حتی در سینما و به‌ویژه سینمای مستند نیز می‌توان این موضوع را به وضوح لمس کرد. در معماری، موسیقی و سایر بخش‌ها نیز وام گرفتن از داشته‌های بومی کاملا مرسوم و سازنده است. با نزدیک شدن به فصل تابستان و در پیش بودن تعطیلات خرداد، رفت و آمدها به مازندران بیشتر می‌شود و اقامتگاه‌ها نیز مهمانان بیشتری جذب می‌کنند. از همین حالا برای تعطیلات پایان هفته، اتاق‌های عمده مجموعه‌های بوم‌گردی پر است. چند سالی هست که در مازندران، اقامتگاه‌های بوم‌گردی در حال گسترش هستند و به مقصدها و بهانه‌های اصلی سفر بسیاری از مسافران تبدیل شده‌اند. توجه به این حوزه از گردشگری و برنامه‌ریزی‌هایی که از حدود ۴ سال پیش در استان برای رونق بوم‌گردی انجام شد، همچنین استقبال مسافران از تجربه حضور در اماکن بومی و لمس اجزای زندگی بومیان سبب شد در نقاط مختلف استان تعداد زیادی از جوانان و خانواده‌ها برای فعالیت در عرصه بوم‌گردی آستین بالا بزنند.
- گستردگی بوم‌گردی
از نگاه متخصصان گردشگری، بوم‌گردی یعنی سفر به سرزمین‌هایی که بتوان از اکو یا بوم در آن سرزمین تجاربی کسب کرد. در حقیقت بوم‌گردی بخشی از گردشگری طبیعی است. اکوتوریسم شامل بخش‌های زیادی می‌شود که یکی از آنها سفر به طبیعت است، اما می‌تواند همه ابعاد زندگی یک جامعه محلی را در بر بگیرد. یکی از متخصصان این حوزه که در مازندران نیز حضور و فعالیت دارد، بر این باور است که مازندران بهترین موقعیت را برای رشد بوم‌گردی دارد و با کمی تلاش و برنامه‌ریزی می‌توان استان را از نظر کسب درآمد در سطح بسیار بالایی قرار داد. دکتر «جعفر اولادی قادیکلایی» فوق دکترای اکوتوریسم اجزای زندگی مردم مناطق کوهستانی شامل آیین‌ها، رسوم، غذاها، پوشاک و صنایع‌دستی و سبک زندگی را جزو جاذبه‌های بوم‌گردی می‌داند و معتقد است، هر کدام از اجزای زندگی مردم یک منطقه سنتی و بومی ظرفیت تبدیل به یک جاذبه در بوم‌گردی را دارد.
- نیاز به ترسیم راه
وی ضمن مثبت و خوشایند دانستن رشد فعالیت‌های گردشگری مازندران در زمینه بوم‌گردی، تهدیدی را نیز متوجه این فعالیت درآمدزا و مهم می‌داند و بر این باور است که اگر بوم‌گردی در مازندران و شمال ایران دارای برنامه‌ای مشخص و راهبردی برای توسعه نباشد، در آینده دچار مشکل خواهد شد. اولادی قادیکلایی با بیان این‌که باید برای هر ۴ منطقه ساحلی، جلگه‌ای، میان‌بند جنگلی و مناطق ییلاقی و کوهستانی و رونق بوم‌گردی در آنها برنامه‌ریزی داشته باشیم، گفت: نباید بوم‌گردی را فقط به اقامت مسافران در خانه‌های روستایی، خوردن غذاهای محلی و قدم زدن در مسیر زیبا یا جنگل‌نوردی محدود کنیم. اگر چنین نگاهی به بوم‌گردی داشته باشیم، مسیر را اشتباه آمده‌ایم؛ چراکه توجه به اجزای زندگی بومیان هر منطقه است که جاذبه‌های بوم‌گردی را در استان بیشتر می‌کند.
این پژوهشگر بوم‌گردی و اکوتوریسم ادامه داد: ظرفیت‌های بوم‌گردی ما فقط طبیعت و بافت‌های قدیمی نیست. بسیاری از محصولات فرعی جنگل‌های ما می‌توانند برای گردشگر جاذبه داشته باشند. تهیه دوشاب خرمالو، چیدن ولیک، زرشک، ازگیل، سیب وحشی، گردو و بسیاری از گیاهان دارویی یا انواع قارچ‌های جنگلی هم می‌توانند در برنامه‌ریزی‌ها برای بوم‌گردی قرار بگیرند. عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ۲ اصل حفاظت از طبیعت و ایجاد درآمد برای بومیان منطقه را از پایه‌های اساسی بوم‌گردی برشمرد و اظهار کرد: در تعریف درست بوم‌گردی باید از بومیان برای اجرای طرح کمک گرفته شود تا آنها منتفع شوند. بسیاری از بومیان می‌توانند در مسیر درست به فعالیت‌های بومی وارد شوند و درآمد کسب کنند. البته در این مسیر تعریف و در نظر گرفتن طرح‌های تولیدات بومی برای مجموعه‌های بوم‌گردی مازندران اهمیت بسیار زیادی دارد.
- بایدهای توسعه بوم‌گردی
وی تنوع خدمات و گوناگونی تجارب برای مسافران در هر مجموعه را از الزامات رونق بوم‌گردی می‌داند و معتقد است که اگر همه مجموعه‌ها خدماتی مشابه یکدیگر ارائه کنند تفاوتی با هم نخواهند داشت. اولادی قادیکلایی ادامه داد: وقتی اجزای بوم و فرهنگ‌ها و سبک زندگی‌ها متفاوت هستند، بوم‌گردی‌ها نمی‌توانند و نباید شبیه به هم باشند. برای گردشگر باید حضور در یک مجموعه بوم‌گردی گیلان یا غرب مازندران متفاوت از تجربه حضور در یک مجموعه بوم‌گردی در مناطق مرکزی و شرقی مازندران باشد.
وی ترسیم چشم‌انداز برای بوم‌گردی را در مازندران یک اولویت برای بقای این فعالیت درآمدزا برشمرد و افزود: بوم‌گردی صرفا ایجاد یک اقامتگاه و عرضه غذای محلی نیست. پیش از اجرای هر طرح و ایجاد هر مجموعه باید مطالعات گسترده‌ای در مورد ظرفیت‌ها انجام داد. همچنین باید توجه داشت که در یک منطقه تراکم بالای طرح‌ها و مجموعه‌ها را نداشته باشیم، زیرا تمرکز فعالیت‌ها در یک منطقه به مرور آسیب‌هایی در پی خواهد داشت. گام‌های برداشته شده در برخی نقاط مازندران برای آغاز به کار و رونق بوم‌گردی مناسب است، اما این گام‌ها نباید نیمه‌کاره بمانند.
- نقش موزه میراث روستایی در رونق بوم‌گردی
میل و استقبال مسافران از حضور در چنین فضاهایی سبب شده که مسئولان استان علاوه بر حمایت از اجرای طرح‌های بوم‌گردی، با جدیت بیشتری برای ایجاد موزه میراث روستایی استان‌های شمالی در مازندران پیگیر باشند. چند روز پیش در ابتدای هفته میراث فرهنگی، «مهدی ایزدی» معاون میراث فرهنگی مازندران از در حال انجام بودن مرحله مطالعات ایجاد موزه روستایی استان‌های شمالی کشور در رامسر خبر داد و گفت که ساخت این موزه روستایی در باغ ۸ هکتاری رامسر با ۷۰ میلیارد تومان اعتبار انجام می‌شود. اولادی قادیکلایی معتقد است که حتی در ایجاد چنین مجموعه‌هایی نیز باید به اجزای فرهنگ بومی و تاثیرشان بر رونق فعالیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی توجه داشت.
وی اظهار کرد: مازندران ظرفیت بسیار مناسبی برای ساخت مجموعه موزه میراث روستایی دارد. در بعضی کشورها روستاهایی وجود دارند که گردشگر با ورود به آنها به ۱۰۰ سال قبل سفر می‌کند. این روستاها به شکلی طراحی شده‌اند که مشاغل مانند دهه‌های گذشته باشد، مردم به همان سبک زندگی کنند و لباس بپوشند تا گردشگر برای حضور در آنها جذب شود. این مجموعه‌ها شاید ارتباط مستقیمی به بوم‌گردی نداشته باشند، اما می‌توانند گردشگران علاقه‌مند به فرهنگ بومی را برای حضور در مجموعه‌های بوم‌گردی ترغیب کنند. این پژوهشگر بوم‌گردی و اکوتوریسم ادامه داد: ما در مازندران به چنین مناطقی نیاز داریم، چون اشتغال و درآمد ایجاد می‌کنند. با توجه به تجربه‌ای که از اجرای طرح موزه روستایی در گیلان و برخی کشورها داشتم، زیرساخت اجرای همه این طرح‌ها در مازندران وجود دارد.
نظر شما