ساماندهی بازارچه جلیلی

این بازارچه کوچک اما پرمخاطب حتی از بازارهای کاشی و سرامیک خیابان زمزم و آلومینیوم خیابان برادران شهید حسنی(قلعه مرغی) هم معروف‌تر است. بازارچه جلیلی طی ۳۰ سال گذشته به‌صورت خودجوش در خیابان شهیدان آقایاری شکل گرفته و به میدان جلیلی منتهی می‌شود. همه نوع فروشگاهی در این بازارچه یافت می‌شود. از فروشگاه‌های لوازم خانگی گرفته تا بزازی‌ها و سبزی و میوه‌فروشی‌هایی که اول صبح صف‌های طولانی جلو آنها تشکیل می‌شود و فروشگاه‌های پوشاک و طلافروشی‌هایی که هرکدام مشتری خود را دارد، اما بازارچه جلیلی شهرت و محبوبیتش را مدیون هیچ‌کدام از این فروشگاه‌ها نیست. بیشتر اهالی منطقه ۱۷ بازارچه جلیلی را به خاطر چرخی‌ها و دستفروش‌هایش دوست دارند. دستفروشانی که هرکسی از زاویه نگاه خود آنها را ارزیابی می‌کند. برخی معتقد هستند دستفروشان خیابان آقایاری سوغاتی جز شلوغی و دردسر برای این خیابان نداشته‌اند و برخی دیگر براین باورند که حضور دستفروشان و چرخی‌ها باعث رونق این راسته بازار شده است به‌طوری‌که جمع‌آوری آنها کسب و کار مغازه‌داران را هم کساد خواهد کرد.

از چند روز قبل کار بهسازی و ساخت پیاده‌راه در بازارچه جلیلی آغاز شده است. طرحی که گفته می‌شود در نهایت نان دستفروشان این بازارچه را آجر خواهد کرد و چه بسا کسب و کار مغازه‌داران این خیابان را هم از رونق بیندازد. هر چه هست باید منتظر اجرای طرح بود و نباید زود نتیجه گرفت.

نه شغلی، نه دلخوشی‌ای
چرخ‌دستی‌اش را نبش میدان جلیلی در ورودی خیابان برادران شهید آقایاری جا کرده است. بار امروزش سیب‌زمینی است اما خودش می‌گوید: «همه چیز بستگی به وضعیت میدان میوه‌وتره‌بار دارد. یک روز هندوانه و یک روز خربزه می‌آورم، روز بعد گوجه‌فرنگی و امروز هم که سیب‌زمینی. خلاصه چرخ زندگی من و خانواده‌ام روی همین چرخ می‌چرخد. نه سواد درست و حسابی دارم و نه شغلی. همه دلخوشی من همین چرخ‌دستی است.» حدود ۸ سالی می‌شود که «سعید چناری» در بازارچه جلیلی کاسبی می‌کند و این روزها سخت نگران اتفاقات آینده است. ماجرا از روزی شروع شد که پیمانکاران آمدند و شروع به کندن پیاده‌روهای کم‌عرض بازارچه کردند. می‌گوید: «پسر عمویم از سال ۱۳۸۱ تا حالا در این بازارچه کاسبی می‌کند و تنها منبع درآمدش همین کسب و کار مختصر است. سراغ هرکدام از دستفروشان این بازارچه که بروید خواهید دید هیچ‌کدام از سر شکم سیری دستفروشی نمی‌کنند. » بعد ۲ مرد میانسال را که کنار یک چرخ‌دستی پر از میوه ایستاده‌اند نشان می‌دهد و می‌گوید: «آن ۲ نفر را می‌بینی؟ آنها برادرند و هرکدام خانواده دارند. به همراه پدر و مادر پیرشان در یک آپارتمان زندگی می‌کنند و تنها منبع درآمدشان همین چرخ تحافی است، اما این روزها همه نگران هستیم. می‌گویند قرار است جلو کسب و کار ما را بگیرند.»

بیکاری بعد از ۲۵ سال
۲۵ سال است که هر روز چرخ تحافی‌اش را پر از میوه می‌کند و تا بازارچه جلیلی می‌آورد و در کنجی منتظر مشتری می‌ماند. «حسین عدل» می‌گوید: «خیلی از اهالی منطقه خیابان آقایاری را به‌عنوان بازارچه میوه و ‌تره‌بار می‌شناسند و برای خرید به این بازارچه می‌آیند. ما بارمان را ارزان‌تر از مغازه‌داران می‌فروشیم در نتیجه آنها هم مجبور می‌شوند قیمت اجناس را پایین بیاورند. » عدل که از ادامه کار در بازارچه ناامید شده است می‌گوید: «بازارچه که جمع شود چاره‌ای ندارم جز اینکه با چرخ تحافی در کوچه و خیابان‌های شهر راه بیفتم و دنبال روزی خانواده‌ام باشم.»

کسب و کارمان کساد می‌شود
پسرش بنکدار است و او برای کمک به پسرش آمده است. «مرتضی علیپور» که بزرگ شده خیابان آقایاری است می‌گوید: «در صورت جمع‌آوری این بازارچه کسب و کار مغازه‌داران هم کساد می‌شود. خیلی از مشتری‌ها برای خرید از دستفروشان به این بازارچه می‌آیند و در کنار آن از مغازه‌داران هم خرید می‌کنند.»
۲ مرد پا به سن گذاشته درست جلو یک مغازه میوه‌فروشی نشسته‌اند. هردو معمار هستند و بیکار. سراغشان که می‌رویم با هم شروع به حرف زدن می‌کنند و مرتب حرف یکدیگر را قطع می‌کنند. اما هیچ‌یک حاضر به ذکر نامشان نیستند. یکی از آنها می‌گوید: «من افرادی را می‌شناسم که از محله‌های دور برای خرید به این بازارچه می‌آیند. حیف است که این بازارچه را که حالا بخشی از هویت محله شده را جمع کنند.»

من موافقم
«اسماعیل یوسفی» جزو موافقان طرح بهسازی بازارچه خلیلی است. او می‌گوید: «ما همیشه با مشکل پارک خودرو جلو خانه‌هایمان مواجه هستیم که با اجرای این طرح این مشکل ما هم حل خواهد شد. » یوسفی می‌گوید: «ما عادت کرده‌ایم که با همه چیز مخالفت کنیم. نمی‌شود هر طرح عمرانی را که می‌خواهد اجرا شود با آن مخالفت کنیم.»
کیوان خلیجی، معاون هماهنگ‌کننده امور مناطق سازمان نوسازی شهر تهران:

بازارچه جلیلی سرزنده‌تر می‌شود

بسیاری از مخالفان طرح بهسازی بازارچه جلیلی بر این باورند که با اجرای این طرح نه تنها بازارچه رونق خود را از دست می‌دهد، بلکه ایمنی ساکنان این خیابان هم به مخاطره می‌افتد. آنها معتقدند با اجرای این طرح، ‌ تردد خودروهای امدادرسان ناممکن و در صورت بروز حوادث غیرمترقبه، امدادرسانی دشوار خواهد شد، اما «کیوان خلیجی» معاون هماهنگ‌کننده امور مناطق سازمان نوسازی شهر تهران می‌گوید: «ما فکر همه چیز را کرده‌ایم. ابتدا قرار بود این خیابان به یک پیاده‌راه تبدیل شود، اما به دلیل برخی ملاحظات از جمله لزوم‌ تردد خودروهای امدادی از این طرح صرف‌نظر کردیم و قرار شد مسیری ۳ و نیم متری به سواره‌رو اختصاص داده شود تا در مواقع خطر ماشین‌های امدادی امکان‌ تردد داشته باشند.» خلیجی اضافه می‌کند: «هدف این طرح جمع‌آوری بازارچه نیست، بلکه مدیریت شهری قصد دارد با استقرار منظم چرخ‌های تحافی، چهره‌ای سنتی‌تر به این بازارچه بدهد و آن را به یکی از ظرفیت‌های گردشگری منطقه تبدیل کند. معتقدم با بهسازی خیابان آقایاری، بازارچه محلی جلیلی سرزنده‌تر خواهد شد. » او همچنین در مورد دلنگرانی ساکنان خیابان آقایاری در مورد نبود فضای پارک خودرو می‌گوید: «قطعه زمینی انتهای بازارچه وجود دارد و مدیریت شهری در حال رایزنی با مالک است تا آن را تملک و به پارکینگ مکانیزه تبدیل کند.»