نظرسنجی از مردم تهران درباره همسفر

مدیر طرح : شبنم چهره

همکاران: سیامک کفایی، فریده درفشی، زهرا ادریس آبادی، میترا زاغی، مصطفی کوچکی و سمیه گایکانی

پیشگفتار

توریسم                                                                       

به طور کلی توریسم یا گردشگری  به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می شود. این کلمه را به سفرهای روزانه نیز می توان بسط داد.  هر چند که در سال های اخیر این عنوان شامل هرگونه مسافرتی می شود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود.  و توریست فردی است که حداقل به مدت 24 ساعت از شهر یا کشور خود سفر کند.
تاریخچه توریست و توریسم
کلمه توریست از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط به مسافران طبقه اشراف پیوستند.  کلمه تور در قرن هجدهم به وسیله همگان پذیرفته شد. در آن زمان هر چند توریسم بیشتر در میان طبقات بالای اجتماع و مردم تحصیل کرده رواج داشت، با این وجود در اصل حرکتی فرهنگی محسوب می شد. توریست های اولیه با وجود اینکه در تور بزرگ (گرند تور اروپا) شرکت می کردند، بیشتر مسافر بودند تا توریست. کلمات توریست و توریسم اولین بار به صورت رسمی در سال 1937 توسط اتحادیه ملل استفاده شد، ولی صنعت توریسم بسیار قدیمی تر از آن است. جرج سوم پادشاه بریتانیا به عنوان اولین توریست شناخته می شود، وی هرگاه بیمار می شد تعطیلات اش را در سواحل شهر ویموث می گذراند.

 توریسم به معنی کنونی آن تا قرن نوزدهم پیشرفتی نداشت. بیشتر سفرهای تفریحی بود که امروز شاخه وسیعی از صنعت توریسم را تشکیل می دهد. در واقع سفر تفریحی به دلایل اجتماعی ساخته و پرداخته انگلیسی ها بود. صنعت توریسم به سرعت در اوائل دوران سلطنت ملکه ویکتوریا توسعه یافت. با صدور اعلامیه بانک تعطیلات در سال 1871 برای اولین بار حق قانونی کارگران برای رفتن به تعطیلات تصویب شد.  در اصل جامعه صنعتی اولین جامعه ای بود که زمانی را برای تفریح به مردم عرضه کرد. در ابتدا این حرکت توسط طبقه متوسط که در حال رشد و افزایش بودند حمایت شد، کسانی که می توانستند مرخصی کاری بگیرند و‌استطاعت مالی برای مسافرت رفتن را داشتند..

جهانگردی در قرون گذشته امتیاز ویژه ای برای تعداد انگشت شماری از مردم ( طبقه اشراف) به حساب می آمد. در واقع اختراع ماشین بخار و به راه افتادن خطوط راه آهن موجب شد تا این امتیاز از انحصار اشراف خارج شده و طبقه گسترده تری را دربرگیرد. پیشرفت واقعی این پدیده با توسعه وسایط نقلیه موتوری، حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی و گسترش راه ها و جاده ها صورت گرفت. انگلستان که اولین کشور صنعتی اروپایی بود این حق را نه فقط به طبقه کارگر بلکه به دارندگان دستگاه های تولیدی، معدودی از اغنیاء و ثروتمندان، کارخانه دارها، بازرگانان و طبقه متوسط جدید داد تا  از اوقات فراغت استفاده کرده و از حقوق و مزایای قانونی نیز برخوردار شوند.

 توریست ها بیش از هر چیز به طبیعت و فرهنگ مقصد خود علاقه نشان می دهند. دیدن مناظر طبیعی، بناها و ساختمان های معروف، آثار هنرمندان باستان و معاصر، آشنایی با آداب و رسوم ملل مختلف، تماشا و شرکت در مراسم مذهبی، آموختن زبان های جدید و چشیدن غذاهای متفاوت از جمله موارد و عللی هستند که افراد را برای مسافرت به شهر یا کشوری دیگر ترغیب می کند. ناگفته نماند که امروزه بسیاری از سفرها نیز به دلایل خاصی چون حضور در المپیادهای علمی،  مسابقات ورزشی  و شرکت در نمایشگاه های مختلفی که با انگیزه های اقتصادی، پزشکی و ... برپا می شود،  صورت می گیرد. توریسم بین المللی با توسعه خطوط هوایی شکل گرفت؛ البته توریسم جمعی تا زمانی که آموختن زبان های مختلف و پیشرفت وضعیت اقتصادی پدید نیامده بود توسعه چندانی نیافت. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته توریسم تبدیل به صنعتی بسیار پول ساز شده و به سرعت در حال افزایش است.

 گردشگری بهترین عامل برای صلح پایدار و گسترش روابط بین ملت هاست. یکی از عواملی که موجب زوال و کسادی توریسم جمعی در سال های اخیر شده است جنگ و وجود نا امنی در بسیاری از کشورها می باشد. به همین دلیل اقتصاد توریسم جمعی نیز در سال های اخیر به شدت ضربه خورده است. نمونه آن،  جنگ هایی است  که اخیرا خاور میانه را در بر گرفته و موجب کاهش مسافران و توریست ها در منطقه شده است. آمار نشان دهنده خسارات ناشی از این درگیری ها و جنگ های داخلی و خارجی بر پیکر صنعت توریسم است. چه بسیار مسافرانی که در این ناآرامی ها دچار تلفات و خسارات جبران ناپذیری شده اند.

توریسم سازمان یافته در حال حاضر یکی از بخش های سه گانه/ صنعت در تمام جهان است. قسمت عمده اقتصاد ملی به شدت به توریسم وابسته است. توریسم نیز مانند دیگر فعالیت های اقتصادی زمانی پدید می آید که عناصر ضروری آن در کنار هم قرار گیرند. برای سفر کردن هم باید عناصر خاصی کنار هم قرار گیرند؛ عناصری چون: درآمد متغیر(پولی که صرف خرید لوازم غیر ضروری شود.)، وقت (که صرف گشت و گذار و خرید شود.)، سازمان دهی (مسکن، هتل، تسهیلات و وسائل نقلیه)، سلامت جسمانی (که توانایی لازم برای انجام گردشگری را داشته باشد.) و تمایل به سفر کردن (در انتخاب شهر یا کشوری خاص).

یکی از عناصر دیگر در مسافرت های تفریحی، وجود همسفر است. گرد آمدن همسفران موافق در کنار هم  خاطره یک سفر را دلچسب تر می کند.  مسافرت با فرد یا افرادی خوش سفر ناملایمات سفر را هموار می سازد؛ البته بر عکس این امر نیز محتمل است، چرا که حضور همسفری ناموافق در گروه موجب ناراحتی سایر مسافران می شود. با توجه به ویژگی های سفر، در کنار خوشی ها، وجود سختی و مرارت های سفر را نیز نباید نا دیده گرفت. در این میان این همسفران هستند که می توانند با تحمل و روحیه انعطاف پذیر خود از مشکلات سفر کاسته و به لذت های آن بیافزایند.

در گردشگری های جمعی حضور فردی که تجلی فکر و نظر جمع باشد، ضروری است. شخصی که نه بجای همه بلکه به نفع دیگران و با در نظر گرفتن شرایط موجود، تدبیر کرده و  برنامه ریزی کند.  برنامه ریزی که از قبل با تقسیم کار و مسئولیت ها مشخص شود تا در جریان سفر به جمع خوش بگذرد.

در بین ما ایرانی ها مثلی رواج دارد بدین مضمون که:" برای اینکه کسی را بشناسی یا با او هم سفره شو یا همسفر؛" آن چه که در این مثل یا اندرز مهم بنظر می رسد،  این است که سفر موجبات بروز ذات  همسفران را ایجاد می کند. رفتاری که همسفران در حین سفر از خود نشان می دهند ریشه در خلق و خوی و تربیت شان دارد.

 سفر ظرفیت و تحمل پذیری افراد را محک می زند. چه بسیار دوستی هایی که بعد از سفر مستحکم و چه بسیار پیوند هایی که پس از سفری گسسته شده است.  هیچ کس نمی تواند چهره اصلی خود را در طول سفر مخفی نگه دارد. فردی که عادت به خرج کردن، خوش گفتاری، تحمل سختی، همکاری، سحر خیزی، خوش رویی و بسیاری دیگر خصوصیات اخلاقی را ندارد نمی تواند در طی سفری چند روزه مخالف این خصوصیات رفتار کند.

مهمترین مساله ای که در انتخاب همسفران به نظر می رسد، برخورداری اعضای گروه از خوش خلقی  و روحیه بردباری است. آنچه مسلم است، این است که نه تنها نمی توان افرادی هم فکر و هم عقیده را در یک گروه گرد آورد بلکه ممکن است اهداف همسفران نیز از انجام سفر یکی نباشد؛ مهم ایجاد هماهنگی و تقویت روح جمعی در میان آنان است. 

در کشور ما بر خلاف آداب اجتماعی و فرهنگی که در مورد همسفر لحاظ شده و سفارشات دینی که در این باره وجود دارد، در سال های اخیر نسبت به این مساله بی توجهی شده است. امروزه در میان مردم کشور بیشتر مسافرت ها تنهایی یا فقط با اعضای خانواده صورت می گیرد. مسائل اقتصادی و گسترش فرهنگ خانواده های هسته ای در ایران، موجب شده انجام سفرهای گروهی کاهش یافته و فقط خاطره ای از آن در اذهان قدیمی ترها باقی بماند. به طور حتم می توان با فرهنگ سازی و برنامه ریزی های اصولی این فرهنگ را دوباره رونق بخشید و نسل آینده را بدور از معیارهای فرد گرایانه و در مسیر اهداف جمع قرار داد.
سخن آخر اینکه، با توجه به پتانسیل و جاذبه های گردشگری ایران به نظر می رسد در این زمینه پیشرفت زیادی نداشته و از بسیاری از کشورهای جهان عقب هستیم. باید نسبت به ایجاد محیطی آرام و امکاناتی شایان توجه و مطابق با معیارهای جهانی برای جذب توریست کوشش کرد تا زمینه پیشرفت و رونق این صنعت نیز در کشور مهیا شود.

کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به ویژگی‌ های یک همسفر خوب از نظر پاسخگویان دست یافت.  این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1177 نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.

اهداف  تحقیق
هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه اطلاعات و پاسخ هایی است که پاسخگویان در مورد تمایل به سفرهای دسته جمعی و ویژگی های همسفر خوب بیان کرده‌اند.

روش نظرسنجی
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است. نتایج نظرسنجی های گذشته این مرکز نشان می دهد که رعایت نسبت جنسی در فرآیند اجرای نظر سنجی های تلفنی بسیار مشکل و گاه (بخصوص با توجه به محدودیت زمانی) غیرممکن است. از این رو در گزارش نتایج نظرسنجی ها ارتباط بین این متغیر مستقل (جنس) با متغیرهای وابسته مهم سنجیده و از کا اسکوار (chi-square) برای محاسبه سطح معنی داری آن استفاده می شود. نتایج قابل اعتماد (در سطح معناداری 95 درصد به بالا) گزارش خواهد شد.

 جامعه نمونه
در این تحقیق نمونه آماری شامل  1177 نفر از مردم تهران است لازم به ذکر است که از این تعداد 35 درصد مرد و 65 درصد زن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی
این نظرسنجی از تاریخ 20  تا 23 اسفند ماه 1386 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

پرسشنامه نظرسنجی
1.  جنس       
2. سن          
3. تحصیلات
4. بعضی ها بیشتر با فامیل به مسافرت می روند، بعضی ها با دوستان، خانواده یا تنهایی سفر می کنند، شما بیشتر با چه کسانی به مسافرت می روید؟
5. دوست دارید با چه کسانی به سفر بروید؟
6. کسانی که با آنان به سفر می روید افراد خوش سفری هستند؟
7. به نظر شما ویژگی همسفر خوب چیست؟
8. به نظر خودتان، آدم خوش سفری هستید؟
9. در سفرهای دسته جمعی چه چیزی از همه مهمتره؟
10. شما برای سفرهای دسته جمعی از قبل برنامه ریزی می کنید؟
11. (در صورت پاسخ بلی)به چه صورت برنامه ریزی می کنید؟
12. تا به حال تنهایی به سفر رفتید ؟
13. (در صورت پاسخ بلی)این سفر به شما چطور گذشت؟
14. تا به حال با تورهای مسافرتی به سفر رفتید ؟
15. (در صورت پاسخ بلی)این سفر به شما چطور گذشت؟

چکیده:
طرح نظرسنجی حاضر، ‌به منظور دست یافتن به تمایل پاسخگویان نسبت به سفرهای دسته جمعی و ویژگی های همسفر خوب از نظر مردم تهران به اجرا درآمده است. یافته های این طرح به قرار زیر است:
- 65 درصد از پاسخگویان زن و 35 درصد مرد هستند.
- 17 درصد پاسخگویان در گروه سنی 30-26 سال قرار دارند.
- 43 درصد از پاسخگویان دارای مدرک تحصیلی دیپلم هستند.
- 75 درصد از پاسخگویان بیشتر خانوادگی به سفر می روند.
- 51 درصد از پاسخگویان دوست دارند خانوادگی سفر کنند.
- به نظر 80 درصد از پاسخگویان همسفرانشان افرادی خوش سفر هستند.
- ویژگی یک همسفر خوب از نظر 44 درصد از پاسخگویان خوش اخلاقی است.
- 67 درصد از پاسخگویان خود را خوش سفر می دانند.
- 29 درصد از پاسخگویان  مهمترین چیزی در سفرهای دسته جمعی را هم فکری و هم عقیده بودن می دانند.
- 79 درصد از پاسخگویان از قبل برای سفر های دسته جمعی برنامه ریزی می کنند.
- 45 درصد از  پاسخگویانی برای سفر های دسته جمعی به صورت گروهی برنامه ریزی می کنند.
- 55 درصد از پاسخگویان تا به حال تنهایی به سفر تفریحی نرفتند.
- به 30 درصد از پاسخگویانی که تنهایی مسافرت تفریحی داشته اند، خیلی خوش گذشته است.
- 68 درصد پاسخگویان تا به حال با تورهای مسافرتی به سفر نرفته اند.
 - به 44 درصد از پاسخگویانی که با تورهای مسافرتی سفر کرده اند، خوش گذشته است.

جنس پاسخگویان   
بر اساس جدول شماره 1، از میان 1177 نفر پاسخگو 65 درصد  زن  و 35  درصد مرد  هستند.

جدول شماره  1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

نمودار شماره 1-  پراکندگی پاسخگویان بر اساس جنس

سن پاسخگویان
جدول شماره 2، نشان دهنده توزیع جامعه آماری این تحقیق است. همان طور که مشاهده می شود بزرگترین گروه سنی در 1177 نفر پاسخگوی این تحقیق را گروه سنی 26 تا 30 سال (17 درصد) و کوچک ترین گروه سنی را افراد 46 تا 50 سال (3 درصد) تشکیل می دهند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن

نمودار شماره 2- پراکندگی پاسخگویان بر اساس سن 

 سطح تحصیلات پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3،  از میان 1177 نفر  پاسخگو 43 درصد دیپلم و 4 درصد بی سواد هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس تحصیلات

نمودار شماره 3-  پراکندگی پاسخگویان بر اساس تحصیلات

 پاسخگویان بیشتر با چه کسانی به مسافرت می روند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از میان 1177 نفر پاسخگو، 75 درصد خانوادگی ، 13 درصد با فامبل، 9 درصد با دوستان و 3 درصد تنهایی به مسافرت می روند.
 

جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس کسانی که بیشتر همسفرشان هستند

نمودار شماره 4- پراکندگی پاسخگویان بر اساس کسانی که بیشتر همسفرشان هستند

 پاسخگویان دوست دارند با چه کسانی به مسافرت بروند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 1177 نفر پاسخگو، 51 درصد دوست داند با خانواده، 25 درصد با فامبل و 20 درصد با دوستان به مسافرت بروند. این در حالی است که 4 درصد از پاسخگویان ترجیح می دهند تنهایی سفر کنند.

جدول شماره 5- توزیع پاسخگویان بر اساس گزینش همسفر

نمودار شماره 5- پراکندگی پاسخگویان بر اساس گزینش همسفر

همسفران پاسخگویان افراد خوش سفری هستند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 1177 نفر پاسخگو، 79 درصد همسفران خود را افراد خوش سفری می دانند.

جدول شماره 6- توزیع پاسخگویان بر اساس خوش سفر بودن همسفران

نمودار شماره 6-  پراکندگی پاسخگویان بر اساس خوش سفر بودن همسفران

ویژگی یک همسفر خوب از نظر پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، از میان 1177 نفر پاسخگو، 44 درصد خوش اخلاق بودن را ویژگی یک همسفر خوب می دانند.

جدول شماره 7– توزیع پاسخگویان بر اساس ویژگی همسفر خوب

نمودار شماره 7-  پراکندگی پاسخگویان بر اساس ویژگی همسفر خوب

از نظر پاسخگویان، خودشان خوش سفر هستند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8، از میان 1177 نفر پاسخگو، 67 درصد معتقدند افراد خوش سفری هستند.

جدول شماره 8 – توزیع  پاسخگویان بر اساس خوش سفر بودن

نمودار شماره 8 -  پراکندگی پاسخگویان بر اساس خوش سفر بودن

پاسخگویان در سفرهای دسته جمعی چه چیزی را مهمتر می دانند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، از میان 1177 نفر پاسخگو، 29 درصد پاسخگویان هم عقیده بودن همسفران را در سفرهای گروهی از همه چیز مهمتر می دانند.

جدول شماره 9 – توزیع پاسخگویان بر اساس مهمتر چیز در سفرهای دسته جمعی

نمودار شماره 9- پراکندگی پاسخگویان بر اساس مهمتر چیز در سفرهای دسته جمعی

آیا پاسخگویان برای سفرهای دسته جمعی برنامه ریزی می کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10، از میان 1177 نفر پاسخگو، 79 درصد برای سفرهای دسته جمعی از قبل برنامه ریزی می کنند. این در حالی است که 21 درصد از پاسخگویان به دلیل عدم تمایل به مسافرت دسته جمعی، برای این منظور برنامه ریزی نمی کنند.

جدول شماره 10 – توزیع پاسخگویان بر اساس برنامه ریزی برای سفرهای گروهی

نمودار شماره  10-  پراکندگی پاسخگویان بر اساس برنامه ریزی برای سفرهای گروهی

پاسخگویان برای سفرهای دسته جمعی به چه صورت برنامه ریزی می کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 11، از میان 932 نفر پاسخگویی که برای سفرهای دسته جمعی برنامه ریزی می کنند، 45 درصد به صورت گروهی برای سفرشان برنامه ریزی می کنند.

جدول شماره 11- توزیع پاسخگویان بر اساس شیوه برنامه ریزی سفر های دسته جمعی

نمودار شماره 11- پراکندگی پاسخگویان بر اساس شیوه برنامه ریزی سفر های دسته جمعی

پاسخگویان تا به حال تنهایی به سفر تفریحی رفته اند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 12، از میان 1177 نفر پاسخگو، 55 درصد تا به حال تنهایی به سفر تفریحی نرفته اند.

شماره 12- توزیع پاسخگویان بر اساس تنهایی سفر کردن

نمودار شماره12- پراکندگی پاسخگویان بر اساس تنهایی سفر کردن

میزان رضایت پاسخگویان از سفری که به تنهایی رفتند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 13، از میان 525 نفر پاسخگویی که حداقل یک بار تنهایی به سفر تفریحی رفته اند، در این سفر به 30 درصد خوش  و 28 درصد بد گذشته است.

شماره 13- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان رضایت از تنهایی سفر کردن

نمودار شماره 13-  پراکندگی پاسخگویان بر اساس میزان رضایت از تنهایی سفر کردن

پاسخگویان تا به حال با تور های مسافرتی به سفر رفته اند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 14، از میان 1177 نفر پاسخگو، 68 درصد تا به حال با تورهای مسافرتی سفر نکرده اند.

جدول شماره 14- توزیع پاسخگویان بر اساس سفر با تور های مسافرتی

نمودار شماره14- پراکندگی پاسخگویان بر اساس سفر با تور های مسافرتی

میزان رضایت پاسخگویان از سفری که با تورهای مسافرتی رفتند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 15، از میان 382 نفر پاسخگویی که حداقل یک بار با تورهای مسافرتی به سفر رفته اند، این سفر به 44 درصد خوش  و 4 درصد بد گذشته است.

شماره 15- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان رضایت از سفر با تور

نمودار شماره 15- پراکندگی پاسخگویان بر اساس میزان رضایت از سفر با تور

سایت اینترنتی دانشنامه رشد