعد سالي يك‌بار و از 45سالگي به بعد سالي 2بار آزمايش خون بدهيد تا از نظر ابتلا به چربي خون، ديابت و كبد چرب بررسي شويد.
- سرطان
هر سال 90هزار مورد جديد از ابتلا به سرطان در كشور گزارش مي‌شود و 55 هزار نفر به‌خاطر اين بيماري جانشان را از دست مي‌دهند. ميان انواع و اقسام سرطان‌هايي كه هر سال هزاران ايراني را مبتلا مي‌كنند، سرطان پوست شايع‌ترين آنها است. پس از آن سرطان‌هاي پروستات، پستان، معده، روده‌بزرگ، خون، ريه، مري، استخوان، اعصاب مركزي و غدد لنفاوي از رايج‌ترين سرطان‌ها ميان ايراني‌ها هستند. البته توزيع اين سرطان‌ها در مناطق مختلف كشور متفاوت است. در شمال ايران سرطان‌هاي گوارشي به‌خصوص سرطان معده و مري، بيش از سرطان‌هاي ديگر شايع است؛ آنقدر كه در گيلان در 50سال گذشته شيوع آن 3برابر شده است. در مركز و جنوب كشور سرطان معده زياد است و بعد از آن، سرطان‌هاي استخوان، خون و پروستات قرار دارند. سرطان روده كه معمولا در افراد بالاي 50سال ديده مي‌شود، در ايران مردان زير 50سال زيادي را درگير مي‌كند و سرطان پروستات، به‌عنوان يكي از شايع‌ترين سرطان‌هاي مردان ايراني است.
مهم‌ترين دلايل سرطان در ايران مصرف دخانيات (به‌ويژه مخدر ترياك)، مصرف غذاهاي خيلي شور، مصرف نكردن سبزيجات و ميوه‌ها، مصرف نكردن آجيل، كم‌تحركي و ورزش‌نكردن، چاقي و پرخوري و برخي عفونت‌هاي ويروسي و ميكروبي دانسته مي‌شود. آلودگي هوا و آلودگي‌هاي غذايي هم از ديگر علت‌هاي شيوع سرطان هستند و اگر فردي زمينه ژنتيك آن را داشته باشد 3 تا 5 برابر بيشتر در معرض ابتلا به سرطان قرار دارد.
علم پزشكي هنوز هيچ روش قطعي يا مؤثري براي پيشگيري از سرطان پيدا نكرده اما داشتن سبك زندگي و تغذيه سالم، استفاده مستمر از آنتي‌اكسيدان‌ها (مثل ميوه‌هاي تازه، آجيل‌ها و امگا 6 و امگا 3)، ورزش، آرامش و خواب كافي و البته توجه به تغييرات جزئي در بدن و پيگيري بيماري‌ها در همان مراحل اوليه مي‌تواند تا حد زيادي از سرطان پيشگيري كرده يا آن را قابل كنترل و درمان كند.
نظر شما