اگر کمی خوشبین باشیم، حتی می‌توانیم بگوییم استرس قادر است ما را به انسان‌هایی دلپذیرتر مبدل کند که غمخوار دیگران می‌شوند و به آن‌ها اعتماد می‌کنند.
امروزه استرس موضوعی شایع است، اما این واقعیت که شما می‌توانید به شیوه‌های مختلفی به استرس پاسخ دهید اغلب کمتر بیان می‌شود. فهم سبک پاسخ شما به استرس مهم است، زیرا تحقیقات نشان می‌دهد شیوۀ واکنش‌تان به عوامل استرس‌زای روزمره پیامدهای بلندمدتی برای سلامت جسمی و روانی شما دارد. نحوۀ برخورد شما با یک همکار مزاحم، ترافیک، صف‌های طولانی در فروشگاه، و دیررسیدن برای آوردن فرزندتان از مهدکودک به خانه شاید درلحظهْ تأثیر چندانی بر سلامت ذهنی‌تان نداشته باشد، اما تحقیقات نشان می‌دهد حساسیت پایدار به استرس و فقدان انعطاف پذیری دربرابر استرس سلامت روانی آینده را تعیین می‌کند، حتی تا ده سال پس از وقوع رویداد.
پنج شیوۀ رایج برای پاسخ به استرس وجود دارد:
پاسخ تسلیم: ممکن است فلج شوید، درمانده شوید یا احساس هوشیاری بیش از حد کنید.
پاسخ مبارزه: نوعی حس رقابت جویی، خشونت یا دفاع از خود احساس می کنید. بدنتان خودش را برای مبارزه در چارچوب موقعیت آماده می کند.
پاسخ گریز: در این پاسخ که اغلب در ارتباط با مبارزه ذکر می شود، در پی گریز، اجتناب یا عقب نشینی هستید.
پاسخ چالش: چگونگی تفکر شما دربارۀ استرس اهمیت فوق‌العاده‌ای در کیفیت عملکردتان در مقابله با آن دارد. برخی استرس را نوعی تهدید می‌بینند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند آن را نوعی چالش ببینند. در پاسخ چالش، انرژی اضافی می‌گیرید، ضربان قلبتان افزایش می‌یابد و سطح آدرنالین خون بالا می‌رود، اما از چند جنبۀ مهم با مبارزه یا گریز متفاوت است: الف. به جای احساس ترس، احساس تمرکز می‌کنید؛ ب. نسبت متفاوتی از هورمون‌های استرس را آزاد می‌کنید؛ و ج. راحت تر می توانید به منابع جسمی و روانی تان دسترسی داشته باشید. نتیجۀ این‌ها عبارت است از تمرکز بیشتر، عملکرد بیشینه، و خودباوری بیشتر. در واقع، کسانی که می‌توانند دربارۀ استرس بیشتر همچون یک چالش و کمتر همچون یک تهدید فکر کنند، افسردگی و اضطراب کمتر، سطوح بالاتر انرژی، عملکرد کاری و رضایت از زندگی را گزارش می‌کنند. پرسش های زیر به شما کمک می‌کند تا استرس را به مثابۀ چالش در نظر بگیرید:
الف. در این موقعیت کجا کنترل/تأثیر/نفوذ دارم؟
ب. چه کنش خاصی می‌توانم انجام دهم؟
ج. چه توانایی‌هایی دارم؟
د. چه منابعی دارم؟
هـ. چه چیزی به من امکان می‌دهد تا بدانم که می‌توانم از پس این موقعیت برآیم؟
پاسخ مراقبت و دوست یابی: این نوع پاسخ شجاعت را افزایش می‌دهد، مراقبت از دیگران را ترغیب می‌کند، و روابط اجتماعی را مستحکم می‌سازد. شاید وسوسه انگیز باشد که در موقعیتی پراسترس فکر کنیم: به تنهایی می‌توانم از پس این برآیم، اما در واقعیت، پاسخ به استرس عملاً شما را وامی‌دارد تا از دیگران کمک بخواهید و بیشتر اجتماعی باشید. من هرگز برخوردم با همکارم را در چند سال پیش، قبل از آنکه گفت‌وگوهایی طولانی با هم داشته باشیم، فراموش نمی‌کنم. او شتاب زده پیش من آمد و گفت: خیلی عصبی‌ام. به او گفتم که من نیز همین احساس را دارم، و ما گفت‌وگویی جالب دربارۀ راهبردهای مختلفی داشتیم که از آن‌ها برای آرام کردن اعصابمان قبل از هر کار بزرگی استفاده می‌کنیم. آن عمل کوچکِ آسیب پذیری از طرف او باعث شد تا هر دوِ ما حالمان بهتر شود و خودباوری بیشتری احساس کنیم. من طرفدار سرسخت سبک پاسخ مراقبت و دوست‌یابی هستم، زیرا توانایی برقراری ارتباط با دوستان نزدیک، همکاران، و اعضای خانواده عنصر اصلی انعطاف پذیری، شکوفایی، سلامتی، خوشبختی، و هر شاخص مثبت دیگری از کارکرد انسان است.
درحالی که در ابتدا تصور می‌شد که سبک پاسخ به استرسِ مراقبت و دوست یابی در میان زنان شایع است، تحقیقات نشان داده است که مردان نیز این سبک پاسخ را به کار می‌برند. در یکی از این مطالعات، فرضیۀ محققان این بود که گروهی از مردانِ تحت استرسِ شدید، به احتمال زیاد، از سبک پاسخ به استرس مبارزه یا گریز استفاده خواهند کرد، اما عکس این امر اتفاق افتاد. آن ها دریافتند که مردانی که به تازگی تجربه‌ای پراسترس را پشت سر گذاشته‌اند با احتمال بیشتری به یک غریبه اعتماد می‌کنند و با احتمال بیشتری به طور کلی قابل اعتماد در نظر گرفته می‌شوند؛ استرس این گروه از مردان را بیشتر اجتماعی کرده بود.
این تمرین خودشناسی را امتحان کنید: فهرست سبک‌های پاسخ را مرور کنید و دور یک یا چند سبک خط بکشید که با پاسخ معمول شما به استرس یا چالش مطابقت دارد. چه الگوها، تجارب زندگی، و روابطی بر سبک پاسخ به استرس شما تأثیر گذاشته اند؟ چه چیزی دربارۀ نحوۀ پاسختان به استرس را دوست دارید؟ چه چیزی را می‌توانید بهبود دهید؟ آیا شیوۀ پاسخ متفاوتی به چالش‌های زندگی یا کار وجود دارد که برای شما سودمندتر یا ثمربخش تر باشد؟
صرف آگاهی از اینکه شیوه‌های مختلفی برای پاسخ به استرس وجود دارد برای من در ارتباط با تفکر دربارۀ سبک پاسخ به استرس خودم فوق العاده کمک کننده بود. واقعاً در کیفیت عملکرد شما در مقابله با استرس تفاوت ایجاد می شود، اگر بتوانید مشکلات را به مثابۀ چالش (نه تهدید) در نظر بگیرید و بدانید پاسخ به استرس شما درواقع باید به شما کمک کند تا با دیگران ارتباط برقرار کنید.
پی نوشت ها:
این مطلب را پائولا دیویس لاک در ۱۷ اوت ۲۰۱۸ با عنوان "What Is Your Stress Response Style" در وب سایت سایکالوژیکال تودی نوشته است و در وب سایت ترجمان با ترجمۀ علی برزگر منتشر شده است.
پائولا دیویس لاک نویسنده و متخصص مدیریت استرس و عملکرد زندگی و کار است و تابه حال هزاران معلم، دانش آموز، مددکار اجتماعی، و پرسنل نظامی را برای مدیریت استرس آموزش داده است. مقالۀ او با نام" استرس، جلوگیری از فرسودگی، انعطاف پذیری و تعادل کارزندگی"، وقتی منتشر شد، شهرتی جهانی پیدا کرد.
نظر شما