نمایشگاه «به رنگ آفریقا»، حاصل کار 3 عکاس ایرانی است که در مدت 4 سال در سفرهایی جداگانه به این قاره عکسهایی گرفتهاند و با ارائه آنها اجازه دادهاند که ما هم زندگی در آفریقا را تجربه کنیم.
امیر خلوصی همراه با آقای خاتمی – رئیسجمهور سابق – در سال 83 به این قاره سفر کرد، علیآقا ربیع در سال 84 همراه با آقای احمدینژاد – رئیسجمهور- به آنجا رفت و علی رفیعی هم در یک سفر شخصی 10 روزه از این قاره عکاسی کرد. آنها عکسهایی را که با یکدیگر همخوانی بیشتری داشتهاند را انتخاب کردهاند و در این نمایشگاه در معرض دید بازدیدکنندگان گذاشتهاند.
خلوصی میگوید این عکسها از 7کشور آفریقایی تهیه شده که البته به تعدادی از آنها مجوز نمایش داده نشده و بعضی دیگر را هم از روی دیوار برداشتند؛ بنابراین تعداد کشورهایی که دیده میشود کمتر است. در «به رنگ آفریقا» عکسهایی از نیجریه، سنگال، اوگاندا و مالی دیده میشود. متاسفانه عکسها هیچ توضیحی ندارند و این تا حدودی بازدیدکنندگان را گیج میکند که البته دلیلش هم فرصت محدود برای برگزاری این نمایشگاه بوده است.
با دیدن بعضی از عکسها احساس میشود که سوژهها دوست نداشتهاند از آنها عکاسی شود؛ به همین دلیل از خلوصی پرسیدم هنگام عکاسی با مشکل خاصی روبهرو نشدید؟
«بیشتر مردم آنجا عکاسی را حرام میدانند و گاهی مجبور میشدم یواشکی عکاسی کنم. یک روز در ساعت ناهار برای عکاسی از مردم رفتم. در محله حلبیآباد مانندی خانمی را دیدم. خواستم عکس بگیرم اما اجازه نداد و گفت حرام است. گفتم: پوشش خود را درست کن تا بعد عکس بگیرم بازهم اجازه نداد».
در کل آقا ربیع هم قبول داشت که این عکسها به دلیل زمان کوتاه اقامت عکاسها در آنجا خیلی عمیق نیستند و آنها نتوانستهاند کاملا به مردم نزدیک شوند اما این نمایشگاه را نشاندهنده وضعیت مردم آفریقا میداند.
مسیح باز مصلوب
گورستانی در گامبیا. آقا ربیع درمورد این عکس میگوید: «داشتیم برای تهیه عکس در مسیری میرفتیم. هنگام رفتن، من این گورستان را دیدم اما وقت نداشتیم که از آن عکس بگیریم. در مسیر برگشت هم دوباره از کنار همین قبرستان گذشتیم. من رفتم عکس بگیرم؛ اول همه اعتراضی کردند، اما کمکم دیگران هم علاقهمند شدند و در آن قبرستان قدم میزدند».
مجسمه عیسی(ع) که به صلیب کشیده شده در سمت راست و درخت در سمت چپ و خالیبودن بقیه فضای عکس تا حدودی حس اضطراب را القا میکند که به صورت طبیعی انسان در گورستان هم این احساس را دارد.
نمایش استقبال
عکس از امیر خلوصی. اجرای آیینهای سنتی در مراسم استقبال از مهمانان رسمی.
تساوی ظاهری
علی آقاربیع در این عکس که در گامبیا گرفته شده، زنانی را نشان داده که درحال رفتن به سر کار هستند. رنگ شاد و تند لباسهای آنها تضاد جالبی با رنگ بدنشان ایجاد کرده است و انعکاس تصویر آنها در آب در پیشزمینه، با دریایی در پسزمینه هماهنگی دارد.
امیر خلوصی درمورد مردم آفریقا میگوید: «آنها خیلی شاد هستند. در اوج فقر و نداری ظاهری شاد و سرزنده دارند و رنگ لباسهای آنها هم این را تأیید میکند. البته آنها از درون بسیار دردمند هستند».
تشت رخت یا کیبرد؟
علی رفیعی در این عکس تضاد جالب بین لباسشستن در تشت که به زمانهای بسیار دور تعلق دارد و کیبرد که عنصری متعلق به دنیای مدرن و پیشرفته انسان امروز است را نشان میدهد. برخورد نگاه مادر و کودک در جعبه به جذابیت عکس اضافه کرده است. در نگاه کودک نوعی معصومیت و شاید حالتی از نگرانی به چشم میخورد.
نگاهکردن به رنج دیگران
علی رفیعی در سفر خود به آفریقا بیشتر سوژه «ایدز» را مدنظر قرارداده بود. این یکی از عکسهای آن مجموعه است که بیمار مبتلا به ایدز را در بستر بیماری و در شرایطی نهچندان مناسب تصویر میکند. دیوارهای این اتاق که گچ آن ریخته و روی آن خطوطی کشیده شده است، نشان میدهند که آنجا نباید بیمارستان مجهزی باشد. نگاه بیمار به سمت دوربین حالتی از بیتفاوتی و درعینحال افسردگی و غم دارد.