هجدهمین جلسه نشست کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی: دوفضایی شدن جهان روز سه شنبه ۲۸ آذرماه ۱۳۹۶، با عنوان تجربه دوفضایی شده کاربران ایرانی از سوگواری مجازی در شبکه اجتماعی فیسبوک توسط خانم تمنا منصوری کارشناس ارشد ارتباطات دانشگاه تهران در محل تالار ایران دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار گردید.
در ابتدای سخنرانی دکتر احسان شاه قاسمی ضمن خیر مقدم به شرکت کنندگان در جلسه، به معرفی کار پژوهشی تمنا منصوری پرداخت و گفت: کار پژوهشی که ایشان انجام داده‌اند، موضوعی است متفاوت و به سبب این که از نگاه نظری مورد بررسی قرار گرفته است، در حوزه فضای مجازی حائز اهمیت می باشد.
در ادامه تمنا منصوری کارشناس ارشد رشته ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، هدف از مطالعه خود را بررسی تجربه منتخبی از کاربران ایرانی فیسبوک از سوگواری مجازی در این شبکه اجتماعی عنوان کرد و بیان داشت: در ابتدا برای من این دغدغه وجود داشت که چرا درمورد خاطره و حافظه در ارتباطات کار چندانی صورت نگرفته است و بیشتر علوم شناختی مورد توجه بوده است؟ که با راهنمایی آقای دکتر سعید رضا عاملی و مشاوره آقای دکتر یونس شکرخواه و با کمک تجربه شخصی خودم، تصمیم گرفتم پژوهش در این حوزه را آغاز نمایم.
کارشناس ارشد ارتباطات دانشگاه تهران افزود: دوفضایی شدن پارادایم اصلی نگاه به این موضوع را تشکیل می‌دهد. تجربه سوگ که به تداعی‌ها و یادآوری خاطرات سوگوارانه افراد پس از مرگ عزیزان مربوط است، امروزه از یک فضای دوم در کنار مراسم‌های جمعی عزاداری و یادآوری شخصی فرد متوفی برخوردار است. این مطالعه که به تجربه سوگ کاربران معمولی پس از مرگ عزیزان در میدان تحقیق خود، یعنی شبکه اجتماعی فیسبوک می‌پردازد، با تکیه بر دیدگاه جامعه‌شناسانه و نیز شناخت اجتماعی به حافظه، حافظه جمعی و خاطرات روزمره را در کنار خاطرات خودزندگی‌نامه‌ای قرار داده است تا به‌صورت میان‌رشته‌ای به پدیده سوگواری مجازی که ارتباطات واسطه-رسانه-ای شده کاربران را به همراه دارد بنگرد.
منصوری در بیان نحوه پژوهش خود خاطر نشان کرد: روش انجام این پژوهش کیفی است و با تکنیک مصاحبه به گردآوری داده‌های حاصل از ۱۶ کاربر فیسبوک پرداخته شد. تحلیل محتوای کیفی مصاحبه‌ها با استفاده از نرم‌افزار مکس کیو دی‌ای صورت گرفت.
سخنران هجدهمین جلسه کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی در ارتباط با دلایل اینکه چرا فرد سوگوار تجربه سوگ خود را برای دیگران بازگو می‌کند، گفت: انگیزه و دلایلی که باعث می شود فرد سوگوار در صدد بازگو کردن تجربه سوگ خود در فضای مجازی برآید به سه شکل خود را نشان می دهد: ۱) وجود انگیزه و دلایل مشترک: شرح سرگذشت، ترس از فراموشی ۲)مرتبط با متوفی: حفظ و استمرار ارتباط، احترام و مسئولیت ۳) مرتبط با دیگران: دیده شدن، گستره عمل.
تمنا منصوری در پایان سخنان خود افزود: تفسیر این تحلیل‌ها نشان می‌دهد که اهمیت استمرار ارتباط با فرد متوفی که هم انگیزه اولیه کاربران سوگوار برای ادامه این تجربه در فضای فیسبوک بود و نیز به وجوه مختلف در کردارهای آنلاین آن‌ها اثر می‌گذارد مفهوم ارتباطات فراجسمانی را به قلمرو مفاهیم ارتباطات می‌افزاید که جنس خاطرات سوگوارانه را به پساخاطره تبدیل می‌کند، امری که می‌توان از آن به تجربه یادآوری سوگ در فضای سوم نام برد.
در خاتمه جلسه با پرسش و پاسخ شرکت کنندگان و اهداء لوح تقدیر کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی توسط دکتر یونس شکرخواه به خانم تمنا منصوری، به پایان رسید.
نظر شما