به همین منظور، یک فرهنگسرا در تهران به نام فرهنگسرای کار نام‌گذاری شده است که هدف آن گسترش فرهنگ کار و توسعه اشتغال با تأکید بر آموزه‌های دینی است. رمضان لطفی رئیس فرهنگسرای کار در گفت‌وگو با همشهری درباره فعالیت‌های این فرهنگسرا توضیح داده است.
- برای شروع بفرمایید، فرهنگسرای کار چگونه جایی است و چه کار می‌کند؟
فرهنگسرای کار در بهمن ماه سال 1380 در منطقه 10 تهران راه‌اندازی شد. مبنای کار ما در این فرهنگسرا، ارتقای سطح فرهنگ کار و توسعه اشتغال با توجه به اهمیت کار در آیات، روایات، احادیث و گفته‌های پیشوایان دینی است. تاریخ نشان می‌دهد که بسیاری از پیامبران کار می‌کردند و این حاکی از قداست کار است.
حلقه مفقوده در حوزه کارآفرینی، بحث فرهنگ‌سازی است. ایجاد فرصت‌های شغلی یک اصل است و حفظ آن اصلی دیگر که به توسعه اشتغال می‌انجامد. خلق اشتغال شامل ایجاد، حفظ و توسعه آن است.
فرهنگ کار که برای هدایت و حمایت از این 3اصل در نظر گرفته شده است، دربرگیرنده عناصر مختلفی مانند انضباط، وجدان، تعهد، تخصص، اخلاق است که به افزایش بهره‌وری و شادابی محیط کار می‌انجامد. در فرهنگسرای کار، فرهنگ‌سازی برای افراد بیکار، جوینده کار و کارفرمایان صورت می‌گیرد.
معرفی کار، بررسی بازار کار و آموزش منجر به اشتغال و راهنمایی برای اشتغال پایدار از دیگر فعالیت‌های ماست. افراد شاغل نیز می‌توانند با شرکت در برنامه‌های آموزشی ما، بهره‌وری خود را ارتقا دهند.
در کنار ارائه مشاوره شغلی به جویندگان کار، کارفرمایان هم به ما درخواست‌هایی برای تأمین نیروی کار می‌دهند و از این رو ما پل ارتباطی بین این 2دسته هستیم. یک‌بانک اطلاعات از جویندگان کار در فرهنگسرا ایجاد شده است که از خدمات مختلف ما استفاده می‌کنند. بخش دیگر فعالیت ما مربوط به گسترش خوداشتغالی است. بیش از 4 هزار نفر در دبیرخانه خوداشتغالی ما ثبت نام و دسته‌بندی شده‌اند.
در این میان زنان، دانش‌آموزان و دانشجویان قرار دارند. شبکه‌ای از از این افراد تشکیل داده‌ایم که نیازهای یکدیگر را تأمین می‌کنند. کارگاه‌های 72 ساعته آموزشی با همکاری وزارت کار برای این افراد برگزار می‌شود که در آن موضوع‌هایی مانند بازاریابی و فروش آموزش داده می‌شود. به علاوه، حدود 200 نمایشگاه خوداشتغالی با همکاری شهرداری تهران برگزار کرده‌ایم.
- وقتی صحبت از خوداشتغالی می‌شود، به یاد طرح‌هایی می‌افتیم که در گذشته به اجرا درآمد و در برخی پارک‌ها (از جمله پارک لاله) فضایی برای فعالیت‌های اقتصادی اختصاص داده شد. اما وضعیت این بازار نشانی از رونق ندارد. آیا طرح قبلی خوداشتغالی به اهدافی که در نظر داشت، رسید؟
به نظر می‌آید طرح‌هایی که در گذشته در زمینه خوداشتغالی اجرا شد، چندان قرین موفقیت نبود. خوداشتغالی اساساً دارای دو چرخه تولید و فروش است، یعنی قرار بود غرفه‌هایی واگذاری 15روز تولید کنند و 15 روز بفروشند که در عمل این گونه نشد.
به علاوه، قاعده آن است که غرفه به‌طور ثابت در اختیار افراد قرار نگیرد، بلکه فضا به‌طور چرخشی در اختیار دیگران نیز قرار بگیرد. اعطای جای دائمی، نوعی سرقفلی ایجاد می‌کند و وارد مسائل حقوقی می‌شود. پیشنهاد ما ایجاد بازارچه‌های خوداشتغالی با درنظرگیری این ملاحظات در نقاط مختلف تهران است. حتی می‌توان شهرک‌های خوداشتغالی و کارآفرینی طراحی کنیم.
ترکیب تحصیلی و دیگر ویژگی‌های جویندگان کار چیست؟
این افراد عمدتاً دیپلم و زیر دیپلم هستند، هر چند که تحصیل‌کردگان خانم و آقا هم داریم. بیش از 10 هزار نفر ثبت‌نام شده‌اند. 2 تا 3 هزار نفر لیسانس به بالا و بقیه دیپلم و زیردیپلم‌اند که نیمی از آنان فاقد هر گونه مهارت هستند. تعدادی از این افراد پس از مشاوره و راهنمایی شغلی، به مراکز فنی و حرفه‌ای معرفی می‌شوند.
تعامل خوبی با وزارت کار و امور اجتماعی داریم. با اداره کل کارآفرینی و معاونت‌های مختلف آن ارتباط خوبی داریم. چند نمایشگاه از جمله نخستین نمایشگاه فرهنگ کار را با همکاری وزارت کار برگزار کرده و برخی از کارآفرینان را برای دریافت تسهیلات مالی به این وزارت معرفی کرده‌ایم.
- به نظر می‌رسد وزارت کار و امور اجتماعی اکنون توجه ویژه‌ای به طرح‌های زودبازده می‌کند. در عین حال، برخی از منتقدان خاطرنشان می‌کنند این طرح‌ها نتوانسته‌اند انتظارات را برآورده کنند. نظر شما چیست؟
فکر می‌کنم باید در اجرای طرح‌ها حساسیت بیشتری داشته باشیم. در حال حاضر، پس از ارائه طرح و تأیید آن، تسهیلات مالی ارائه می‌شود و از این مرحله نظارتی بر کار صورت نمی‌گیرد. گاه فرد وارد کار دلالی می‌شود که این امر طبعاً به ایجاد تورم می‌انجامد. نکته مهم آن است که وزارت دارایی، بانک‌ها و وزارت کار باید هماهنگ عمل کنند. در تمام مراحل باید نظارت وجود داشته باشد. تعامل بین این دستگاه‌ها باید ارتقا یابد.
- نگاهی به ترکیب شغلی در کشور نشان می‌دهد مشاغل موجود عمدتاً مستلزم مهارت بالایی نیست. شاید یکی از دلایل این که آمار بیکاری در میان تحصیل‌کردگان افزایش یافته است، همین باشد. مثلاً در کشور به اصطلاح مشاغل فناوری بالا (Hi-tech) نمودی چندانی ندارد. آیا شما در این زمینه هم فکری کرده‌اید؟
بی‌تردید تنوع شغلی در کشور جای ارتقای بیشتری دارد و البته ظرفیت آن نیز وجود دارد. ما در فرهنگسرای کار دبیرخانه مشاغل نوین را راه‌اندازی کرده‌ایم که مثلاً دربرگیرنده مشاغل خدماتی جدید و بخش فناوری اطلاع‌رسانی است. پیشتر فراخوان دادیم و پیشنهاد و نظراتی را نیز دریافت کردیم.
حقیقت این است که در حوزه اشتغال به نوآوری نیاز داریم. بیشتر طرح‌های شغلی قدیمی است. ما اکنون در مرحله‌ای قرار داریم که نباید مرتکب آزمون و خطا شویم. کارآفرینی در واقع خلق مشاغل جدید است، نه اشتغال‌زایی. باید تعریف جدیدی از تولید شود. واگذاری تسهیلات در حال حاضر به همان شیوه قدیمی است.
قوانین و ضوابط نیازمند بازنگری است. فضا باید تشویق‌کننده نوآوری باشد. با توجه به نام‌گذاری سال جاری به‌عنوان سال نوآوری و شکوفایی توسط مقام معظم رهبری، باید در این حوزه نوآوری مدّ نظر قرار بگیرد. ناگفته پیداست سیاست‌های کلان اقتصادی باید هم سو با الزامات حوزه کارآفرینی باشد.
- گاه دستگاه آموزش عالی مأموریت خود را صرفاً آموزش نیروی متخصص بیان می‌کند و نسبت به وجود بازار کار برای آن از خود سلب مسئولیت می‌کند.
به هر حال، سیستم نیازمند هماهنگی و همکاری تمام دستگاه‌هاست. باید از موازی‌کاری اجتناب شود. حوزه اشتغال نیامند حرکت هماهنگ است. اکنون سازمان‌هایی مانند بهزیستی و کمیته امداد نیز در این زمینه فعال هستند، اما هماهنگی وجود ندارد. ضوابط و قوانین باید به گونه‌ای بازبینی شود که تولید تشویق شود.
اگر اعتبارات به درستی هزینه شود، کارآمد خواهد بود اما نظارت باید در مراحل از پیشنهاد طرح تا به ثمر نشستن آن اِعمال شود. در غیر این صورت، زمینه برای سوءاستفاده فراهم می‌شود.
