در تمام ۱۳ محله این منطقه فقط ۲ کتابفروشی وجود دارد که علاقه‌مندان به کتاب می‌توانند به آنها مراجعه کنند. تعداد کتابخانه‌های منطقه هم از تعداد انگشتان یک دست‌کمتر یعنی ۳ کتابخانه است و همین تعداد اندک هم به لحاظ امکانات، تعداد و تنوع کتاب و بسیاری از دیگر پارامترها و استانداردها در مضیقه هستند. در مجموع علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی در منطقه ۲۱ به منابع و مراکز خرید و تهیه کتاب دسترسی سریع و مناسبی ندارند. آمار و بررسی‌های همشهری محله نشان می‌دهد که در پهنه غربی پایتخت، منطقه ۲۱ کمترین و ضعیف‌ترین آمار را در مقوله کتاب دارد و بر خلاف سایر مناطق کتابفروشی‌های شهر کتاب هم در این منطقه فعال نیست. در این گزارش ضمن بررسی وضعیت کمی کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌های منطقه، در گفت‌وگو با افراد فعال در حوزه‌های مختلف کتاب، به لحاظ کمی هم این موضوع را تجزیه و تحلیل می‌کنیم.
- کتاب‌های مستعمل و قدیمی
در محله‌های غربی منطقه ۲۱ یعنی از کیلومتر ۷ـ ۸ جاده مخصوص به آن طرف که نواحی ۲ و ۳ را شامل می‌شود و بالغ بر ۶۵ هزار نفر جمعیت دارد، میزان دسترسی شهروندان به کتاب بسیار کم و چیزی نزدیک به صفر است! فقط یک کتابخانه در دسترس ساکنان این نواحی قرار دارد و حتی یک فروشگاه تخصصی عرضه کتاب که پاسخگوی نیاز مخاطبان باشد هم در این محدوده یافت نمی‌شود. ساکنان این محله‌ها برای تهیه کتاب باید یک سفر درون‌شهری نسبتاً طولانی تا مرکز شهر و میدان انقلاب را به جان بخرند. سعید رضایی، مدیر کتابخانه استادمعین در محله ورد آورد وضعیت عرضه کتاب در منطقه ۲۱ را مناسب نمی‌داند و می‌گوید: «برای خرید کتاب، کتابفروشی کامل و جامعی در منطقه ۲۱ نداریم و فقط یکی، ۲ مورد کتابفروشی در محله تهرانسر وجود دارد که آنها هم بیشتر کتاب‌های درسی و کمک درسی عرضه می‌کنند. مردم وردآورد و محله‌های اطراف برای خرید کتاب باید مسافت زیادی را طی کنند که این موضوع روی کاهش میزان مطالعه افراد اثر مستقیم دارد. »
همین اندک کتابخانه منطقه هم کمبود و ضعف‌های فراوانی دارد که به روز نبودن کتاب‌ها از جمله مهم‌ترین آنهاست: «کتابخانه‌های منطقه هم وضعیت چندان خوبی ندارند. برای نمونه کتابخانه استادمعین وردآورد سالن مطالعه ندارد و اکثر کتاب‌هایش قدیمی است. از سال ۹۰ـ ۹۱ به این طرف دیگر ما خرید کتاب نداشته‌ایم و بودجه‌ای به این کار اختصاص پیدا نکرده است. کتاب پرطرفداری مثل «ملت عشق» در کتابخانه ما موجود نیست. در این ۶ـ ۷ سال فقط کتاب‌هایی که مردم اهدا کرده‌اند به مجموعه اضافه شده است. کتاب‌های اهدایی که به‌طور میانگین به ۱۰۰ جلد در سال می‌رسد هم اغلب مستعمل بوده و کتاب‌های پرطرفدار و درجه یک محسوب نمی‌شوند. کتابخانه برای تمام رده‌های سنی و سلیقه‌ها کتاب دارند اما مخازن کتاب آنها جامع و کامل و به روز نیست و نمی‌توانند به تمام نیازهای مخاطبان و افراد اهل مطالعه پاسخ دهد. »
- کتاب هست، کتابخوان نداریم
در منطقه‌ای به پهناوری منطقه ۲۱ فقط ۲ فروشگاه عرضه کتاب وجود دارد که هر دو آنها در محله تهرانسر واقع شده‌اند. با یک حساب سرانگشتی می‌شود گفت تقریباً به ازای هر ۸۰ هزار نفر فقط یک کتابفروشی وجود دارد! کیمیا اربابی، کارمند یکی از این کتابفروشی‌ها معتقد است استقبال کم و ضعیف مردم از کتاب و کتابخوانی ارتباطی به کم بودن تعداد فروشگاه‌های عرضه کتاب ندارد. او می‌گوید: «تعداد کتابفروشی‌های منطقه ۲۱ کم است و فقط ۲ کتابفروشی داریم که یکی در بلوار اصلی و دیگری هم در خیابان قباد قرار دارد. در کتابفروشی ما تمام عناوین و کتاب‌های روز جهان به‌ویژه داستان و رمان عرضه می‌شود. اگر کتابی هم موجود نداشته باشیم سفارش می‌گیریم و ۲۴ ساعت بعد با همان قیمت روی کتاب تحویل خریدار می‌دهیم. با وجود این، میزان مراجعه مردم برای خرید کتاب اصلاً خوب و راضی‌کننده نیست و تناسبی با جمعیت اینجا ندارد. هرچند تعداد کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌ها کم است اما این موضوع دلیل استقبال ضعیف شهروندان نیست.
متأسفانه مردم اهل کتاب و کتاب خواندن نیستند و میزان مطالعه در خانواده‌ها بسیار کم است. تا زمانی که این مشکل فرهنگی و اجتماعی را حل نکنیم افزایش تعداد کتابفروشی‌ها و گسترش کتابخانه‌ها به افزایش میزان مطالعه منجر نخواهد شد. وضعیت عرضه کتاب در منطقه ۲۱نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده و افزایش داشته چون به خاطر دارم که در گذشته همین ۲ کتابفروشی را هم در محله تهرانسر نداشتیم. »
- خرید کتاب از انقلاب یا دانلود اینترنتی
منیژه مهدی‌پور یکی از علاقه‌مندان و کتابخوان‌های ساکن محله تهرانسر می‌گوید: «خودم و خواهرم اهل مطالعه هستیم و رمان‌های تازه‌ای که ترجمه و چاپ می‌شود تهیه کرده و می‌خوانیم. تعداد کتابفروشی‌های محله بسیار کم است و عناوین محدودی دارند. از طرف دیگر با توجه به اینکه برای کار و تحصیل هر روز به مرکز شهر رفت‌وآمد دارم، معمولاً برای خرید کتاب هفته‌ای یکبار به یکی از کتابفروشی‌های خیابان انقلاب که مشتری قدیمی‌اش هستم می‌روم. اگر کتاب خوبی سراغ داشته باشم برای دوستان و اقوام هم تهیه می‌کنم و به آنها می‌رسانم. » البته این شهروند اهل مطالعه هم قبول دارد که میزان استقبال اهالی محله‌اش از کتاب بسیار ضعیف است: «متأسفانه اغلب مردم برای کتاب هزینه نمی‌کنند و وقت نمی‌گذارند. در بین دوستان و اطرافیان خودم تعداد کسانی که برای رفتن به سینما یا خرید فیلم پول می‌دهند خیلی بیشتر از کسانی است که اهل کتاب خواندن هستند.
بیشتر آنهایی هم که کتاب می‌گیرند برای پر کردن قفسه اتاق‌شان است و وقتی می‌خواهم درباره کتابی که خوانده‌ام با آنها گفت‌وگو کنم متوجه می‌شوم که هنوز لای کتاب را هم باز نکرده‌اند! بنابراین معتقدم خرید کتاب هم صرفاً ملاک و معیار میزان مطالعه نیست. بعضی‌ها هم هستند که کتاب نمی‌خرند اما متن کتاب مورد نظرشان را دانلود کرده و روی گوشی یا لپ‌تاپ می‌خوانند. شاید دلیل اینکه من و خواهرم اهل مطالعه هستیم این است که پدر و مادرمان کتابخوان هستند و از بچگی ما را با کتاب آشنا کردند. در کنار افزایش تعداد کتابخانه و کتابفروشی‌ها لازم است کار فرهنگی هم انجام شود. به‌ویژه در مدارس و حتی مهدکودک‌ها تا بچه‌ها با مطالعه انس و الفت بگیرند. »
۳ کتابخانه
۳۶۷۰ عضو کتابخانه
۱۸۶ هزار نفر جمعیت
۶۴ هزارجلد کتاب
۲ کتابفروشی
نظر شما