کیمیاگری با کاغذ و قلم

نشست ویژه‌ مرکز فرهنگی شهر کتاب روز دوشنبه، دوم اسفند، به رونمایی از این کتاب اختصاص داشت. درم‌بخش در این نشست گفت: طراح کیمیاگری است که با ورق سفید و قلم، چیزی نو می‌آفریند.

کامبیز درم‌بخش خط‌هایش را نتیجه‌ی سال‌ها عشق و تلاش دانست و گفت: هیچ روزی نبوده که به کارهایم فکر نکنم و دنبال ایده‌های نو نباشم. آن‌چه در این کتاب گردآمده دویست اثر برگزیده از بین چندهزار کار است. امیدوارم جلد دوم این کتاب نیز منتشر شود. آن‌چه می‌ماند کار است و روند کار هرگز متوقف نمی‌شود. کار هم مانند داستان‌ها پایانی ندارد. ایده‌های خوب کم‌یاب هستند، اما هستند و باید پیدای‌شان کرد. هر اثر جدید باید کشفی باشد و خلاقیت یعنی همین. طراح کیمیاگری است که با ورق سفید و قلم، چیزی نو می‌آفریند.

وی یادآور شد: کاریکاتوریست‌ها بدون استفاده از کلمه‌، پیام خود را به تمام دنیا می‌رسانند. باید همیشه در حال پرسش بود و هرگز نباید به غرور اجازه‌ی ظهور داد. آدم‌های عادی فقط یک صورت از اشیاء یا مفاهیم را می‌بینند، اما هنرمند باید بتواند از زاویه‌های متعدد به همه چیز نگاه کند و قادر باشد برای اشیاء کارکردهای متفاوت و جدید تعریف کند.

درم‌بخش مخاطبان خود را فارغ از دایره‌ی سنی و نسلی دانست و گفت: در چند سال اخیر نوجوان‌ها اشتیاق زیادی به کارهایم نشان داده‌اند و همین سبب خوشنودی من شده است. کاریکاتور از غرب به ایران آمده و من هم نوع کارم را از غربی‌ها یاد گرفته‌ام؛ اما اندیشه‌های شرقی‌ام در این آثار بازتاب دارد.

درم‌بخش ضمن قدردانی کردن از حسن کریم‌زاده به‌خاطر طراحی داخلی و صفحه‌آرایی کتاب، از سردبیران مجله‌ی همشهری داستان، خانم‌ها مرشدزاده و فرشیدنیک نیز تشکر کرد و گفت: تعدادی از طراحی‌های این کتاب پیشتر در مجله‌ی همشهری داستان منتشر شده است؛ کارهایی که هر ورق‌شان را می‌توان انیمیشنی کوتاه دانست. اگر مجله‌ی همشهری داستان نبود، این قسم کارهای من در دسترس عموم قرار نمی‌گرفت.

سپس جواد مجابی با بیان این‌که انسان همواره خواهان این بوده که چیزی فراتر از کلام بیافریند، گفت: تصاویر درم‌بخش با بازی نهفته در معماری خط‌هاشان درک می‌شوند، نه با واژگان. ساختارهای او بی‌نیاز از تأویل و تعریف‌اند و روایت خود را از فهم بی‌واسطه‌ی نشانگان تصویری‌ای می‌گیرند که بین مخاطب و هنرمند مشترک است. از طرف دیگر، کامبیز درم‌بخش و اردشیر محصص، دو بنیان‌گذار کاریکاتور مدرن ایران، توانستند مخاطبان این هنر را از پانویس طرح‌های شوخیانه که از آغاز کاریکاتور در ایران تا دهه‌ی چهل، از لوازم حیاتی‌ کارتون‌های مطبوعاتی بود، برهانند.

مجابی افزود: جهان، پیش چشم همه پر از تصویر و خیالِ روان است. در نگاه هنرمند، آدم‌ها و جانوران و اشیاء حاوی ارتباطات و معناهای نادیده و ناشناخته‌اند که دیگران نمی‌بینندش یا از آن‌ها غافلند. هرچه در این عالم، اعم از دیدنی و نادیدنی، واقعیت و رؤیا، وهم و فکر، می‌تواند به اثر هنری بدل شود؛ کافی است نگاهی آفریننده، تصاویر مرتبط معنادار را انتخاب کند و در معرض تماشا درآورد. عناصر نامرتبط، ترکیب‌های ناساز و ناهمگن، حس‌های متضاد و هرچه آشتی‌ناپذیر، در حطیه‌ی تفکر و خیال هنرمند با یکدیگر هم‌خوانی می‌یابند و به وحدتی متکثر می‌رسند که در هنر امکان‌پذیر است که هنر، وجه دیگری از رؤیا است.

وی با اشاره به اینکه درمبخش با طبیعت طناز و ریزبینش به‌راحتی هر خیال پرّان و رؤیای ناممکن را می‌تواند شکار کند، شادمانه و باحوصله، هر ناموجود را موجود می‌سازد و احتمالات را صورتی ممکن و پذیرفتنی می‌بخشد تصریح کرد: او این را با خوی طبیعت‌آمیزش به‌راحتی انجام می‌دهد و از این روش، لذتی یگانه در جان خویش احساس می‌کند که دوست دارد پاره‌ای از آن شادمانگی را به ما هدیه دهد. دیرگاهی است کامبیز از دریچه‌ی آرزوی مانای بشری که عشق و مدارا و همزیستی است به جهان آدمیان می‌نگرد؛ از ارتفاعی بلند و گستره‌ای فراگیر. کارهای او شعرهایی هستند که با خط سروده‌ شده‌اند و هر اثر والا را در ایران، ما با شعر، که هنر ملی‌مان است قیاس می‌کنیم و از این‌روست که می‌گویم کارهایی او طرح‌هایی است شاعرانه.

محمود صدری هم گفت: ما در نشر دنیای اقتصاد اقدام به چاپ کتاب داستان‌های دیدنی کرده‌ایم. حتماً این پرسش مطرح خواهد شد که سبک کاری ما چه نسبتی با کاریکاتور داشته است؟ تلقی ما از اقتصاد آزاد این است که هدف را نباید با نتایج یکی دانست. اقتصاد انکشاف آزادی است. هرجا مانعی بر سر راه کسب و کار آزادانه‌ی مردم باشد، هم عدالت نقض می‌شود و هم آزادی انسان و درمبخش با کارهایش در خدمت ایده‌ی آزادی است.

در آغاز نشست علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی شهر کتاب نیز گفت: پیشتر در همین سالن شاهد رونمایی از کتاب مینیاتورهای سیاه آقای درم‌بخش بودیم که آثاری تلخ و تند بودند؛ اما طرح‌های کتاب جدیدشان طناز و روشن‌ هستند. کارهای درم‌بخش باعث می‌شود ما بخواهیم از ذهنیت دیگران سردربیاوریم. او توانایی همدلی، تفکر و تعمق را به ما می‌بخشد. او تجربه‌هایش را با چند خط که شاید به نظر ساده بیایند، در اختیار ما قرار می‌دهد و در داستان‌های دیدنی‌اش چیزهایی را به ما نشان می‌دهد که خودمان خوب ندیده‌ایم.

در این نشست جمعی از هنرمندان، مترجمان، کارتونیست‌ها و نویسندگان حضور داشتند.