پیام‌های ظریف در مأموریت نیویورک

از یک‌سو، آقای ظریف مباحث بسیار جذابی را برای جامعه آمریکایی مطرح کردند که نشان‌دهنده درک ظریف ایران از جزئیات و مناسبات هیأت حاکمه آمریکاست. تفاوتی که آقای ظریف میان آنچه ایشان از آن با عنوان تیم«B» (بولتون، بن‌سلمان، بن‌زاید، بی‌بی(نتانیاهو)) یاد می‌کند با شخص آقای ترامپ قائل شد، نشان‌دهنده آن است که ایران درک مناسبی از پویایی‌های درون هیأت حاکمه آمریکا دارد و متوجه این واقعیت است که چطور یک اقلیت تندرو و رادیکال که سابقه نگرش ضدایرانی آنها بعضا به ۴دهه اخیر می‌رسد، امروز سعی بر آن دارد که دولت ترامپ را از شعارهای اولیه‌اش دور کرده و او را به یک ماجراجویی کاملا جدید و بدون هیچ‌گونه چشم‌اندازی هدایت کنند.

اظهارات وزیر امورخارجه ایران در نیویورک این نکته را به دولت و شخص آقای ترامپ یادآوری می‌کند که جمهوری اسلامی ایران الزاما نگرش منفی به شخص آقای ترامپ ندارد، بلکه مخالفت ایران به سیاست‌هایی مربوط می‌شود که روسای جمهور آمریکا در دوره‌های مختلف پیگیری کرده‌اند. ایران هنوز امیدوار است که آقای ترامپ متوجه خطاهای دولت خود شده و از سوق دادن کشورش به یک جنگ بی‌پایان، پرهزینه و بدون هیچ افقی برای پیروزی جلوگیری کند.

از آنجایی که آقای ترامپ به‌عنوان یک فرد ناسیونالیست شناخته می‌شود و به‌دنبال تحقق منافع ملی آمریکا و گسستن آن از یک تاریخچه بسیار تاریک است، این امیدواری همچنان وجود دارد که او از این روش‌ها دست برداشته و منطقه و جهان و به تبع آن روابط ایران و آمریکا را به وضعیت غیرقابل بازگشت هدایت نکند.

در سوی دیگر، کلام آقای دکترظریف ضمن درنظر گرفتن ملاحظات فوق، بسیار قاطعانه بود و به طرف آمریکایی این هشدار را می‌داد که در صورت تداوم این سیاست‌ها، ایران نه‌تنها زیر بار این زورگویی‌ها نخواهد رفت و به خواسته‌های ترامپ و تیم افراطی‌اش تن نخواهد داد، بلکه این آمادگی را دارد که در صورت نیاز به ابزارهای دیگر ازجمله رویکردهای نظامی در منطقه متوسل شده و به دفاع از خود بپردازد. ایران اگر تحت‌تأثیر تحریم‌ها و فشارهای حداکثری، امنیت و بقای خود را در خطر ببیند، این حق را برای خود قائل خواهد بود که از همه ابزارهای ممکن برای رفع و دفع تهدیدات بهره بگیرد.

به‌نظر نگارنده، ترکیب این ۲پیام در اظهارات ظریف (یک پیام آشتی‌جویانه که در سنت سیاست خارجی ایران وجود دارد و پیامی که ناشی از اقتدار ایران برای دفاع از امنیت خود است) هنر ایشان در مصاحبه و سخنرانی‌هایشان در نیویورک بود.

نکته دیگر در سفر آقای ظریف به انتظارات ایران از ایالات متحده مربوط است.

این انتظار که آمریکا از پیروی کامل و چشم‌بسته از رژیم‌هایی مانند عربستان سعودی و امارات و اسرائیل که منافع ضدایرانی خود را در پسِ توهمات خود پرورانده‌اند، دست برداشته و متوجه این مسئله بشود که منافع مورد نظر این رژیم‌ها هیچ نسبتی با منافع مردم آمریکا ندارد؛ آنها در پیگیری منافع مورد نظر خود حتی حاضر نیستند به‌طور مستقیم با ایران مواجه شوند و به این دلیل سعی می‌کنند ایالات‌متحده را به جنگ با ایران سوق بدهند. بنابراین کشورهایی که تا این اندازه مسئولیت‌ناپذیر هستند، قطعا نمی‌توانند نماینده خوبی برای ایالات متحده باشند.

 امروز آقای ترامپ این فرصت را دارد که با بازگشت به واقع‌بینی تفاوت‌های عمده بین منافع آمریکا و منافع گروه‌های تندرو در منطقه را درک کرده و به سمت یک روابط سازنده‌تر با ایران حرکت کند.