به گزارش همشهري، هسته اوليه باغ اكبريه در روستاي تاريخي اكبريه كه حالا يكي از مناطق خوب شهر بيرجند در خراسان جنوبي است، اواخر دوره زنديه شكل گرفت. يك ساختمان دوطبقه در عهد زنديه در اين باغ ايجاد و پس از آن در دوره قاجار ساختمان مياني به آن الحاق شد و بعدتر در دوره پهلوي اول سومين ساختمان الحاقي رديف ساختمان‌هاي بخش شمالي اين باغ را تكميل كرد.
باغ اكبريه بيرجند در اختيار آستان قدس رضوي بود كه از سال71 سازمان ميراث فرهنگي توانست اين باغ تاريخي را كه در اختيار نهادهاي ديگر بود، از آستان قدس رضوي به قيمت سالانه 350هزار تومان اجاره كرده و از آن پس اقدامات اوليه براي مرمت و احياي باغ و تدوين پرونده ثبت جهاني آن را آغاز كند.
آنطور كه مديركل ميراث فرهنگي استان خراسان جنوبي به همشهري گفته است، از سال71 كه اين باغ تاريخي به سازمان ميراث فرهنگي اجاره داده شد، مرمت و احياي باغ آغاز شد و كارشناسان توانستند يك فضاي بيغوله و تخريب‌شده را به ميراث جهاني يونسكو تبديل كنند. براساس سند وقفي اين باغ در اختيار آستان قدس قرار گرفت اما كاربري آن بايد موزه ميبود كه اين اتفاق در باغ جهاني اكبريه افتاد و اكنون اين باغ داراي 4موزه باستان‌شناسي، عروسك‌هاي دست‌ساخت خراسان جنوبي، مردم‌شناسي و مشاهير است. باغ جهاني شده اكبريه چند دهه پيش مورد غارت قرار گرفت و حتي صندلي‌ها و فرش‌ها و وسايل شخصي موجود در آن به غارت رفت اما مردم شهر بيرجند در آن سال‌ها خودجوش از غارت ديگر اشياي موجود در عمارت قاجاري و زنديه باغ جلوگيري كردند.
عمارت قاجاري باغ كه البته عمارت اصلي و زيباي آن‌را نيز تشكيل داده، اكنون در حال مرمت است تا موزه باستان‌شناسي اين اثر ثبت جهاني شده را در خود جاي دهد. آينه‌كاري‌هاي زيباي داخل عمارت قاجاري باغ اكبريه بيرجند به‌طور كامل حفظ شده‌اند و كارشناسان مرمت باغ توانسته‌اند يك‌ماه پيش نيز تمامي آثار معماري بخش بيروني اين بنا را كه در سال‌هاي گذشته روي آنها را با گچ پوشانده بودند، خارج كنند. خشكسالي‌هاي اخير در كشور به‌ويژه در خراسان جنوبي باغ اكبريه را نيز بي‌نصيب نگذاشت اما تمام تلاش مسئولان محلي شهر بيرجند بر نگهداري و حفاظت از درختان اين باغ ثبت جهاني شده كه تمامي آنها پلاك‌گذاري شده‌اند، متمركز شده است.
باغ جهاني اكبريه بيرجند اگر چه سالانه به مبلغ 350 هزارتومان از آستان قدس رضوي اجاره شد، اما علي شريعتي‌منش، معاون ميراث فرهنگي استان خراسان جنوبي به همشهري گفته است كه اين مبلغ اجاره بهاي باغ است ولي هزينه‌اي كه صرف مرمت بناها و نگهداري پوشش گياهي باغ شد، بسيار بيشتر از اجاره‌بهاست.
او با اعلام اينكه تنها در سال73 مبلغ 30ميليون تومان صرف مرمت و نگهداري باغ شده است، گفت: متأسفانه درآمد باغ اكبريه بيرجند از محل موزه‌هاي واقع در اين باغ ثبت جهاني شده با گران‌شدن نرخ بليت بازديد از موزه‌ها بسيار ناچيز است و كفاف هزينه‌ها را نمي‌دهد.
بليت بازديد از موزه‌هاي باغ اكبريه بيرجند از يك‌هزار تومان به 2هزار تومان افزايش يافته و معاون ميراث فرهنگي استان خراسان جنوبي مي‌گويد: بازديد از 4موزه اين باغ براي يك خانواده 5نفري 40هزار تومان تمام مي‌شود و اين موضوع موجب شده كه استقبال خوبي از موزه‌هاي باغ و بازديد از آن نشود.
تنها درآمد باغ جهاني شده اكبريه بيرجند كه براساس وقفنامه آن بايد تبديل به موزه مي‌شد از محل 4موزه‌اي است كه در اين باغ راه‌اندازي شده است، علي شريعتي‌منش مي‌گويد: استقبال از اين موزه‌ها نيز به‌دليل افزايش نرخ بليت موزه‌ها كمتر شده است.
مشكلات در فضاي بصري باغ ثبت جهاني شده اكبريه چندان جدي نيست. يك بيمارستان شيمي‌درماني با نظر ميراث ساخته شده و مسكن مهر در چشم‌انداز اصلي باغ نبود كه اگر ميبود ثبت جهاني نمي‌شد و اين شانس بزرگ باغ جهاني اكبريه بيرجند براي ثبت جهاني بود.
معاون ميراث فرهنگي استان خراسان جنوبي به همشهري گفته است كه نگهداري از درختان باغ كه عمدتا درختان ميوه و كاج‌هاي تنومند چندصدساله است، در خشكسالي‌هاي اخير نيازمند اعتبار بيشتر است. او مي‌گويد: حتي بيغوله‌اي كه در زمان تحويل باغ اكبريه به سازمان ميراث فرهنگي پاكسازي، مرمت و تبديل به آزمايشگاه مرمت آثار تاريخي شد نيز اكنون براي خريد مواداوليه مرمت آثار تاريخي پول ندارد. به گفته او، مرمت آثار تاريخي و حتي طراحي ويترين‌هاي جديد و نورپردازي مناسب آنها هم بودجه مي‌خواهد و اين مسائل از مهم‌ترين مشكلات در نگهداري و مرمت باغ جهاني اكبريه است.
- خطر مسكن مهر وساخت و سازهاي اطراف روستاي كوچك زنديه جدي نبود
روستاي كوچك دوره زنديه در گوشه‌اي از شهر بيرجند و در همسايگي باغ ثبت جهاني شده اكبريه به‌دليل ساخت‌وسازهاي حاشيه‌اي اين روستاي قديمي كه تنها چند بنا از آن دوره را در خود جاي داده است، در حال محو شدن است. پروژه عجيب‌الخلقه مسكن مهر بيرجند بر تپه‌اي در چشم‌اندازهاي دورتر از باغ اكبريه و روستاي دوره زنديه به شكلي كاملا بدتركيب فضاي بصري باغ را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد، با اين حال شريعتي‌منش مي‌گويد: خوشبختانه پروژه مسكن مهر بيرجند كه در چشم‌انداز باغ قرار گرفته است در چشم‌انداز اصلي عمارت قاجاري نبوده و باغ اكبريه شانس اين را يافته كه نظر مساعد يونسكو براي ثبت جهاني را بگيرد.
نظر شما