سفره‌هایی که کوچک‌تر شد

همشهری آنلاین_ سحر جعفریان:  به‌ویژه برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه مانند بانوان سرپرست خانوار که بیشتر وقت‌ها تأمین منابع درآمدی برای آنها با دشواری فراوان مواجه است. کسب و کارهای خرد و خانگی (در بخش غیررسمی) بانوان سرپرست خانواده این روزها در سایه سیاه «کرونا» به کسادی رسیده و معاش مختصر این گروه از جامعه، می‌رود تا به مرز نابودی برسد. این در حالی است که بسیاری از نهادهای دولتی، غیردولتی و محلی آمادگی خود را برای حمایت‌های معیشتی بانوان سرپرست خانواده اعلام کرده‌اند. در این گزارش به بررسی ابعاد مختلف تأثیر کرونا بر بازار کار بانوان سرپرست خانواده در منطقه پرداخته‌ایم.  

•  خیلی‌ها زیر خط فقر  دست و پا می‌زنند 

تبعات شیوع ویروس کرونا در گذر زمان، پیچیده‌تر و وسیع‌تر می‌شود. از جمله این تبعات، پیامدهای اقتصادی آن در دوران خانه‌نشینی است که دخل جمع و جور بسیاری را تنگ‌تر کرده است. «‌سارا» ۶ سال است همسر خود را بر اثر تصادف از دست داده است و همراه پسر ۱۰ ساله‌اش در محله «امامزاده عبدالله»(ع) در خانه‌ای فرسوده و اجاره‌ای زندگی می‌کند. او می‌گوید: «تا پیش از ، عروسک می‌دوختم، ترشی و مربا درست می‌کردم، خدمات نظافتی به مجتمع‌های مسکونی ارائه می‌دادم. اما تقریباً ۳ ماه است که بیکارم آن هم بدون هیچ پس‌انداز و بیمه‌ای! صاحبخانه هم تا امروز خیلی مراعاتم را کرده است اما بعد از این دیگر نمی‌دانم چه می‌شود. از اهدای بسته‌های غذایی به بانوان سرپرست خانواده هم به من و بچه‌ام نرسیده است. همسایه‌ها می‌گویند بروم سرای‌محله، من هم از ترس آبرو ترجیح می‌دهم سراغشان نروم. شاید هم حق دارند و من این روزها به سبب تنگدستی، کمی حساس شده‌ام. ولی باور کنید در این محله خیلی‌ها مثل هم هستند و نیازمند کمک. خیلی‌ها همسر هم دارند اما خیلی پایین‌تر از زیر خط فقر دارند دست و پا می‌زنند. »

•  اکنون ماسک می‌دوزیم 

«سادات»، یکی دیگر از بانوان سرپرست خانواده در محله «مهرآبادجنوبی» است که روزهای پیش از شیوع کرونا، در کارگاه خیاطی یک مؤسسه خیریه محلی مشغول دوخت ودوز لباس‌های مردانه و ارگانی بود. اکنون اما تغییر کاربری موقتی داده‌اند و «ماسک» و «گان» می‌دوزند. سادات می‌گوید: «روزهای ابتدایی آمدن این بیماری، رایگان و دلی، کار می‌کردیم. پس از مدتی که پای خیّران به موضوع باز شد، ما هم روزمزد شدیم که البته‌درصدی از حقوق خود را در همین راه نذر و صرف می‌کنیم. » سادات ۳ بچه قد و نیم قد دارد. «داود»، فرزند آخرش، معلول است: «هزینه نگهداری بچه زیاد است. به‌ویژه اگر بچه‌های معلول داشته باشی. سال‌های نخست تولد داود، بعضی‌ها می‌گفتند پسرت را به «بهزیستی» و مراکزی از این دست تحویل بده چون نمی‌توانی از عهده خرجش برآیی. ولی من مخالف بودم. پاره جگر، پاره جگر است؛ سالم و معلول ندارد. کمی پس از آن روزها، از جاهای مختلف آمدند و اسم ما را برای دریافت کمک، ثبت کردند. گاهی بسته غذایی می‌دهند و گاهی هم کارت هدیه. خدا را شکر با اینکه سخت می‌گذرد، ولی می‌گذرد دیگر. »

•  کرونا، فقر را ترسناک‌تر می‌کند 

لیف‌های فانتزی می‌بافد. گاهی هم براساس سلیقه و مُد روز، گل‌سرهای دخترانه درست می‌کند. هر روز آنها را برای فروش به مغازه‌ها می‌برد بلکه خرج روزانه‌اش درآید. گاهی هم بساط کوچکی در گوشه‌ای از خیابان «هاشمی» پهن می‌کند. البته اینها همه تا پیش از ورود کرونای منحوس بود. «ساجده» می‌گوید: «علاوه بر اینها، دستگاه «سبزی خردکنی» هم در خانه دارم که با آن سفارش‌های مردم را راه می‌انداختم، اما مدتی است اوضاع خراب شده است، نه خریدی، نه فروش و سفارشی. هر چقدر هم بهداشت محصولاتم را تضمین می‌کنم، باز کسی حاضر نمی‌شود، خرید کند. این شرایط برای ما بدون پشتوانه مالی سخت است. اجاره، قسط، خرج خانه و بچه‌ها و از همه مهم‌تر استرس این بیماری. » این بانوی سرپرست خانواده که از مادر خود نیز نگهداری می‌کند، ادامه می‌دهد: «تا اینکه چند روز پیش از مسجد محله برای کار بسته‌بندی گان و ماسک تماس گرفتند. خیلی خوب است که بعضی‌ها حواس‌شان به آدم است. اگر حمایت‌های این چنینی نباشد، افرادی مانند من تاب نمی‌آورند و زیر بار فشارهای اقتصادی، روانی و استرس، خیلی زود کمر خم می‌کنند. برخی از خانم‌ها را می‌شناسم که شرایطشان مانند من است و مشکلات بسیاری دارند. دامنه بحران کرونا در بلند مدت، آثار بیشتری از خود نشان می‌دهد. به‌گونه‌ایی که به گمانم فقر، شکل و شمایل ترسناک‌تری به خود می‌گیرد. »

•  موازی‌کاری می‌شود 

شهرداری منطقه ۹، یکی از همان نهادهایی است که سال‌ها پا به میدان گذاشته است تا با جمع‌آوری کمک‌ها و ساماندهی خدمات «معاش محور»، بانوان سرپرست خانواده را در گروه اقشار آسیب‌پذیر جای دهد.

«علی حیدری»، سرپرست معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه ۹، در این‌باره می‌گوید: «توانمندسازی بانوان سرپرست خانواده، یکی از دستورالعمل‌های اولویت‌دار اداره بانوان است که تاکنون برای بیش از ۲۰۰ بانوی واجد شرایط، اجرا شده است. مهارت و حرفه‌آموزی در رشته‌های مختلف هنری و صنعتی، ایجاد بازار و بسترهای درآمدزایی مستقل، ارائه کمک‌های نقدی از جمله خدمات شهرداری در کنار فعالیت ۲۰ «سمن» و انجمن «مردم نهاد» است که با موضوع بانوان سرپرست خانواده فعالیت دارند. » «ناهید محمدنژاد»، مدیر مؤسسه «پیام صلح رهایی» نیز از ارائه خدمات متنوع به بیش از ۳۰۰ بانوی سرپرست خانواده و آسیب دیده می‌گوید: «این گروه از بانوان را یا کارشناسان ما شناسایی می‌کنند یا خودشان با توجه به اطلاع‌رسانی‌هایی که انجام شده، به ما مراجعه می‌کنند. در هر صورت خدمات آموزشی و حرفه‌آموزی و حمایتی به آنها ارائه می‌شود. » محمدنژاد در ادامه ازساز و کار یکسان‌سازی ارائه خدمات به جامعه هدف از سوی مؤسسه‌ها و نهادهای دولتی و محلی می‌گوید: «در این روزها، کمک‌های بسیاری از سوی مساجد، قرارگاه‌ها، کمیته امداد، بهزیستی، مؤسسه‌های خیریه و سایر ارگان‌ها ارائه می‌شود که اگر یک دست، عادلانه و همسو پیش برود، آثار مثبت افزون‌تری نمایان می‌شود. برای جلوگیری از این موازی‌کاری هم نیاز به زیرساخت‌های فراوان هست. »