مفاهیم: سرطان پوست چیست؟

پوست، بدن را از عفونت، نور، از دست رفتن آب و سایر مایعات و جراحت حفاظت می‌کند.

• تعریف بیماری سرطان پوست

سرطان پوست بیماری است که در آن سلول‌های بدخیمی که از بافت پوست نشات می‌گیرند، به طور نامنظم و فزاینده ‌ای تکثیرمي‌شوند و به طریقی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می‌کنند، بدون اینکه موجب تحریک عکس‌العمل تدافعی و تهاجمی در سیستم ایمنی بدن شوند.

• علل بروز سرطان پوست

* مهمترین عامل مستعدکننده سرطان پوست، جهش در دی ان آ سلول،  بر اثر اشعه ماورای بنفش است که منجر به شروع سرطانی شدن سلول‌ها می‌شود. اما سرطان پوست، علل ديگري هم دارد كه شامل موارد زير است:

*- تماس با مواد شیمیایی و رادیو اکتیو

* سوختگی

* خالکوبی

* زخم‌های باز

* سرطان پوست معمولاً در بخش‌های در معرض آفتاب بروز می‌کند٬ یعنی صورت، لب‌ها، گوش‌ها، گردن، دست‌ها و دیگر قسمت‌هایی که در معرض آفتاب هستند. البته این احتمال هم هست که سرطان پوست، در قسمت‌های دیگر بدن ظاهر شود٬ مثلاً در کف دست، فاصله بین انگشتان یا حتی اعضای تناسلی. احتمال سرطان پوست برای هر فردی با هر نوع پوستی، وجود دارد

• انواع سرطان پوست

* سرطان سلول‌های بنیانی یا پایه پوست

این نوع سرطان، شایع‌ترین گونه سرطان پوست است  و حدود 80 درصد سرطان‌های پوست را شامل می‌شود. سرطان سلول‌های بنیانی که در لایه خارجی پوست مستقر هستند ، دارای سرعت رشد کم بوده و به ندرت گسترش می‌یابد . محرک رشد این سلول‌ها شامل تماس با مواد شیمیایی و رادیو اکتیو، سوختگی، خالکوبی، قرار گرفتن در معرض تابش پرتو شدید آفتاب است.

*سرطان سلول‌های فلسی پوست

این نوع سرطان، شکل دوم شایع سرطان پوست است که مدت طولانی در لایه اپیدرم باقی می‌ماند و در صورت عدم درمان می‌تواند بافت‌های دیگر را مورد تهاجم خود قرار ‌دهد. محرک رشد این سلول‌ها شامل تابش اشعه ایکس، قرار گرفتن در معرض تابش نور شدید آفتاب، زخم‌های باز و تماس با مواد شیمایی است.

*سرطان ملانوما

ملانوما از خطرناک‌ترین انواع سرطان پوست به حساب می‌آید. سرطان ملانوما در اثر رشد بدخیم سلول‌های ملانومیسم حاصل مي‌شود. این سلول‌ها رنگدانه تیره پوست، خال‌های بدن ،رنگ چشم را پدید می‌آورند به این خاطر، غده‌های سرطانی ملانوما غالبا سیاه و یا قهوه‌ای هستند . درمان این نوع سرطان با تشخیص زود هنگام امکان پذیر است. اما اگر به سایر بافت‌های بدن گسترش یابد ، امکان معالجه آن غیر ممکن است .

پوست بدن دارای رنگدانه‌هایی به نام ملانین است که می‌تواند مانع از ورود میزان معینی اشعه فرابنفش به درون بدن شود.ملانین‌ها در اشخاصی که به شکل طبیعی دارای پوست تیره‌تری هستند زیادتر بوده و آنها مصونیت بالاتری در مقابل تابش نور آفتاب دارند. به این خاطر اشخاصی که دارای پوست روشن‌تری هستند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان پوست هستند و اشخاصی که رنگ پوست تیره دارند، کمتر به نور خورشید حساس هستند اما آنها نیز در برابر مضرات آفتاب ایمن نیستند و هر شخصی بایستی خود را از صدمات تشعشعی، محافظت كنند.

• علائم سرطان پوست

  *رشد غيرطبيعي زخم‌ها و خال‌هاي پوستي

* زخم‌هائي كه بهبود نمي‌يابند و با خونريزي همراه هستند.

* زخمي كه بهبود آن مدت زيادي به طول بينجامد.

* تغيير رنگ خال‌هاي پوستي

نکته : اگر خال یا لکه ای در پوست شما از نظر اندازه، شکل، رنگ یا حاشیه‌ها تغییراتی داشت یا در صورت داشتن بیش از یک رنگ، عدم تقارن، خارش، ترشح یا خونریزی حتما به پزشک مراجعه کنید.

• افراد در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست:

* افرادی که دارای پوست لطیف هستند.

*افرادی که دارای خال‌ها یا لکه‌های قهوه ای رنگ پوست هستند.

* افرادی که مکررا درکودکی دچار آفتاب سوختگی شده اند.

* افرادی که در هوای آزاد و مکان‌های مرتفع که آفتاب گیر است کار می‌کنند.

* افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان پوست هستند.

* افرادی که به علتی پرتو درمانی شده اند.

• پيشگيري از سرطان پوست

*قبل از خروج از منزل از ضد آفتاب مناسب که درجه محافظت آن در برابر آفتاب 30 یا بیشتر باشد،  استفاده كنيد.

* از لباس‌هايي كه تمام بدن را از نورخورشيد محافظت مي‌كند، استفاده كنيد. مانند کلاه‌های با لبه‌ی پهن و لباس‌هایی که کاملاً بدن را بپوشاند،  لباس‌هایی که رنگ روشن دارند،  مناسب‌تر هستند.

* تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض نور خورشيد بين ساعات 8صبح تا 4 بعد از ظهر بپرهيزيد.

* انجام معاینات و آزمایش‌هاي مرتب پزشکی و معاینه‌ی هر ضایعه ی پوستی مشکوک توسط پزشک.

* خال یا لکی که با سایر خال‌ها متفاوت باشد، اندازه ی آن از ته یک مداد بزرگتر باشد باید توسط پزشک معاینه شود چون می‌تواند بدخیم باشد.

* اطفال علاقه به صرف وقت خود در خارج از خانه دارند و این موضوع باعث می‌شود که آنها در معرض خطر ابتلا به تورم پوستی دراثر تماس با آفتاب قرار گیرند. بنابراين، از قرار دادن طولانی مدت آن‌ها در معرض نور آفتاب باید اجتناب كرد. برای اطفال بالای شش ماه می‌توان کرم ضد آفتاب استعمال كرد.

• خال‌های غیر معمول پوستی

این خال‌ها سرطانی نیستند اما می‌توانند تبدیل به سرطان شوند. این خال‌ها می‌توانند در نواحی از بدن که با آفتاب مواجهه دارند و یا در نواحی دیگر بدن تشکیل شوند.

ویژگی‌های این خال‌ها عبارتند از :

* این خال‌ها بزرگ هستند (عرض حدود 6 میلیمتر یا کمتر).

* بیشتر شکل نامنظم دارند و حاشیه آنها نامنظم است یا حالت محو شده دارد.

* این خال‌ها ممکن است صاف یا برجسته باشند و سطح آنها نیز ممکن است ناصاف یا صاف باشد.

* رنگ این خال‌ها ممکن است یکدست نباشد و مخلوطی از چند رنگ مثلا صورتی، قرمز، برنزه یا قهوه ای باشد.

*عدم تقارن دارند به این معنی که نیمه‌ی خال با نیم دیگر آن مشابه نیست.

* خالی که اندازه اش به سرعت تغییر کند، بزرگ یا چروکیده شود،  تغییر رنگ بدهد، خارش‌دار شود یا خونریزی داشته باشد،  باید معاینه شود.

• نکاتی برای بررسی خال‌ها :

*پوست خود را پس از دوش گرفتن و زمانی که مرطوب است چک کنید. محل شایع بروز ضایعات ملانوما در مردان ناحیه پشت تنه و در زنان در در پایین ران و ساق است. اما به این محل‌ها اکتفا نکنید و ماهی یک بار همه‌ی بدن را برای یافتن لکه‌ها و خال‌های مشکوک چک کنید. از سر شروع کنید و نواحی پنهان را نیز فراموش نکنید. قسمتهایی مانند لا به لای انگشتان دست و پا، کشاله ران، کف پاها و پشت زانوها نباید فراموش شوند. پوست سر و گردن را نیز چک کنید. می‌توانید از آینه یا  یکی از اعضای خانواده برای چک کردن قسمتهایی که دیده نمی‌شوند، كمك بگيريد.

*می‌توانید از خال‌ها عکس بگیرید تا تغییرات آنها  را در آینده متوجه شويد، اگر نوجوان هستید، باردار هستید یا حوالی یائسگی هستید،  توجه بیشتری به خال‌ها و لک‌ها داشته باشید،  چون در این زمان‌ها،  تغییرات هورمونی در بدن رخ می‌دهند.

* وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي