انسان عاقل با يك اشاره راه را مي‌يابد و حق را تشخيص مي‌دهد.گنج‌هاي بسياري در اشاره‌هاي كلمات اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) نهفته است. يكي از اشاره‌هاي گهربار ايشان در مورد ويژگي اصلي انسان عاقل است؛ حضرت مي‌فرمايند: عاقل هر چيز را در محل خود قرار مي‌دهد. بهتر است در ظاهر اين كلام توقف نكنيم و كمي عميق‌تر بينديشيم. منظور كلام اين نبوده است كه مثلا پول را در جيب و ماشين را در پاركينگ قرار‌دادن نشانه عاقل‌‌بودن است بلكه اين توصيه قابليت گسترش به تمام ابعاد زندگي را دارد.
يكي از اصول علم اقتصاد «هزينه فرصت» نام دارد؛ يعني با توجه به محدود‌بودن منابع، استفاده و هزينه‌كردن از يك منبع در جهتي خاص، مانع استفاده آن در جهتي ديگر خواهد بود. به‌عنوان مثال اگر پول خود را صرف خريد خودرو كنيم ديگر نمي‌توان آن را در جهت خريد لوازم منزل به‌كار بريم.
اگر فرمايش حضرت را در اقتصاد بسنجيم مي‌‌گوييم، عاقل كسي است كه از فرصت‌ها و منابع اقتصادي‌اش در بهترين كاربرد آن استفاده كند. كسي كه مي‌تواند درآمدش را صرف امنيت‌بخشي به زندگي خود يا زندگي‌سازي براي ديگران كند، چنانچه همان درآمد را براي خريد كالاي لوكسي كه نياز كمتري به آن دارد هزينه كند عاقل نيست. نه‌تنها در اقتصاد بلكه در همه عرصه‌هاي زندگي نيز با استفاده از اين شاخص مي‌توان به رفتارهاي عاقلانه پي برد. به مادري كه بخش عمده احساسات خود را در فضاي مجازي صرف مي‌كند و فرزندان خود را از اين بخش احساساتش محروم مي‌كند عاقل نمي‌گويند. عاقل يعني مردي كه تشخيص دهد يك ساعت حضورش در خانواده گاهي از سرازير‌كردن درآمد حاصل از كار در اين ساعت مي‌تواند مفيدتر باشد.
عاقل مي‌داند كجا بايد وقت خود را صرف كسب درآمد كند و كجا بايد صرف تحصيل و كجا بايد به تفريحات خود برسد. عاقل مي‌داند زمان مناسب ازدواج دخترش را نبايد فداي تحصيل و... كند.چه بسيار فرصت‌هايي كه صرف چيزي مي‌شوند كه سود ندارد. اختيار با شماست؛ زماني را كه مي‌شود در آن به بازي با تلفن همراه پرداخت، مي‌شود مطالعه هم كرد. هزينه سالانه سيگار و لوازم آرايش و لوازم لوكس غيرضروري را هم مي‌شود صرف فراهم آوردن شرايط تحصيل بهتر فرزندان، جلوگيري از گسترش فقر و... نمود. زمينه براي گرفتن تصميم عاقلانه بسيار است و فقط مرد عمل مي‌خواهد.
نظر شما