زمان زیادی از زمستان سخت 86 نگذشته است؛ زمستانی که در اقصی نقاط کشور به‌ویژه شمال و شمال غرب، مردم در اوج سرمایی که به گفته دولتمردان در نیم قرن گذشته بی‌سابقه بوده است، بدون سوخت کافی شب و روز سر کردند. از این اتفاق در آن موقع به اندازه‌ای که می‌شد گفته شد و همه گرفتاری ملت جز از سر قطع صادرات روزانه 25میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان به مرزهای سبز شمال ایران نبود.
ترکمن‌ها که پیش از آن هم در صادرات گاز خود به همسایه جنوبی پیمان شکسته بودند، سال گذشته پس از تهدیدی که از سوی طرف مقابل جدی گرفته نشد شیر گاز را به سوی ایرانیان بستند.
غلامحسین نوذری وزیر نفت دوم محمود احمدی‌نژاد، حالا با نخستین آزمون خود روبه‌رو بود؛ آزمونی که بایست از آن در برابر شخص اول هیات دولت پیروز بیرون می‌آمد و از سویی هم این میان جان مردم در خطر بود. وزیر نفت با صدایی رسا و واژه‌هایی مفهوم، اعلام کرد تا زمانی که دولت ترکمنستان به از سرگیری صادرات گاز به ایران روی نیاورد، هیچ مذاکره‌ای درمیان نخواهد بود.
وزیر نفت حالا رفته رفته گفته‌های گذشته اش را نقض می‌کرد که گفته بود ترکمن‌ها براساس مشکلات فنی جریان گاز را در مرز بسته‌اند و سخنی از تجدید نظر در قیمت درمیان نیست.
وزیر با رد هرگونه مذاکره، تلویحا مهر تائید بر این خبر می‌زد که دولت ترکمن طالب دریافت مبلغی بیشتر برای گاز صادراتی است. با این همه چندی بعد، پس از پیش قدمی وزارت امورخارجه، وزارت نفت هم در مذاکرات وارد شد. اگرچه آمد و شد‌ها به تهران و عشق‌آباد طولانی‌تر از آن شد که گمان می‌رفت اما، در کمال ناباوری علی کردان در جایگاه قائم مقامی وزیر نفت در حاشیه نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی به خبرنگاران گفت که افزایش بهای گاز وارداتی ما از ترکمنستان بلامانع است.
ناباوری از آن روی بود که یک سال پیش از آن، به هنگام تعلل در اجرای تعهد به جریان انداختن 25 میلیون مترمکعب گاز در خط لوله، چانه‌زنی‌ها بر سر قیمت، بها را افزایش داده بود و دولت جمهوری اسلامی هم دلخوش بود از آنکه در قبال این امتیاز اعطایی، در یکی از بندهای قرارداد آورده است که تجدید نظر در بند قیمت تا سه سال امکان پذیر نخواهد بود.
ترکمن‌ها اما در برابر دومین دارنده گاز طبیعی جهان زورمندانه ظاهر شده بودند. به مفاد قرارداد اصلاح شده وقعی نگذاشتند و باز هم خواستار افزایش قیمت شدند و در نهایت هم در پشت درهای بسته امضا را از مقامات ایرانی گرفتند.
پس از آن همه خسارت و رنج، در آستانه فصل گرم اما گاز ترکمن‌ها به سوی خاک ایران هدایت شد بی‌آنکه وزیر پاسخ دهد آن همه تهدید چه بود این پشت کردن به تنها امتیاز ایران در قرارداد چه؟ وزیر حالا درگیر خط لوله صلح است. این شاید دومین آزمون است در برابر احمدی‌نژادی که وزیر اول را اگرچه چهارمین گزینه معرفی شده به مجلس اصولگرایان بود اما تنها 20 ماه به کار مدیریت گمارد.
پس از آخرین تیر صلح
سفر احمدی‌نژاد به شهرهای شمال کشور، در زمستانی که گذشت چندان دور از ذهن و غیرقابل پیش‌بینی نبود. رئیس‌جمهوری‌هایی که چشم امیدی به ابقای سمت در دوره دوم دارند معمولا این دست فرصت‌ها را از کف نمی‌دهند. سفر به هند و گفت‌وگو با نخست وزیر این کشور درباره انتقال گاز از مسیر پاکستان اما چهره‌ای دیگر داشت.
احمدی‌نژاد دست به کار شده تا با یاری حلقه مشاورانی که کم‌کم به دستگاه‌های اجرایی نیز راه یافته‌اند، مشتری بی‌میلی را که به تازگی به سوی ترکمنستان گراییده و روزی عضو ناظر مذاکرات ترانس افغان بوده حالا امضا بر کاغذهای رسمی تفاهمنامه پاکستان و افغانستان زده به سوی جمهوری اسلامی فراخواند.
هندی‌ها اما قریب به یک سال است که از پیگیری مذاکره با ایران بر سر خرید گاز دست شسته‌اند. به واقع کردار سیاست خارجی هند هوشمندانه‌تر از آن بود که به صراحت گاز ترکمنستان را در قالب طرح TAPI جایگزین خط لوله صلح اعلام کند. فشارهای دولت راست افراطی جورج بوش را هم پی در پی انکار کرده است که هرگز تاثیری بر موضع‌گیری اش در برابر خرید گاز از ایران نداشته است.
پیش‌بینی می‌شود که هند در آینده‌ای نزدیک با رشد اقتصادی 8 درصدی روبه‌رو شود و اینگونه است که فرزندان گاندی دیپلماسی خود را با آینده اقتصادی خود هماهنگ ساخته‌اند.
اگرچه رئیس‌جمهوری اسلامی در دهلی نو به خبرنگاران گفته بود که تا 45 روز آینده قرارداد خط لوله صلح به انجام خواهد رسید، اما علی کردان که در این سفر کوتاه، احمدی‌نژاد را همراهی کرده بود در تازه‌ترین اظهار نظر خود پیش‌بینی کرده است که این قرارداد حداقل تا 4 ماه آینده حل و فصل نهایی شود.
از آنسوی اما نخست وزیر هند هرگونه توافق درباره حق ترانزیت با پاکستان را انکار کرده است. ماجرای سفر احمدی‌نژاد و دعوت وی از نخست وزیر هند به خرید گاز ایران اما تیر آخر دولت جمهوری اسلامی برای مذاکرات صلح بود. خبر‌ها آنجا قابل تامل می‌شود که خبرگزاری‌های برون مرزی از امتیازگیری‌های هند سخن می‌گویند.
تحویل‌گاز در مرز هند، اضافه نشدن بند بازنگری قیمت و دریافت تاییدیه ذخایر گازی از جمله امتیازهایی است که هند در قبال توافق با ایران می‌خواهد.
شاید فراموش شده باشد که سید هادی نژاد حسینیان معاون سابق امور بین‌الملل وزارت نفت و سرپرست گروه مذاکره‌کننده ایرانی در خط لوله صلح پس از بازنشستگی اجباری خبر از کوتاه آمدن دولت بر سر قیمت داده بود. وزیر جدید حالا آزمون دیگری بر سر راه دارد و هند هم همچنان به بازی ادامه می‌دهد حتی اگر احمدی‌نژاد را بارها و بارها ملاقات کند.
