در عالم کودکی فکر می‌کردم دست‌هایم آن‌قدر کثیف و خاکی شده که چرک در پوستم نفوذ کرده و پوست دستم را ضخیم و بدرنگ کرده؛ غافل از اینکه همه این بلا را سرمای زمستان بر سر دستانم آورده بود، امروز بعد از این همه سال، می‌دانم که این مشکل پوستی اگزما نام دارد و با کمی مراقبت می‌توان تا حد زیادی جلوی آن را گرفت.
واژه اگزما از زبان یونان باستان گرفته شده و معنی لغوی آن کورک و جوش‌های پوستی است. طبق آمار، یک نفر از هر 5کودک و همچنین یک نفر از 10 بزرگسال به این عارضه مبتلا می‌شوند. شما هم اگر چنین مشکلی دارید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.
اگزما واکنش آلرژیک و حساسیتی در پوست است که باعث خارش، خشکی، ترک خوردگی و پوسته ریزی و نقاط قرمز رنگ در پوست اندام‌ها می شود. اگزما یا درماتیت انواع مختلفی دارد، از درماتیت سرشتی گرفته تا تماسی اما علائم ظاهری آن نکته‌ای است که در همه انواع آن تقریبا یکسان است. ابتدا به شکل خشکی، قرمزی، التهاب و سپس نقاط قرمزرنگ است که گاهی هم ترشحاتی از آن خارج می‌شود.
سپس با ادامه بیماری ممکن است پوست به شکل پوسته پوسته و دلمه بسته دربیاید اما امان از وقتی که بیماری مزمن شود؛ آن وقت است که پوست ضخیم شده و ممکن است تغییر رنگ هم بدهد. در برخی مواقع ممکن است پوست دچار خارش شدید شده و درد و خونریزی به همراه داشته باشد. خارش شدید ممکن است خواب آدم را هم به‌هم بزند.[بیشتر بدانید]
زمستان؛ مقصر اصلی!
احتمالا شما هم زیاد راجع به التهاب پوست، هنگام تماس دست با مواد شوینده یا گرد و خاک شنیده‌اید اما چیزی که شاید فکر نمی‌کنید باعث خشکی پوست دست‌تان شده باشد، هوای زمستان است. هوای سردی که حتی از تابستان هم خشک‌تر است. این خشکی هوا به راحتی می‌تواند علائم اگزما را شعله‌ور کند؛ البته فقط خشکی هوا نیست بلکه سرما، باد و کم‌شدن رطوبت دست به دست هم داده و در زمستان باعث تشدید بیماری‌هایی مثل اگزما می‌شوند.
هوای گرم داخل منازل هم این روند منفی را تشدید می‌کند. برعکس، زمانی که به منطقه‌ای شرجی و گرم می‌روید، پوست شما بدون نیاز به مرطوب‌کننده، کاملا نرم خواهد بود و آن به این خاطر است که رطوبت هوای اطراف، چربی روی پوست شما - که به‌طور طبیعی تولید می‌شود- را حفظ می‌کند و سلول‌های سطحی پوست آن را نرم و پوشیده نگه می‌دارد؛ به طوری که چربی‌ها از بین نمی‌روند. این همان کاری است که برای درمان اگزما باید انجام شود. جالب است بدانید متخصصان پوست، بهترین راه درمان این بیماری را پیشگیری می‌دانند؛ کاری که خیلی ارزان‌تر و ساده‌تر است.
گرم ولی نه داغ
در ماه‌های زمستان به افرادی که پوستشان دچار اگزما شده، توصیه می‌شود که از آب داغ استفاده نکرده و برای استحمام و شستن ظروف از آب گرم یا ولرم استفاده کنند. این افراد معمولا چربی طبیعی پوستشان را از دست داده‌اند و آب داغ هم به ازبین‌بردن بیشتر آن دامن زده و پوست را خشک‌تر می‌کند؛ به طوری که مستعد تحریک و التهاب می‌شود. برای کم‌کردن خشکی پوست- علاوه بر کاهش استفاده از آب داغ- باید دفعات حمام‌کردن را هم کمتر کنید.
صابون را زمین بگذار
به جز مواقعی که آلودگی پوست کاملا مشهود است، بهتر است از صابون استفاده نکرده و به آب خالی برای شستن دست اکتفا کنید. متاسفانه کسانی که پوستشان در اثر التهاب مزمن، تیره و ضخیم شده، فکر می‌کنند با شستن مکرر دست با آب داغ و صابون می‌توانند آن را به حالت نرم و طبیعی خود برگردانند؛ درحالی که همین شستن مکرر و بی‌علت با صابون- به‌خصوص صابون‌های محرک، معطر و قوی- اگزما را تشدید می‌کند. بنابراین حتی اگر از صابون استفاده می‌کنید، سعی کنید صابون‌های ملایم مخصوص پوست‌های حساس- که عطر کمی داشته و به اصطلاح هایپو آلرژن هستند- را به‌کار ببرید.
دست‌های برهنه
حالا که صابون و آب داغ را کنار گذاشتید، چرا لیف حمام خود را کنار نمی‌گذارید؟! مالش پوست دست‌ها با لیف هم اگزمای شما را تشدید می‌کند. این کار نه تنها باعث تحریک پوست شده بلکه چربی‌های ضروری پوست شما را هم از بین می‌برد. پس در حمام تنها با دست خالی خود را بشویید.
مرطوب‌کننده یادتان نرود
کسی که مستعد اگزماست؛ یعنی پوست خشکی دارد هر روز باید آن را مرطوب کند. اما در زمستان- که خشکی هوا بیش از فصول دیگر است- لازم است چندین بار در روز پوست خود را با نرم‌کننده‌ها، مرطوب کنید. بهتر است بلافاصله بعد از شستن دست با آب، از کرم استفاده کنید. این‌کار باعث می‌شود پوست شما دیرتر دچار خشکی شده و عوارض آن دیرتر به سراغتان بیاید؛ بنابراین همیشه در کیف خود یکی از این کرم‌ها را داشته باشید که بتوانید در محل کار و خارج از منزل هم جلوی خشکی پوست‌تان را بگیرید؛ البته یادتان باشد از لوسیون‌هایی که حاوی آلفا هیدروکسی اسید است، استفاده نکنید چون برای پوستی که دچار اگزماست، ضرر دارد.
پشم و نایلون هرگز!
ممکن است بعضی لباس‌ها برای پوست شما- که مستعد اگزماست- محرک باشد؛ بنابر این به‌خصوص در زمستان- که باید پوشش بیشتری داشته باشید- لازم است از پوشیدن لباس‌های پشمی و الیاف نایلونی- که محرک هستند- خودداری کنید یا دست‌کم زیر آنها زیرپوش‌های نخی بپوشید. گاهی حتی ممکن است لباس‌های نخی- که با مواد شوینده معطر، شسته شده‌اند- پوست را دچار اگزما کنند؛ پس بهتر است برای شستن لباس‌های خود از این مواد استفاده نکنید.
دستکش یادت نره
یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از اگزما، محافظت دست دربرابر سرما یا هر عاملی است که آن را به‌وجود آورده. بنابراین در زمستان هم مانند وقتی که با مواد شوینده کار می‌کنید، لازم است دستکش دست‌تان کنید؛ البته بهتر است دستکش نخی بوده یا حداقل قسمت داخلی آن از جنس نخ باشد. علاوه بر این، برای جلوگیری از خراشیدگی پوست، ناخن‌ها را کوتاه نگه دارید؛ با این کار، حداقل می‌توانید از خراشیدن پوست هنگام خاراندن آن پیشگیری کنید.
باز هم حساسیت!
با توجه به اینکه ممکن است افراد مبتلا به اگزما آلرژی یا حساسیت‌های دیگری هم داشته باشند، گاهی پزشک به آنها توصیه می‌کند که غذاهای حساسیت‌زا و تنقلات خوش آب و رنگ و ادویه‌دار را حذف کنند؛ در ضمن بهتر است هوای منزل خود را در زمستان با روشن‌کردن بخور یا کتری، مرطوب نگه دارید.
آفتاب سوزان زمستان!
مراقب پوست خود باشید تا دچار آفتاب‌سوختگی نشوید. محققان متوجه شده‌اند که آفتاب زمستان بیشتر از تابستان پوست را می‌سوزاند، پس استفاده از ضدآفتاب‌هایی با SPF حداقل ۱۵ را فراموش نکنید. در نهایت اگر هیچ‌کدام از این روش‌های پیشگیرانه نتوانست شما را از شر اگزمایی که هرسال زمستان درگیرش می‌شوید نجات بدهد، مشکل را با پزشک خود درمیان بگذارید.
