اما عاشورا در تاریخ اسلام برگ جاویدانی است که قهرمان آن ،خود، تاریخ ساز عالم است.
واقعه عاشورا در سال 61 هجری و شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش از یکسو، به اسارت رفتن حضرت زینب سلام الله و فرزندان و خانواده و یاران آن امام رشید تا همیشه تاریخ در قلب عالم سنگینی و حزن ابدی دارد اما حزن بدون تفکر و عبرت از بزرگترین واقعه بشری، ظرفیت اندیشه و تفکر را در جهان برای همیشه خالی خواهد ساخت.
"تاملاس توندن" هندی که زمانی رئیس کنگره ملی هندوستان بود نهضت قهرمان کربلا را سبب تعالی عرصه فکر و اندیشه می داند و می گوید : "این فداکاریهای عالی از قبیل شهادت امام حسین (ع) سطح فکر بشریت را ارتقا بخشیده است و خاطره آن شایسته است همیشه باقی بماند و یادآوری شود":.
گویند تاریخ را مردان بزرگ می سازند اما واقعیت این است حسین (ع ) تاریخ را برای همه بشریت رقم زد و صفحات آنرا برای ابنا بشر باز گذارد تا فارغ از زمان و مکان خود بداند اگر شوری هست در خاک کوچک و گلگون نینوا است ،و اگر هنوز دلی بیدار، گامی استوار ، راهی روشن، ندایی رسا، قلبی عاشق، چشمانی نگران، د ستانی بخشنده، یارانی وفادار، بازآمدگانی خسته، در سراسر عالم وجود دارند ،شاید نشانی از خیمه های عاشورا را با خود دارند.
"عبدالرحمن شرقاوی" نویسنده معروف مصری با همین نگرش می گوید : "امام حسین ع شهید راه دین و آزادگی است ، نه تنها شیعه باید به نام حسین به بالد بلکه تمام آزادمردان دنیا به این نام شریف افتخار کنند ."
عاشورا محملی است مالامال از آموزه و پندهای عملی و اخلاقی، برای بشری که دو ویژگی عمده آن نسیان و غرور است .
این نهضت پرشور آنچنان در عمق و مرکز اندیشه بشری قرار گرفته که حتی پس از صدها سال از وقوع آن "عنصر تفکر ناب" در میان متفکران ،اندیشمندان ، جامعه سازان، رهبران دینی، سیاسی و اجتماعی، هنردمندان، و بسیاری از فرهیخته گان علم و ادب در سراسر دنیا را بسان خورشیدی راهنمای جاودانی است .
اکنون نام و آرمان حسین ع به سبب بی شمار فضیلیت ایشان از حیطه جغرافیایی محدود و محاصره شده کربلا در عاشورای سال 61 هجری قمری بسیار فراتر رفته ، آینده ای که پسر معاویه و یارانش بسیار حقیرتر از دیدن آن بودند.
در گوشه گوشه جهان و از هر کیش و آئینی دستی نیست که از آسمان عرفان اندیشه، عمل، اخلاق، و راه حسین ستاره ای برنگرفته باشد و دلی نیست که با شهابی از سپهر عاشورا دلارام نگرفته باشد.
"انطون بارا" نمونه ای از خیل اندیشمندان معاصر است که در این مسیر گام برداشته. این متفکر محقق، و نویسنده معاصر سوری مسیحی پس از تحقیق در باره نهضت عاشورا کتاب "الحسین(ع) فی الفکر المسیحی" را تالیف و با تواضع علمی و ادبی به آستان شهید کربلا تقدیم کرده و از ایشان تحت عنوان "الامام الحسین(ع) نور بلاحدود" یاد می کند.
این کتاب که در سال 1978 توسط وی تالیف شد تا سال گذشته از چاپ چهارم گذشت و تا کنون به بسیاری از زبانهای مختلف دنیا تر جمه و چاپ شده است .
"بارا" در این کتاب مکرر به مقایسه شخصیت حضرت امام حسین( ع) و عیسی بن مریم (ع )دیدگاه ها سلوک زندگی، اعتقادات و سخنان ایشان پرداخته است.
از بارا نقل شده که: " حماسه حسین ع تنها مختص به شیعه و سنی و مسلمانان نیست بلکه متعلق به هر مومنی است چنانکه در حدیثی آمده است "ان لقتل الحسین حراره فی قلوب المومنین لاتبرد ابدا" در این حدیث نگفته فی قلب المسلمین بلکه هر انسان آزاده که به راه و رسم حسین ایمان دارد را شامل می شود. لذا جهانیان و اندیشمندان وقتی از سیره حسین آگاه می شوند شیفته آن می گردند. همانطور که شیفته راه و مسلک علی ابن ابیطالب( ع) شده اند."
از این نویسنده با ذوق مسیحی علاوه برآثار مکتوبش ‘ اظهارات متعددی که بیانگر ابراز عشق و ادب و لطف به ساحت امام عاشوراست زیاد به جای مانده است که " حسین گوهرجاودان ، گوهر ادیان " و" حسین علیه السلام درقلب من است"و " یک مسیحی شیعه ام " از آن جمله اند.
درتاریخ 200 سال اخیر شبه جزیره هند نیزمردان متعددی "تاریخ ساز" سرزمین خود شدند که به زعم بسیاری ازآنها، آموزه های مکتب عاشورا در حرکت سیاسی اجتماعی آنها بسیار تاثیر گذار بوده است.
"مهاتما گاندی" پدر و رهبر استقلال هند که مبارزاتش با استعمارگران انگلیسی در قرن 20 میلادی تاریخ این کشور را دگرگون کرد ، جان مایه حرکت خود در راه آزادی و استقلال مردم هند از زیر بار استعمار انگلیس را "تفکر و تدبر و عبرت آموزی" از نهضت عاشورا می داند.
گاندی قهرمان ملی هند در مسیر مبارزه با پیر استعمار انگلیس برای رهایی سرزمینش در باره قهرمان جاوید کربلا می گوید :"من زندگی امام حسین (ع) آن شهید بزرگ اسلام را به دقت خواندم و توجه کافی به صفحات کربلا نموده ام و بر من روشن است که اگر هندوستان بخواهد پیروز گردد باید از امام حسین (ع) سرمشق گیرد."
"گاندی" پس از پیروزی ملتش و استقلال هند در سال 1947 از سلطه بریتانیا می گوید:" من برای مردم هند چیز تازه ای نیاوردم فقط نتیجه ای را که از مطالب و تحقیقات در باره تاریخ زندگی قهرمان کربلا به دست آورده ام، ارمغان ملت هند کردم."
محمد علی جناح نخستین رهبر و لیاقت علی خان نخست وزر پاکستان نیز برنهضت عاشورا مداقه داشتند.
"محمدعلی جناح "رهبر پاکستان دراین زمینه می گوید: بهترین درسی که از تراژدی کربلا می گیریم این است که حسین و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند .آنها با عمل خود روشن کردند که تفوق عددی درجایی که حق با باطل روبرو می شود اهمیت ندارد و پیروزی حسین با وجود اقلیتی که داشت باعث شگفتی من است .
"لیاقت علی خان" اولین نخست وزیر پاکستان در دوره محمد علی جناح نیزاز عبرتهای عاشورا اینگونه می گوید:این روز محرم(عاشورا) ، برای مسلمانان سراسر جهان معنی بزرگی دارد ،دراین روز یکی از حزن آور ترین وقایع اسلام اتفاق افتاد ،شهادت حضرت امام حسین (ع) درعین حزن،نشانه فتح نهایی روح واقع اسلامی بود،زیرا تسلیم کامل به اراده الهی به شمار می رفت.این درس به ما می آموزد که مشکلات و خطرها هرچه باشد ، نبایستی پروا کنیم و ازحق و عدالت منحرف شویم.
صاحب نظران از نهضت عاشورا در ابعاد مختلف استفاده کرده اند،دسته ای این نهضت را ازمنظر نظریات جامعه شناختی ، برخی در انگاره های اسطوره پردازی ، برخی به کاربردهای دینی ،عده ای از دیدگاه عقل و عرفان و اخلاق و جمعی از منظر بررسی نظریات سیاسی و اجتماعی بدان وارد شده اند.
به هر روی تجمیع دیدگاههای متفاوت متفکران جهان ا از نهضت عاشورا نشان می دهد که اندیشه ، سلوک ، کنش و منش امام حسین (ع) و قیام عاشورای آن امام شهید سندی ابدی ، واقعی و منشور نمونه " تفکر و حیات انسانی" درابعاد مختلف است.
