هشداری که در چند سال گذشته فقط به‌آهستگی و گاهی درگوشی شنیده می‌شد؛ ابراز نگرانی از روند رو به رشد بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز در بین جوانان طی 5 سال گذشته.
دکتر سید موید علویان با تأکید بر اینکه وزارت بهداشت در تلاش برای رفع این گونه آسیب‌ها در جامعه است، خاطرنشان کرد: باید افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی، خدمات درمانی و آموزشی لازم را دریافت کنند.
در حالی که تعداد بیماران مبتلا به ایدز از مرز 17 هزار نفر می‌گذرد، همچنان به بهانه‌ها و مناسبت‌های مختلف این هشدارها را از زبان مسئولان و کارشناسان می‌شنویم. اما آیا بسنده کردن به این هشدارها برای متوقف کردن روند رو به رشد ایدز وبیماری‌های مقاربتی کافی‌است؟
دکتر سید کاظم فروتن، متخصص ارولوژی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد و رئیس کنگره خانواده و سلامت جنسی که چند هفته پیش در تهران برگزار شد، نحوه برخورد مسئولان جامعه ما با بیماری ایدز را به نحوه برخورد با یک بیمار مبتلا به تب شدید شبیه می‌داند و به همشهری می‌گوید: اگر کسی تب داشته باشد، ما ابتدا فکر می‌کنیم که باید تب بیمار را به سرعت با تب‌بر پایین بیاوریم و این کار اطرافیان را به‌طور کوتاه‌مدت خوشحال می‌کند، فارغ از اینکه اطرافیان هنوز نمی‌دانند پشت این کاهش تب چه فاجعه‌ای نهفته و بیمار ممکن است چند روز دیگر فوت کند.
به گفته وی، واکنش دوم این است که بیمار را با درمان‌های مختلف بهبود بخشیم، ولی بیمار بعدی فردا از راه می‌رسد و بیماران زیادی با این علائم قرار است مراجعه کنند؛ پس ما تا کی می‌خواهیم این درمان‌ها را ارائه دهیم؟
دکتر فروتن ادامه می‌دهد: واکنش بعدی این است که ببینیم اصلا چرا بیمار به این بیماری آلوده شده است؛ چون تا زمانی که این کانون آلودگی برطرف نشود، تمام افراد جامعه بیمار می‌شوند. البته در ابتدای این حرکت کسی متوجه آن نمی‌شود و از طرف هیچ کس هیچ تشویقی صورت نمی‌گیرد.
دکتر فروتن، این مسئله را مطرح می‌کند که بهتر نیست به جای تأکید روی روش‌های پیشگیری از این بیماری حتی درصورت ادامه رفتارهای پرخطر، کاری کنیم که اصلا گرایش به این رفتارها و حتی ذهنیت نسبت به آنها حذف شوند؟
به علت بپردازیم
رئیس کنگره سلامت جنسی خانواده توضیح می‌دهد: ما همیشه نگرانیم که نوجوانان و جوانان دچار رفتارهای پرخطر شوند، در حالی که اصلا این‌طور نیست و این رفتار ممکن است در یک خانواده شامل حال تمام اعضای آن شود، چون ما اگر شرایط ناسالمی در خانواده داشته باشیم، همسران خانواده‌ها هم به رفتارهای پرخطر گرایش پیدا می‌کنند.
دکتر فروتن با بیان اینکه مسلما تأخیر در ازدواج، یکی از عواملی است که فرد را به سوی این رفتارها می‌کشاند و یکی از مهم‌ترین عوامل گرایش جوانان به سمت رفتارهای جنسی پرخطر را دشواری ازدواج می‌داند و می‌گوید: ازدواج نکردن مشکل عمده‌ای است که ما هیچگاه به اندازه کافی به آن توجه نکردیم؛ درواقع ما خودمان مشکلات را به وجود می‌آوریم و حالا می‌خواهیم وقتی رفتارهای پرخطر در نتیجه این مشکلات به‌وجود آمدند، دنبال راه حل بگردیم.
وی در ادامه می‌گوید: ما هنوز نتوانسته‌ایم روی مسائل بنیادی خانواده کار کنیم، هنوز نمی‌دانیم که در هر استانی چقدر آمار ازدواج و طلاق افزایش یا کاهش داشته است و برنامه‌های خانواده به‌طور ریشه‌ای پیگیری نمی‌شوند و برای همین است که نمی‌دانیم ایدز چطور در جامعه گسترش پیدا می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه شاهد، آموزش روش‌های پیشگیری از این بیماری را انکار نمی‌کند، اما معتقد است که همه راه‌های پیشگیری باید با هم هم‌سو باشند: برای پیشگیری از ایدز یک راه ظاهری وجود دارد مثل ترویج همین روش‌های پیشگیری، ولی راه دوم که مهم‌تر است و همیشه مورد غفلت واقع شده، اهمیت دادن به بنیاد خانواده و جلوگیری از سرچشمه بیماری در خانواده است.
دکتر فروتن با ابراز تأسف از اینکه ما در مورد این بیماری هیچ وقت ریشه‌ای عمل نکردیم و همیشه به‌دنبال معلولیم، ادامه می‌دهد: الان بحث ایدز با سر و صداهای زیادی همراه است و ما در کشور برای مسائلی مثل قاچاق و مواد‌مخدر ستاد تشکیل می‌دهیم و به مبارزه جدی با این تخلفات می‌پردازیم، اما هیچ وقت شورای‌عالی خانواده نداشته‌ایم، به‌خصوص با تمرکز بر مسائل زناشویی و جنسی. به عقیده وی ما فقط کلمه ایدز را دیده و حاشیه‌ها را نمی‌بینیم چون ایدز سر و صدا ایجاد می‌کند و در جامعه ما تنها خاصیتی که دارد این است که فقط یک کلمه جنجالی است.
دکتر فروتن خاطرنشان می‌کند: ما در مورد این بیماری حرف‌های زیادی شنیدیم و خواهیم شنید ولی اگر بخواهیم نتایج مثبتی داشته باشیم، تنها راه این است که یک شورا با عنوان شورای خانواده و سلامت جنسی داشته باشیم و به‌طور ریشه‌ای به حل مسائل خانواده‌ها که نتیجه آن مسلما پیشگیری از ایدز خواهد بود بپردازیم، چون 50 تا 60 درصد از طلاق‌های ما ریشه در مسائل زناشویی دارد.
فقط توصیه‌های اخلاقی
در حالی‌که کارشناسان معتقدند که پیاده‌کردن راه‌کارهای توقف رفتارهای پرخطر جنسی در جامعه خریدار زیادی ندارد، گروهی هم عمده‌ترین مشکل افزایش ایدز در ایران را به فراموشی سپردن تعهدات اخلاقی می‌دانند.
دکتر حمید عمادی- متخصص عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران - نیز با اشاره به اینکه حرف‌های کلیشه‌ای در مورد این بیماری زیاد هستند، به همشهری می‌گوید: ما در مورد ایدز می‌گوییم و می‌گوییم ولی رفتارهای پرخطر هم همچنان زیاد و زیاد‌تر می‌شوند.
دکتر عمادی در تشریح وضعیت رفتارهای پرخطر در جامعه توضیح می‌دهد: ما در شرایطی زندگی می‌کنیم که حتی در شهرهای کوچک استفاده از رسانه‌های جهانی شیوع گسترده‌ای دارد؛ البته اغلب به طریق ناسالم و با توجه به جمعیت جوانی که ما در کشور داریم نیز بالاخره جوانان طالب این رسانه‌ها هستند.
وی با تأکید بر اینکه ما دائم داریم به این بیماران مسکن تزریق می‌کنیم و هدف اصلی را فراموش کردیم، ادامه می‌دهد: البته این نسخه یعنی داشتن تعهد اخلاقی را نمی‌توان برای همه پیچید، اما در غیراین‌صورت هم شاید بتوان گفت که ما در زمینه ایدز به بن‌بست نزدیک می‌شویم.
دکتر عمادی به نحوه برخورد کشورهای جهان نسبت به ایدز اشاره می‌کند و می‌گوید: راهبرد ABC که سازمان جهانی بهداشت آن را تعیین کرده، بر اساس تجربه کشورهای مختلف است و اعلام می‌کند که برای پیشگیری از ایدز 3 کار می‌توانیم انجام دهیم؛ راه اول تقوا و پرهیز کردن از رفتارهای پرخطر است، یعنی تا قبل از ازدواج رابطه جنسی نداشته باشیم که بهترین و کم هزینه‌ترین راه برای پیشگیری است اما خیلی عملی نیست؛ پس در این صورت آنها راه دوم را پیشنهاد می‌کنند و می‌‌گویند حتی درصورت نداشتن تعهد اخلاقی، حداقل فرد شرکای جنسی متعدد نداشته باشد و به یک نفر متعهد باشد که البته ما با توجه به فرهنگ شرقی باز می‌توانیم روی این راه کار کنیم ولی هنوز این را هم مورد غفلت قرار دادیم.
دکتر عمادی در پایان خاطرنشان می‌کند: حتی درصورت استقبال نکردن از این راه، راه سوم می‌گوید درصورت داشتن شرکای جنسی متعدد حداقل از روش‌های پیشگیری استفاده کنید.
به عقیده وی در کشورهای دیگر حداقل یکی از این 3 راه اجرا می‌شود و به‌نظر می‌رسد آنها در گسترش برنامه‌های پیشگیری از ایدز خیلی موفق‌تر از ما بودند، درحالی‌که ما فقط بر راه اول پافشاری می‌کنیم و تازه برای همان هم زمینه‌سازی فرهنگی و اجتماعی صورت نمی‌گیرد.
