و راهی خانه‌ای شوند که مانند ماشین زمان، آنها را به ۲۰۰ سال پیش می‌برد؛ خانه‌ای قدیمی با معماری زیبا که بنیاد مستضعفان از آن برای به نمایش گذاشتن گنجینه تاریخ معاصر ایران از جمله ظروف عتیقه، کاشی‌های نقش برجسته، تابلوهای رنگ روغن، آینه و شمعدان‌های نقره، انواع شمشیر و تفنگ و حتی وسایل شخصی ناصرالدین شاه قاجار استفاده می‌کرد و نامش را «تماشاگه تاریخ» گذاشته بود. اما در خرداد ماه سال ۱۳۸۳ بر در این موزه ۳ طبقه قفل بزرگی خورد و حالا قریب به ۱۵ سال است که تماشای تاریخ در موزه بنیاد مستضعفان امکانپذیر نیست. این گزارش مروری بر سرگذشت خانه قدیمی بلوار میرداماد و گنجینه بی‌نظیر داخل آن است.
تا همین چند سال پیش تابلویی مقابل خانه باغ قدیمی نبش خیابان قبادیان وجود داشت که نگاه هر رهگذری را به خود جلب می‌کرد؛ تابلویی که نشان می‌داد اینجا یک موزه کوچک و جمع‌وجور است و با گنجینه‌ای که در دل دارد می‌تواند مراجعه‌کنندگان را به ده‌ها سال پیش ببرد. حتی اگر کسی قصد تماشای تاریخ در این خانه باصفا را هم نداشت رستوران سنتی، چایخانه زیبا و غرفه‌های فروش صنایع‌دستی این خانه قدیمی وسوسه‌اش می‌کرد که برای یکبار هم که شده قدم به داخل این ملک بگذارد؛
ملکی که به گفته «نصرالله حدادی» پژوهشگر تهران قدیم، معماری آن به اوایل سلطنت پهلوی دوم برمی‌گردد. این خانه ۳ طبقه بعد از آنکه در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت به موزه‌ای برای نمایش تاریخ ۲۰۰ساله ایران تبدیل شد و تا مدت‌ها میزبان گردشگران ایرانی و خارجی بود. اما از خرداد سال ۱۳۸۳ به یکباره در آن بسته شد و از آن روز به بعد کسی از سرنوشت این خانه قدیمی و گنجینه داخلش اطلاعی ندارد.
- از کیف دستی شاه قاجار تا نقاشی‌های کمال‌الملک
برای اینکه بدانیم در روزهای دایر بودن موزه چه آثاری در معرض دید مراجعه‌کنندگان قرار داشت سراغ «محمود یعقوبی» دبیر شورایاری محله کاووسیه می‌رویم. یعقوبی با بیان اینکه آثار تاریخی بسیار خوبی در این موزه به نمایش گذاشته شده بود می‌گوید: «ظروف سفالی و شیشه‌ای و فولادی، تابلوهای نقاشی مینیاتور و رنگ روغن، قلمدان‌های زیبا، انواع زمان‌سنج‌ها، کاشی‌های نقش برجسته، آینه و شمعدان و انواع شمشیر و تفنگ و...
که عمر آنها به ۲۰۰ سال می‌رسید در این موزه در معرض دید قرار داشت.» این‌طور که بازدیدکنندگان قدیمی موزه تماشاگه تاریخ می‌گویند در این موزه حتی می‌شد از وسایل شخصی ناصرالدین شاه قاجار مانند کیف دستی‌اش هم دیدن کرد. نقاشی‌های مینیاتور استاد فرشچیان و تابلوهای استاد کمال‌الملک از چهره رجال دولتی از جمله صنیع‌الدوله، مصورالممالک، ظهیرالدوله، مظفرالدین شاه و... هم از دیگر جاذبه‌های این موزه بود.
- آثار تاریخی در ساختمان دفینه
شاید برایتان این سؤال ایجاد شود که اصولاً این حجم گنجینه تاریخی در دست بنیاد مستضعفان چه می‌کند و چرا به جای میراث فرهنگی، این بنیاد، مالک خانه‌های قدیمی و برخی موزه‌های پایتخت است. «سجاد عسگری» پژوهشگر و دبیر کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی این‌گونه پاسخ می‌دهد: «اوایل پیروزی انقلاب اسلامی که برخی خانه‌ها مصادره شد، این خانه‌ها با همه اموالشان در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت. بنیاد هم گنجینه تاریخی این خانه‌ها شامل ساعت‌های قدیمی، اسناد تاریخی، ظروف ارزشمند و... را در موزه‌های مختلف به نمایش گذاشت.»
عسگری به‌طور خاص درباره موزه تماشاگه تاریخ می‌گوید: «تا جایی که من اطلاع دارم تمامی آثار موجود در موزه تماشاگه تاریخ به ساختمان دفینه در بلوار میرداماد منتقل شده است. آرشیو بنیاد مستضعفان بسیار غنی و پربار است که اتفاقاً بنیاد از آنها به خوبی نگهداری می‌کند. اما ظاهراً هنوز فضای کافی برای نمایش تمامی این آثار را در اختیار ندارد. به همین دلیل این گنجینه ارزشمند فعلاً در محل ساختمان دفینه دپو شده تا شاید روزی در فضایی مناسب به نمایش گذاشته شود.»
- چشم‌انتظار موزه‌ای متمرکز
اکنون که خانه قدیمی تقاطع خیابان ولی‌عصر(عج) و بلوار میرداماد سر جایش است و قربانی ساخت‌وسازهای شهر نشده و از طرفی جای گنجینه ارزشمندی که روزگاری در این خانه به نمایش گذاشته شده بود امن است، این سؤال پیش می‌آید که اساساً چرا کار این موزه به تعطیلی کشیده شد و برنامه بنیاد مستضعفان برای آثار دپو شده در ساختمان دفینه چیست؟ متأسفانه پیگیری‌های ما از روابط‌عمومی بنیاد مستضعفان به پاسخ روشنی نرسید؛
اما براساس صحبت‌های مدیر وقت بنیاد مستضعفان و جانبازان در روزهای ابتدایی تعطیلی موزه تماشاگه تاریخ می‌توان نتیجه گرفت که بنیاد به دلیل پرهزینه بودن نگهداری از موزه‌های پراکنده‌اش تصمیم گرفت بر در موزه تماشاگه تاریخ قفل بزند. ضمن اینکه ایجاد ترافیک در تقاطع خیابان ولی‌عصر(عج) و بلوار میرداماد در زمان باز بودن موزه هم دلیل دیگری است که برای تعطیلی موزه تماشاگه تاریخ عنوان شده است. این‌طور که مسئولان بنیاد مستضعفان می‌گویند اکنون این نهاد پیگیر پیدا کردن مکانی مناسب است تا بتواند در آینده‌ای نزدیک همه اشیای تاریخی‌اش را به‌صورت متمرکز در آن به نمایش بگذارد.
نظر شما