ازاینرو، مقالات یکی از شاخصهای مهم در علم بهحساب میآیند و تحلیل و سنجش آنها یک روش مناسب برای ارزیابی موفقیت طرحهای علمی- تحقیقاتی یا به عبارت بهتر، توان علمی یک کشور محسوب میشود. با در نظر گرفتن این شاخص، بررسی آماری مقالات بینالمللی ایران در فناوری نانو در سالهای اخیر حاکی از روند رو به رشد ایران در تولید علم در این فناوری است.
بر اساس آمار ارائه شده توسط کارگروه تحلیل و پیمایش ستاد ویژه توسعه فناوری نانو که با استفاده از پایگاه دادهISI بهدست آمده، ایران با انتشار 357 مقاله بینالمللی و سهم 82/0 درصدی از کل مقالات چاپ شده فناوری نانو در سال 2007 پس از کشورهای مکزیک، یونان و اتریش و بالاتر از کشورهایی نظیر فنلاند، جمهوری چک، ایرلند و دانمارک در رتبه بیست و ششم جهانی قرار گرفته است.
به این ترتیب، ایران در مقایسه با سه ماهه دوم همین سال با افزایش 144 درصدی در تعداد و 12/0 درصدی در سهم مقالات منتشر شده یک پله صعود کرده است. همچنین ایران در بین کشورهای آسیایی پس از چین، ژاپن، کره جنوبی، هندوستان، تایوان و سنگاپور در مقام هفتم و در بین کشورهای اسلامی با اختلاف زیاد نسبت به ترکیه (با 250 مقاله) رتبه اول را در اختیار دارد. مطابق این بررسی، کشورهای آمریکا، چین، ژاپن و آلمان به ترتیب با سهم 6/23، 8/19، 2/10 و 7/8 درصد در رتبههای اول تا چهارم جهان قرار دارند.
نگاهی به آمار مقالات ایران در فناوری نانو که در مجلات بینالمللی دنیا منتشر شدهاند(نمودار 1) نشان میدهد توانمندی ایران در تولید علم در این فناوری از سال 2001 میلادی به بعد روند صعودی داشته که این روند در سالهای اخیر شتاب بیشتری گرفته است،
بهطوری که از لحاظ میانگین رشد سهم سالانه انتشار مقالات در سالهای 2001 تا 2007، ایران رتبه اول را در بین تمام کشورهای فعال در این حوزه دارد.
برای ارزیابی سطح کیفی مقالات ایران در فناوری نانو تعداد ارجاعات(Citation) به مقالات منتشر شده نیز در سالهای 2001 تا 2006 بررسی شد. ارجاعات شاخص کیفی در به تعادل رساندن نتایج کمی حاصل از ارزیابی تعداد مقالات و اختراعات محسوب میشود. اهمیت این شاخص به حدی است که مطالعات گسترده و دنباله داری پیرامون نتایج قابل استخراج از این شاخص در دنیا انجام میگیرد.
بررسی تعداد کل ارجاعات به مقالات ایران در فناوری نانو در سالهای اخیر افزایش تدریجی کیفیت نتایج علمی محققان ایرانی را در این زمینه نشان میدهد. تعدا میانگین ارجاعات به مقالات ایران در سالهای اخیر بالاتر از حد متوسط جهانی بوده است(نمودار2). در نمودار3 نیز رتبه ایران بر حسب میانگین تعداد ارجاعات در سالهای مختلف نشان داده شده است که جهش قابل توجه ایران در دو سال آخر مشهود است.
ملاحظه میشود که ایران از نظر تعداد مقالات (کمیّت) در سال 2006 در رتبه 26 جهان قرار دارد و از نظر میزان ارجاع به مقالات (کیفیت) رتبه 25 را در اختیار دارد.
با توجه به این آمار میتوان گفت جایگاه ایران در تولید علم در فناوری نانو هم از لحاظ کمیت و هم از لحاظ کیفیت در حال رشد است.