به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، این جلسه با حضور محمد مهدی فتوره چی مدیر گروه مطالعات رسانه و فرهنگ موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، حسینعلی افخمی استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و سیدمحمدرضا خوشرو مدیرکل معاونت فرهنگی قوه قضاییه و کارشناس حوزه رسانه و جنگ نرم، برگزار شد.
- حیطه اخلاق را نظام‌های ارزشی فردی تعیین می‌کند
در ابتدای این جلسه محمد مهدی فتوره چی با بیان اینکه در مورد اخلاق دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد، گفت: اخلاق یک مفهوم نسبی است و مطلق نیست و حیطه اخلاق را نظام‌های ارزشی فردی تعیین می‌کند و آنچه خطرناک است فردگرایی نمایشی در سجایای اخلاقی است.
وی افزود: پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کاربران به جنبه زیبایی شناسی بیشتر از جنبه کنشگری در فضای مجازی اهمیت می‌دهند.
مدیر گروه مطالعات رسانه و فرهنگ موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه با گسترش فناوری شاهد شکل گیری یک فضای فرهنگی هستیم که تحت تاثیر ارزش‌ها و هنجارهای جامعه جهانی است، گفت: اگر نسل ما که منتقد رفتار نوجوانان و جوانان این دوره است در این عصر به دنیا می‌آمد به همین شیوه رفتار می‌کرد.
- اخلاق در فضای مجازی دنباله اخلاق در زندگی روزمره است
در ادامه این جلسه حسینعلی افخمی استاد دانشگاه با بیان اینکه بحث اخلاق در فضای مجازی دنباله اخلاق در زندگی روزمره است و از آن جدا نیست، تصریح کرد: در فضای واقعی باورها و هنجارهای ملی فرهنگ را می‌سازد، ولی در فضای مجازی فرهنگ جهانی است که حکومت می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه یکی از بزرگترین مشکلات ما در فضای مجازی فقدان ارتباطات گروهی است، گفت: کاربران ایرانی در بحث ارتباطات فردی مشکلی ندارند، ولی برای ارتباطات گروهی آموزش ندیده ایم و محور بسیاری از مناقشات همین موضوع است.
در ادامه این بحث سیدمحمدرضا خوشرو با تاکید بر اینکه بین شخصیت اجتماعی افراد و آنچه در فضای مجازی به نمایش می‌گذارند، ارتباط نزدیکی وجود دارد، افزود: نوعی پیوستاری بین این دو فضا وجود دارد. فرد ایجاد کننده اکانت، وقتی وارد این فضا می‌شود یک فرد غیرواقعی از خودش به نمایش می‌گذارد و حتی در صورتی که شخص محبوب و معروفی باشد همه زندگی واقعی خود را به نمایش نمی‌گذارد.
- افزایش کنشگری در فضای مجازی سرمایه اجتماعی را کاهش داده است
مدیر گروه مطالعات رسانه و فرهنگ موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه تحقیقات نشان داده است با افزایش کنشگری در فضای مجازی سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی کاهش پیدا کرده است، تصریح کرد: تحقیقات نشان داده با افزایش کنشگری در فضای مجازی، انزواطلبی اتفاق افتاده است.
فتوره چی با تاکید بر گسترش فرهنگ استفاده از تلویزیون و پس از آن ماهواره و فضای مجازی که ادبیات جوانان و نوجوانان را تغییر داده است، گفت: در کشور ما فناوری همیشه زودتر از فرهنگ استفاده از آن وارد می‌شود و در نتیجه نوجوان عصر پست مدرن برای پر کردن اوقات فراغت خود دیگر به دنبال تفریحات گذشته نیست و فضای مجازی این فضا را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
- جامعه ایرانی رسانه گرایی بالایی دارد
در ادامه جلسه افخمی در ادامه این جلسه با اشاره به اینکه فضای مجازی در کشور ما کنترل شده است، گفت: جامعه ایرانی رسانه گرایی بالایی دارد اگر به فضای مجازی از دیدگاه رسانه نگاه کنیم، نگاه خیر و شر در اندیشه پژوهشگران و اساتید دانشگاه حاکم است، ولی در واقع سرمایه اجتماعی و میزان اعتماد در کشور بسیار پایین است.
وی افزود: استفاده از اینترنت در کشور ما با کافی نت‌های بدون فیلتر بود که اشتباه بزرگی بود که نوجوانان به تمام صفحات خاصی دسترسی داشتند. ولی در اروپای دهه ۷۰ اینترنت در کتابخانه‌ها با اجاره کتبی والدین در اختیار نوجوانان قرار می‌گرفت.
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: باید به فضای مجازی نگاه مثبتی داشته باشیم. تصویر تیره از این فضا اثرات خود را در بخش‌های گوناگون نشان می‌دهد.
افخمی با اشاره به اینکه خطایی که در عرصه مجازی رخ می‌دهد موازی با فضای واقعی است، خاطرنشان کرد: باید دنیای واقعی را به دنیای واقعی جهان نزدیک کنیم، در این صورت است که فضای مجازی اصلاح می‌شود.
وی با بیان اینکه در هیچ مرحله سنی در کشور آموزش سواد رسانه‌ای نداریم افزود: آموزش رفتار جمعی باید از مهدکودک‌ها آغاز شود.
- فقر آموزش سواد رسانه‌ای کیفیت خانواده‌ها را پایین آورده است
در ادامه این جلسه خوشرو با اشاره به اینکه آموزش سواد رسانه‌ای بسیار مهم است، گفت: فضای مجازی تاثیر مثبت زیادی دارد، ولی به دلیل مشکلات تاثیرات منفی زیادی گذاشته است و کیفیت زندگی خانوادگی را پایین آورده است.
- مشکل اصلی حل مناقشات به تعارضات موجود بر می‌گردد
در ادامه فتوره چی استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اخلاق در فضای مجازی به چهار بخش تقسیم می‌شود، تصریح کرد: یکی از قسمت‌ها سطح فناورانه است که به ذات تکنولوژی بر می‌گردد. مطالعات نشان می‌دهد ناشناس بودن کاربر افراد را در فضای مجازی تهییج به انجام کارهای خلاف می‌کند کارهایی که در حالت عادی در فضای واقعی انجام نمی‌دهد در فضای مجازی به دلیل نبود نظارت و کنترل انجام می‌دهد.
وی با بیان اینکه در فضای مجازی امکان برقراری تعامل غیرهمسطح در فضای مجازی وجود دارد، افزود: در فضای مجازی زمینه انجام تعامل‌های غیرهمسطح وجود دارد به طوری که کاربران می‌توانند پیام خود را به افراد مختلف و سلبریتی‌ها منتقل کنند حتی یک شهروند ساده هم می‌تواند با یک سیاستمدار در تعامل باشد.
مدیرگروه مطالعات رسانه و فرهنگ موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه فضای مجازی انبوهی از اطلاعات را در اختیار افراد قرار می‌دهد، گفت: حجم زیاد اطلاعات مختلف موجب بی نظمی می‌شود و در کنار این بی نظمی ها، بی اخلاقی در فضای مجازی افزایش می‌یابد.
- نبود سرگرمی و افزایش فعالیت در فضای مجازی
در ادامه افخمی با تاکید بر نقش مهم وجود سرگرمی در جامعه تصریح کرد: ابزار ارتباطی است که نقش سرگرم کننده را دارد و در هیچ کشور پیشرفته‌ای نقش سینما صفر نشده است، در گذشته تهران دارای سه میلیون نفر جمعیت بود و چندین سینما داشت، اما در حال حاضر به رغم افزایش جمعیت نه تنها سینماها افزایش نداشته است بلکه شاهد کاهش تعداد آن‌ها هستیم.
عضو هیات علمی دانشگاه استاد علامه طباطبایی با اشاره به اینکه در گذشته مناطق مرکزی کشور یا روستاها با اجرای تعزیه خوانی خود را سرگرم می‌کردند، تصریح کرد: در حال حاضر این نوع سرگرمی‌ها منسوخ شده است و موبایل و فضای مجازی جایگزین آن شده اند باید قبل از اینکه رسانه را عامل آسیب بدانیم، بررسی کنیم در چه جاهایی خلا وجود دارد و خلأ‌ها رفع کنیم.
وی با تاکید بر نقش مهم فضای مجازی در جامعه تصریح کرد: در حال حاضر باید فضای مجازی را به عنوان واقعیت بپذیریم، زیرا نقش مهمی در جامعه ایفا می‌کند در برخی کشورها فضای مجازی ۷۰ درصد اقتصاد کشور را بر عهده دارد، اما باید توجه داشت که هرج و مرج فضای مجازی مصیبت و مشکل است، اما نباید جلوی فضای مجازی را بست باید مشکل را شناخت، تعریف کرد و برای استفاده کنندگان از ان طبق گروه‌های سنی قاعده گذاری کنیم. ۲۰ سال پیش این نگرانی درباره تلویزیون و ویدئو هم وجود داشت، اما با قانون گذاری این نگرانی رفع شد.
- جامعه افسرده دلیل پرخاشگری
افخمی تاکید کرد: اعتیاد اینترنتی یکی از موضوعات مورد توجه است البته مشمول همه افراد جامعه نمی‌شود برای مقابله با این موضوع باید قشرهای آسیب پذیر را شناسایی و محتوا و برنامه‌های جایگزین برای آن‌ها پیدا کنیم.
وی با اشاره به اینکه یکی از دلایل افزایش پرخاشگری به خصوص در فضای مجازی داشتن جامعه افسرده است، افزود: آموزش از طریق خانواده بسیار مهم و تاثیرگذار است و خانواده‌های موفق در اصول تربیتی با یکدیگر اتفاق نظر دارند. این در حالی است که برخی تعارضات ممکن است پس از سن مدرسه آغاز شود.
در ادامه خوشرو خاطرنشان کرد: دستگاه قضایی به ۷۵ درصد جرایم فضای مجازی دسترسی ندارد، زیرا فرد ممکن است به راحتی اکانت خود را پاک کرده باشد و تلگرام هم چنین اکانتی را در اختیار ما قرار نمی‌دهد.
مدیر کل معاونت فرهنگی قوه قضاییه تصریح کرد: عامل رعایت اخلاق در فضای مجازی کاربران هستند که نوعی خودمحوری از سوی آن‌ها در این فضا وجود دارد.
وی با اشاره به نقش فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی در فضای مجازی تصریح کرد: فرهنگ، قانون کلی رفتار در فضای مجازی را رقم می‌زند، اما صاحبان منافع می‌توانند اصول اخلاقی را تعریف کنند.
خوشرو افزود: باید توجه داشته باشیم اخلاق در فضای مجازی رعایت شود در صورت عدم رعایت، افراد خاطی از گروه‌ها به بیرون رانده شوند.
افخمی استاد دانشگاه علامه طباطبایی هم در باره نقش آگاهی و سواد رسانه‌ای تصریح کرد: باید توجه داشت که خانواده اولین نهاد برای ارائه آموزش فعالیت در فضای مجازی محسوب می‌شود، اما آموزش‌ها در این زمینه کم است. سواد رسانه‌ای مهارت ارتباطات است که کلید آن خانواده محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه آموزش رسانه ها، سواد رسانه‌ای و مهارت‌های ارتباطی در کشورهای پیشرفته ۳۰ سال است که آغاز شده است خاطرنشان کرد: این کشورها به آموزش رایانه اهمیت می‌دهند.
افخمی با تاکید بر نقش مهم شفاف سازی در فضای مجازی افزود: در کشور ما خلاء مقررات بازخواست و شفافیت وجود دارد. اگرچه موضوعات فضای مجازی را نمی‌توانیم شفاف سازی کنیم، اما باید اخبار در رسانه‌های سنتی را شفاف کنیم.
- هشدار وقوع بحران در روستاها
فتوره چی استاد دانشگاه درباره سواد رسانه‌ای توضیح داد:در حال حاضر سوادرسانه‌ای باید از سن ۲.۵ تا سه سال به کودکان آموزش داده شود و تمهیداتی داشته باشیم تا از مدرسه آموزش آغاز شود.
وی با اشاره به اینکه در آینده بحران جدی در جامعه روستایی به دلیل نبود سرگرمی ایجاد می‌شود بیان کرد: علت ازدیاد کافی شاپ در شهرستان‌ها به دلیل نبود سرگرمی است هیچ جایی برای گذران اوقات فراغت وجود ندارد.
- مردم، عنصر اصلی اخلاق مداری در فضای مجازی
خوشرو در پایان گفت: در حوزه اخلاق مدار بودن فضای مجازی باید مردم خودشان اقدام کنند.
نظر شما