به کجا چنین شتابان؟

اصلاً تاحالا شده لحظه‌ای بایستید و از خودتان بپرسید که سمت و سوی این حرکت پرشتاب را چه چیزی تعیین می‌کند؟ و تابه‌حال به‌عنوان یک نوجوان، به این فکر افتاده‌اید که آیا جهت حرکتتان را درست انتخاب کرده‌اید یا نه؟

بیم موج!

برای چند لحظه چشمانتان را ببندید و این قصه را در ذهنتان به تصویر بکشید:

در یک شب توفانی، کشتی بزرگی در دریایی مواج و خروشان در حال حرکت است. آسمان هم کاملاً ابری است و هیچ ستاره‌ای هم جهت را نشان نمی‌دهد. ناخدای کشتی، مضطرب و پریشان، سکان کشتی را در دست گرفته و سعی می‌کند مسیر صحیح را پیدا کند؛ اما مسیر را گم کرده و حسابی سردرگم است و از بد حادثه، هیچ قطب‌نمایی هم برای یافتن جهت صحیح در دست ندارد. حالا چه اتفاقی خواهد افتاد؟ احتمالاً ناخدای قصه‌ی ما ناچار است سکان کشتی‌اش را به هر طرفی که باد و توفان می‌وزد، بگرداند؛ بدون آن‌که بداند به کجا خواهد رسید و مقصد نهایی چه خواهد شد!

حالا برای لحظاتی، خودتان را به‌جای ناخدای هراسان و سرگردان داستان بگذارید؛ با این تفاوت که قطب‌نمای شما، در جیبتان باشد؟ شما چه می‌کردید؟ احتمالاً اولین قدمتان آن بود که قطب‌نمایتان را از جیبتان در می‌آوردید و قبل از هر کار، جهت مورد نظرتان را تعیین می‌کردید!

بد نیست بدانید سکانی که در دست شماست، همان سرنوشت خود شماست که کاملاً در اختیارتان است و می‌توانید آن را به طرفی که خواستید، بچرخانید. دریای توفانی هم، همان زندگی پر فراز و نشیب است که شما را به هر سو خواهد کشید.

اما قطب‌نمای مهم و حیاتی شما، در واقع همان ارزش‌های زندگی شما هستند؛ ارزش‌هایی که باید آن‌ها را بشناسید و با استفاده از جهت عقربه‌ی آن‌ها، مسیر رسیدن به هدف را برای خودتان تعیین کنید.

معنی ارزش؟

ارزش‌ها، همان تمایلات عمیق قلبی ماست؛ همان اصولی که به زندگی ما انگیزه می‌بخشد؛ همان خود واقعی‌مان! حالا برای این‌که بیش‌تر به مفهوم ارزش پی ببرید، دوباره چشمانتان را ببندید و قصه‌ی دوم را تصور کنید:

فکر کنید آن‌قدر پول‌دار شده‌اید که دیگر می‌توانید، هر‌کاری انجام دهید؛ خرید بزرگ‌ترین خانه، رانندگی با مدرن‌ترین اتومبیل، حضور در مجلل‌ترین رستوران، سفر به زیباترین کشورهای جهان و...

حالا تصور کنید به همه‌ی آرزوهایتان رسیده‌اید؛ از خرید بزرگ‌ترین خانه تا سفر به سراسر جهان! بعد از آن چه‌کار می‌کردید؟ قدم بعدی در زندگی‌تان، چه گامی است؟ شاید بگویید حالا به نوجوانی که شرایط زندگی سختی دارد، کمک خواهم کرد و یا...

درواقع پاسخ به این سؤال که پس از خسته‌شدن از همه‌ی خرید‌ها، به چه کاری بیش‌تر از همه اهمیت می‌دادید؟ یا این‌که اگر شما درگیر افکار، احساسات و ترس‌های خود نبودید، انرژی‌تان را صرف چه کاری می‌کردید؟ اشاره‌ی مستقیم به ارزش‌های شما دارد؛ ارزش‌هایی که در درون قلب شماست و برایتان بسیار مهم‌اند.

شفاف‌سازی ارزش‌های خود

وقتی به اهمیت ارزش‌ها در زندگی پی بردیم، گام بعدی این است که ارزش‌های خودمان را بهتر بشناسیم.

حالا برای شناخت بیش‌تر ارزش‌های خودمان، یک پیشنهاد داریم؛ جدولی که باید با تمرکز آن را تکمیل کنید. این جدول، شامل برخی ارزش‌هایی است که به‌نظر اغلب افراد، مهم هستند. ویژگی‌هایی که شاید شما هم خواستار حرکت برای نزدیک‌شدن به آن‌ها باشید و یا دلتان بخواهد کیفیت آن‌ها را در زندگی خودتان افزایش دهید. البته خودتان هم می‌توانید مواردی را به آن‌ها اضافه یا کم کنید.

جدول ارزش‌گذاری

ارزش‌های ذکر شده را از صفر تا ۱۰، از نظر اهمیت برای خودتان درجه‌بندی کنید.

وقتی همه‌ی این ارزش‌های احتمالی را درجه‌بندی کردید، دور سه ارزشی که بالاترین رتبه را به‌دست آورده‌اند، خط بکشید. حالا کمی بیش‌تر درباره‌ی آن سه ارزش، فکر کنید و ببینید که چگونه می‌خواهید برای پررنگ‌کردنشان در زندگی‌تان و رسیدن به‌ آن‌ها، حرکت کنید.

حالا برای سه ارزش مهم زندگی خود، تعدادی کار عملی طراحی کنید؛ آن هم ترجیحاً کارهایی که تابه‌حال آن‌ها را انجام نمی‌دادید. مثلاً اگر برایتان، شاگرد اول‌شدن، اولویت دارد، چیزی شبیه این جمله را برای خودتان بنویسید:

«شاگرد اولی برای من مهم است و می‌خواهم به تمام راه‌های کوچک و بزرگی که مرا شاگرد اول می‌کند، فکر کنم و آن‌ها را انجام دهم. مثلاً: الف) تکالیف مدرسه را دقیق‌تر انجام می‌دهم. ب) سر کلاس، توجه بیش‌تری به تدریس معلم می‌کنم. ج) بعد از هر امتحان، به‌جای توجه به نمره، ضعف‌های خودم را مشخص کنم و برای فراگیری آن،‌تلاش نمایم و...»

تفاوت بین ارزش و هدف

اشتباه نکنید؛ ارزش‌ها و اهداف شما در زندگی یکی نیستند. ارزش‌ها، جهت حرکت کلی شما را در زندگی مشخص می‌کنند؛ اما اهداف، مقاصدی هستند که ما می‌توانیم در کوتاه‌مدت یا بلند‌مدت، برای حرکت خود به سمت آن‌ها تعیین کنیم.

ممکن است اهداف زیادی را در زندگی‌ خودمان مشخص کرده باشیم که به مرور و یکی‌یکی، به آن‌ها برسیم یا آن‌ها را از لیست خودمان حذف کنیم؛  اما ارزش‌ها، در واقع سبک مورد تأیید زندگی ما هستند که برای خود برگزیده‌ایم و گاهی تا آخر عمر، باید آن‌ها را حفظ کنیم.

فراموش نکنیم!

برخی افراد، آن‌قدر گرفتار تلاش برای رسیدن به هدف می‌شوند که دیگر ارزش‌های زندگی‌ و خواسته‌های واقعی‌شان را فراموش می‌کنند. نباید فراموش کنیم که ارزش‌ها، اصل زندگی ما هستند و هدف‌ها را هم باید بر اساس ارزش‌هایمان تنظیم کنیم.

***

این مطلب با  استفاده از کتاب «از ذهنت خارج‌شو و زندگی کن»، نوشته‌ی جوزف سیاروچی، لوئیز هیز و آن‌بیلی با ترجمه‌ی دکتر علی صاحبی و مهدی اسکندری تهیه شده است.