با نگاهی گذرا به برنامه‌های شبکه‌های مختلف تلویزیون در هر فصل در میان سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیون به نام‌های آشنایی برمی‌خوریم که اغلب یکی دو سال پیش یا شاید چندین سال قبل از تلویزیون پخش شده است. آنچه مسلم است پخش دوباره سریال‌هایی که هزینه و دقت بسیاری صرف ساخت آن شده کار بیهوده‌ای نیست. از یک منظر می‌توان گفت شاید بسیاری از مخاطبان موفق به تماشای آن نشده باشند اما باید پذیرفت که نمی‌توان سریال‌ها را در هر زمانی برای بار دوم یا چندم روانه آنتن کرد.
علی‌اکبر ذاکری، تهیه‌کننده مجموعه تلویزیونی تا صبح با اشاره به اینکه پخش مجدد سریال یا فیلم در صورتی که بر اساس استاندارد باشد مطلوب است. می‌گوید: «به نظر من بد نیست بعضی از سریال‌ها دوباره از تلویزیون پخش شوند، به‌ویژه سریال‌هایی که در زمان پخش اولیه، پربیننده بوده و به نوعی در میان مردم جریان‌سازی کرده‌اند. در واقع کیفیت سریال‌ها باید به حدی مطلوب باشد که اگر تکرارش در زمانی نه چندان مناسب از ساعت‌های پخش روی آنتن رود دیدنش برای مخاطب جالب باشد.»
این تهیه‌کننده، پخش دوباره سریال‌هایی که در دوره زمانی مثلاً در 10 ساله گذشته پخش شده را چندان منطقی نمی‌داند: «سریال‌ها باید در زمان پخش از نظر هنری سنجیده شوند. بازخوردها، کامیابی‌ها و احتمالاً ناکامی‌های آن مورد ارزیابی قرار گیرد و به تعبیری تاثیرهای گوناگون هنری، فرهنگی و اجتماعی اثر در چارچوب فعالیت حرفه‌ای به‌طور کامل بررسی و تحلیل شود. در این شرایط می‌توان از پخش تکراری سریال استفاده کرد. مسلماً پخش مجدد سریالهای ناموفق به نفع هیچ‌کس نیست.»
خاطرات نسل گذشته
مضمون، قصه، بازیگری و کارگردانی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که اغلب کارگردانان برای پخش مجدد سریال‌ها و فیلم‌ها بر آن تأکید می‌کنند.
مسعـود‌رسـام، کارگردان مجموعه تلویزیونی خانه‌سبز در این باره می‌گوید: «سریال‌هایی باید برای پخش مجدد انتخاب شوند که حداقل در پخش اول خود، به سریال خاص آن دوران تبدیل شده باشند زیرا گاهی اوقات به دلیل عدم تبلیغ بعضی از سریال‌ها در نخستین دوره پخش مخاطبان چندان زیادی ندارند اما با توجه به خوش‌ساخت بودن در زمان پخش مجدد خود به یکی از سریالهای پرمخاطب تبدیل می‌شوند. البته در حال حاضر ما کمتر شاهد برنامه‌ای هستیم که تکرار دوباره و چند باره آن از تلویزیون همان تعداد مخاطبان قبلی را نیز از دست ندهد.»
رسام این مسئله را ناشی از در نظر نگرفتن برخی ویژگی‌های ضروری برای پخش مجدد یک سریال می‌داند: «بعضی از سریال‌ها که در واقع بخشی از خاطرات نسل گذشته محسوب می‌شوند و متعلق به 15-10 سال قبل‌اند با پخش مجدد می‌توانند مخاطبان نسل جدید را به خود جذب کنند و به یکی از برنامه‌های موفق تلویزیون بدل شوند. علاوه بر این، تمام اقشار جامعه به سریالهای فاخر قدیمی توجه خاص دارند و پخش مجدد از ارزش و مقبولیت آن نمی‌کاهد.
این در حالی است که بیژن بیرنگ، تهیه‌کننده و کارگردان سریال تلویزیونی خانه سبز پخش مجدد سریالهای جذاب را کاری جالب می‌داند: «بسیاری از مجموعه‌هایی که بعد از انقلاب تولید شده‌اند از مضامین و ساختار مطلوبی برخوردارند. در این برنامه‌ها یک دوره تاریخی از فرهنگ و تمدن ایران بررسی شده که تماشای آن برای تمام مخاطبان جذاب است.»
بدون‌شک مسئولان سازمان با پخش تکراری سریال‌ها اهدافی چند سویه را دنبال می‌کنند. در واقع با یک تیر 2نشان می‌زنند از یک طرف عده‌ای مخاطب جدید را پای تلویزیون جمع می‌کنند و از طرفی دیگر با همان یک بار هزینه‌ای که برای ساخت یک سریال خوب انجام می‌دهند دوباره فضای خالی برنامه‌های خود را پر می‌کنند.
بیرنگ در این باره می‌گوید: «سریالهای تکراری در تمام شبکه‌های دنیا پخش می‌شوند و این قضیه فقط مختص ایران نیست. نباید تصور شود چون برنامه خوب کم داریم یا تلویزیون به این کار مبادرت می‌ورزد. به نظر من حتی گاهی تلفن‌های مخاطبان و تقاضای زیاد آنها برای تکرار یک سریال مسئولان را ترغیب می‌کند که پس از گذشت مدت زمانی، دوباره یک سریال داستانی را پخش کنند. اما اگر سیاستی اتخاذ شود تا در پخش تکراری سریال‌ها حقوق سازندگان برنامه نیز در نظر گرفته شود تأثیر به سزایی در تولید برنامه‌های جدید خواهد داشت. زیرا عوامل با دلگرمی و پشتوانه محکم‌تری برنامه‌سازی می‌کنند.»
ساعت تکرار
پس از انتخاب، نوبت به جدول زمان پخش می‌رسد. آنچه مسلم است مدیران به دلیل اینکه آشنایی کامل با تولیدات دارند بهتر می‌توانند تشخیص دهند که چه سریالی در چه زمانی پخش شود. در واقع تکرار سریال و فیلم جذاب در ساعت‌های کم مخاطب اتفاق خوش‌یمنی است که می‌تواند ساعت‌های به اصطلاح مرده را به زمان پربیننده تبدیل کند، گویا سیاستگذاری‌ها به این صورت است که ساعت‌های اول شب تا نیمه شب به برنامه‌ها و سریالهای دست اول اختصاص داشته باشد، سریالهای تکراری در ساعت‌های دیگر پخش شود، در غیر این صورت پخش مجدد سریال‌ها با معیارهای حرفه‌ای رسانه‌ای چون تلویزیون سازگار نیست.
این در حالی است که عده‌ای از عوامل تولید برنامه‌های تلویزیونی از پخش سریال در ساعت‌های مرده، معترضند و معتقدند در چنین شرایطی این پیش‌فرض به وجود می‌آید که عمده‌ترین هدف از پخش مجدد سریال در این ساعت از شبانه‌روز پر کردن برنامه‌های روی آنتن است.
ذاکری، تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی چرا و چیه در این‌باره می‌گوید: «نمی‌توان انکار کرد که تلویزیون به برنامه‌های زیادی احتیاج دارد و وقتی برنامه‌ای با هزینه زیاد تولید می‌شود نمی‌توان تنها یک بار آن را پخش کرد به‌ویژه که این نیاز از زمانی که پخش برنامه‌های تلویزیونی 24 ساعته شده است بیشتر احساس می‌شود. به نظر من وقتی مجموعه‌ای در زمان اصلی پخش شده اشکالی ندارد که در ساعت یک یا 3 نیمه‌شب مجدد به روی آنتن برود. هرچند تعداد مخاطبان کمتری داشته باشد.»
زمان تکرار
اما آنچه بیشتر از هر چیز دیگری برای برنامه‌سازان مجموعه‌های تلویزیونی اهمیت دارد، فاصله زمانی پخش اول و دوم سریال است. در واقع مسئله اینجاست که ملاک دقیقی نمی‌توان برای زمان پخش دوباره یک سریال در نظر گرفت. اما برای بسیاری از مخاطبان پخش، محبوب‌ترین سریال‌ها را به فاصله کمی از پخش اول و دست به دست کردن آن بین شبکه‌ها را از اصول حرفه‌ای‌گری به دور می‌دانند.
مسعود رسام معتقد است فاصله زمانی به نیاز مخاطب بستگی دارد. گاهی مخاطب پس از گذشت یک سال از تماشای سریال باز هم مایل است آن را ببیند. گاهی هم اگر فاصله تکرار کوتاه باشد باعث دل‌زدگی در مخاطب می‌شود و همان خاطره خوش اولیه را هم از بین می‌برد.
او می‌گوید: «به نظر من اگر فاصله زمانی تکرار برنامه‌ها برای گروه 5 سال و برای جوانان بین 20 تا 30 سال،10سال در نظر گرفته شود نتیجه مثبتی خواهد داشت.»
