وبا از یخچال منتشر می شد

همشهری آنلاین- مرضیه موسوی: ورودی شمیران از سمت تهران به محله یخچال ها معروف بود؛ دیوارهای کاهگلی بلند و قطوری که گودالی پای آن کنده شده بود و در مسیر جوی های آب و قنات ها قرار داشت. «سید عباس صالحی» از اهالی قدیمی محله تجریش می گوید :«ساختمان کنونی شهرداری منطقه یک طی دهه های گذشته در یکی از یخچال های شمیران قرار داشت. آب قنات ها و آب جیره بندی شده محله در زمستان و پاییز به سمت این یخچال هدایت می شد. شب به شب یک لایه از این آب در گودال یخچال یخ می بست و روی آن را با لایه ای از کاه پر می کردند. فردا دوباره لایه دیگری آب روی آن می نشست و به این ترتیب در تمام طول سرما، این یخچال بزرگ پر از یخ می شد. اواسط بهار که هوا گرم می شد این لایه های یخ را می شکستند و هر تکه بزرگ آن را یک تا 2قران می فروختند. یخ های شکسته شده را در پاچال یخچال قرار می دادند و از آنجا بار الاغ می کردند. این یخ ها را دوره گردان ها می فروختند. افرادی هم بودند که جای ثابتی برای فروش یخ داشتند. آنها که الاغ و قاطری داشتند خودشان تا یخچال می رفتند و یخ مورد نیازشان را به قیمت ارزان تری از همانجا تهیه می کردند.»

آب که به سمت گودی یخچال روانه می شد سر راهش هر چه بود با خود به همراه می آورد؛ از لاشه حیوانات مرده تا کاه و گل و زباله های دیگر. «نصرالله حدادی» تهران شناس می گوید :«آب آلوده منشأ بیماری های زیادی در گذشته بود؛ به خصوص وبا. تا قبل از لوله کشی آب در تهران، قنات ها و آب انبارها مهمترین منبع تأمین آب آشامیدنی مردم بودند. آب از مظهر قنات طبق زمان بندی مشخص هر روز در ساعت های از قبل تعیین شده ای به سمت یک کوچه یا محله هدایت می شد. این آب ها هر چه سر راه بود با خود می برند و به آب انبارها می ریختند. وضع یخچال ها هم به همین شکل بود و همراه آب زباله ها و حتی لاشه های حیوانات مرده به گودال یخچال می ریخت و یخ می زد. مشکلات گوارشی، حصبه و وبا از مهمترین بیماری هایی بود که آب های آلوده در تهران علتشان بود.»