به گزارش همشهری آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، در حال حاضر توجه به تولید زعفران در کشور به دلایل مختلف رو بـه افـزایش اسـت کـه مهـمتـرین دلایـل آن جنبه‌های اقتصادی، جنبه‌های نوین دارویی، نیاز کم به آب و بالا بودن کارآیی و بهره وری آب در این گیاه و بـالاخره تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی است که باعث شده شرایط رشد این گیاه در عرصـه‌های دیگـری از کـشور فراهم شود و به علت ارزش اقتصادی زیاد آن سطح زیر کشت این گیاه گسترش یابد.
بیم آن می‌رود که زعفران به‌عنوان یک گیاه سازگار به تغییرات اقلیمی و کمبود آب، جایگزین مناسبی برای برخی گیاهان زراعـی رایـج در سـطح کـشور شود و گسترش بی رویه سطح کشت آن مشکلاتی را به بار آورد. سال ۶۶ _۶۷ بود، اولین محموله‌های زعفران از خراسان جنوبی «قائن» به سمت زاوه منتقل شد. تا قبل از ورود زعفران در این منطقه کشت دیم گندم، جو و چغندر قند تامین کننده مخارج کشاورزان بود، اما سودآوری و زود بازدهی زعفران، کشاورزان را به سمتی سوق داد که اکنون دیگر خبری از چغندر قند نیست.
زعفران جهان در دستان خراسان رضوی
محسن زنگنه نماینده مردم تربت حیدریه، زاه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: زعفران محصول استراتژیک و کالایی اساسی برای منطقه، خراسان رضوی و کشور است که باید ظرفیت‌های منطقه برای کشت زعفران مورد بررسی قرار بگیرد.
او می‌افزاید: در خراسان رضوی ۱۲۰ هزار هکتار زمین زیر کشت زعفران است در حالی که ۹۰ درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود و ۹۰ درصد تولید کشور در خراسان رضوی و همچنین ۹۰ درصد صادرات کشور از گمرکات این استان صورت می‌گیرد.
نماینده مردم تربت حیدریه، زاه و مه ولات در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه زعفران امروز محصولی استراتژیک در صنایع دارویی، ادویه، لوازم آرایشی و بهداشتی در دنیا مورد اقبال واقع شده است، ادامه می‌دهد: با توجه به بارندگی‌های مناسب پارسال و روی آوردن کشاورزان به کشت زمین‌های کوچک در خراسان رضوی بالغ بر ۱۲۰ هزار هکتار سطح زیر کشت زعفران بود که ۳۰۰تن زعفران از آن تولید شد.
زنگنه با اشاره به اینکه زعفران به عنوان کالای بین المللی قیمت یکسان در دنیا دارد، بیان می‌کند: متاسفانه در کشور در جهت صیانت از قیمت زعفران برنامه‌ای وجود ندارد، ۸۵ درصد زعفران کشور صادرات و ۱۵ درصد آن در داخل کشور مصرف می‌شود و عوامل متعددی دست به دست هم دادند که قیمت زعفران فروخته شده برای کشاورز سودآوری نداشته باشد.
او تصریح می‌کند: عدم حمایت از تولید، فضای سودجویی (قیمت از تولید تا مصرف در بازارهای جهانی متفاوت است)، نبود نظارت بر صادرات و قاچاق آن به صورت فله و نبود یک سازمان قوی در حوزه زعفران کاران و کشاورزان و سازمان‌های مردم نهاد برای برنامه ریزی درست در حوزه زعفران از جمله سیاست‌های اشتباه در قبال محصول گرانقدر و استراتژیک زعفران است.
نماینده مجلس یازدهم تأکید می‌کند: ۱۶۰ هزار خانوار در خراسان رضوی در فصل زعفران با آن درگیر هستند که میتوان با تولید مناسب در حوزه‌های صنعت ساختمان، پوشاک و مواد غذایی با رشد قابل توجه ای مواجه شد.
زنگنه با بیان اینکه در تمام نقاط کشور شاهد کشت زعفران هستیم، اظهار می‌کند: به عقیده کارشناسان خراسان رضوی، تربت‌حیدریه و زاوه و خراسان جنوبی به دلیل آب و هوای مناسب و نوع خاک بهترین خاستگاه برای کشت زعفران در ایران است.
او می‌افزاید: اگر برای ادامه حیات زعفران در کشور برنامه‌ریزی نکنیم باید شاهد از دست دادن جایگاهمان به رقبای خود باشیم، زیرا آنان برای این حوزه برنامه‌ریزی کرده‌اند هرچند داشتن رقیب در حوزه اقتصاد می‌تواند باعث افزایش عملکرد شود.
این مقام مسئول ادامه می‌دهد: امسال برای برداشت محصول با کیفیت و مناسب باید در مراحل کاشت برداشت و پاک کردن اصول بهداشتی را رعایت کنند به طوریکه گاهی مشاهده شده است به دلیل روش‌های سنتی و نداشتن دقت کافی قیمت زعفران ۳ تا ۴ میلیون تومان متفاوت است.
زنگنه بیان می‌کند: ۷۴ تن زعفران از کشاورزان خریداری شده و در انبارهای استان در حال نگهداری است که انشالله صادرات به موقع انجام خواهد شد و کشاورزان امسال نباید هیچ گونه نگرانی برای برداشت و پاک کردن و خشک کردن گل زعفران داشته باشند.
او تصریح می‌کند: با صحبت‌های انجام شده امسال گلی در زمین‌های کشاورزی باقی نخواهد ماند و نگرانی از بابت هزینه برداشت وجود نخواهد داشت و با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در طرح مواسات در کنار حوزه صیانت زعفران خواهیم بود.
صنعت، خلأ کیفیت زعفران
کوچ زعفران از مناطق جنوبی استان به مناطق مرکزی و شمال خراسان موضوعی است که نقیبی مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال ۹۷، ۳۰۰ تن زعفران در خراسان رضوی تولید شد که در سال ۹۸ این میزان با افزایش ۲۲ تنی به ۳۲۲ تن رسیده است.
او می‌افزاید: مناطق جنوب خراسان به دلیل کمبود منابع آبی و سطح زیرکشت زیاد زعفران در حال سفر از آن مناطق و در حال کوچ به مناطق مرکزی و شمال خراسان است، همچنین با توجه به افزایش سطح زیرکشت و نبود تطابق منابع آبی کشاورزان باید از کیفیت سنتی به سمت کشت صنعتی حرکت کرد.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: اگر کشاورزان جنوب می‌خواهند که زعفران داشته باشند باید کشت و برداشت به صورت سنتی را کنار بگذارند به سوی مکانیزه شدن مراحل کاشت داشت و برداشت حرکت کنند، همچنین با توجه با نگاه ویژه وزارت جهاد کشاورزی به باغبانی در مناطق مختلف به دلیل وجود منابع مناسب، می‌تواند گیاهان دیگر جایگزین کشت زعفران شود، البته این نیز باید با برنامه‌ریزی باشد که شاهد حرکت‌های بی رویه نباشیم.
نقیبی بیان می‌کند: با توجه به میزان نیاز داخل و خارج باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود تا با کشت آن در تامین منابع مالی کشاورزان کمک شود و بدون مشکل آن را خریداری کنند، حرکت جهادی برای تولید و ساخت دستگاه‌های کشت، داشت و برداشت گل و پرکنی زعفران نیاز انکار ناپذیر این محصول است.
از کرونا تا تعرفه‌های بالای چین
او با بیان اینکه مشکلات حوزه صادرات دلایلی مختلفی دارد، تصریح می‌کند: شیوع ویروس کرونا، تحریم‌های همه جانبه، بازاریابی نامناسب، مشارکت نداشتن وزارت امور خارجه، وزارت صمت و اتاق بازرگانی در جهت زیرساخت‌های بازاریابی و شناساندن زعفران ایران، تعرفه بالای چین و هند در برابر زعفران ایران میتوان نام برد.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی تأکید می‌کند: ۹۰ هزار هکتار از زمین‌های خراسان رضوی زیر کشت زعفران است که برای هر هکتار ۲۰۰ روز کاری کارگر نیاز است متوسط سیصد کیلو گل برداشت می‌شود و در صورت فراهم بودن شرایط مکانیزه صنعتی و نیمه صنعتی بودن مراحل داشت، برداشت و کاشت میتوان تمام سطح زیر کشت قابل برداشت، را برداشت و با معیار مناسب و کیفیت بالا روانه بازار کرد.
نقیبی اظهار می‌کند: طبق اعلام کارشناسان ۳۴ درصد زعفران ایران در مرحله برداشت از زمین به دلیل نبود کشت و برداشت مناسب به صورت صنعتی از بین می‌رود لذا امید است که وزارت صمت از مبتکرین و مخترعین در این زمینه حمایت کند تا گامی مهم برای برداشت و پر کردن مناسب زعفران جهت صادرات بالا انجام شود.
او می‌افزاید: میتوان با راه اندازی کارخانه‌های فرآوری و جلوگیری از خام فروشی زعفران برای کشور ارزآوری به همراه داشت و این زمانی اتفاق می‌افتد که دولت و مجلس در کنار مبتکرین و مخترعین برای این محصول استراتژیک کشور اقدام موثری انجام دهند.
شاه کلید زعفران، توسعه فناوری در فرآوری
مسعود جمشیدیان مدیر مرکز رشد زعفران تربت حیدریه نیز در ادامه این گزارش می‌گوید: پازل توسعه کشور در کشورهای همسایه از جمله افغانستان می‌تواند در آینده برای ما مشکل‌ساز شود.
او می افزاید: این موضوع چندین سال است که زحمت را ما می کشیم، ولی برنده اصلی در اسپانیا است و این دغدغه پژوهشگران اندیشمندان حوزه زعفران است به عبارتی زحمت برای کشاورز و تاجر ما و سود برای تاجر اسپانیایی که میتوان با عزم ملی این جایگاه را از اسپانیا به عنوان برند این محصول گرفت.
مدیر مرکز رشد زعفران تربت حیدریه با بیان اینکه تغیرات اقلیم، زعفران را از خواستگاه چندین دهه اخیر دور می کند ادامه می دهد: میتوان با تدبیر مناسب از جمله آموزش‌های لازم و ترویج کشت‌های مدرن آن را در مناطق مختلف نگه داشت.
جمشیدیان بیان می کند: مهمترین محصول صادراتی ایران، زعفران است و این که دغدغه اصلی سیاستمداران ، زعفران شده خوب است و با افزایش راندمان در واحد سطح میتوان با نزدیک کردن زعفران به قیمت واقعی آن کشاورز را راضی نگه داشت و میتوان با آموزش‌های مناسب و ترویجی تولید را بالا برد.
او تصریح می‌کند: مکانیزه شدن عضو جدا نشدنی از صنعت کشاورزی است و نبود آن در مراحل داشت، کاشت و برداشت زعفران به کیفیت آن ضربه می‌زند درحالیکه که در روش سنتی عمدتاً میتوان از ارگانیک استفاده کرد که میتوان قانع کردن خرده مالکان آنان را در چهارچوب مشخص محصول خاص که مخاطب زیاد دارد کشت کرد.
مدیر مرکز رشد زعفران تربت حیدریه تاکید می کند: شاخص توسعه زعفران فناوری و فرآوری است و در سال‌های گذشته در حوزه زعفران انواع دستاوردها رونمایی شده که تاکنون اکثراً هیچ کارایی خاصی را نداشته است.
پایان تلخ قصه زعفران خراسان
کاهش آب‌های زیرزمینی، کشت زعفران با قیمت پایین، هزینه‌های تولید زعفران، قاچاق، تغییر اقلیم، قصه زعفران کاری در خراسان رضوی را به پایانش نزدیک می‌کند.
به گفته کارشناسان مربوطه این منطقه دیگر جایی برای کشت زعفران نیست و باید به فکر راه‌های جایگزین بود وگرنه در آینده‌ای نه چندان دور شاهد مهاجرت دوباره اهالی روستاهای شهرستان زاوه و تربت حیدریه به حاشیه شهرها و استان‌های دیگر خواهیم بود، این کشت بی رویه باعث تناقص در عرضه و تقاضا در بازار شده است به طوری که فروش زعفران کفاف هزینه‌های تولید خود را نیز نمی‌دهد چه برسد به پس‌انداز و سود آوری برای کشاورزان.
مشکل بعدی زعفران در تربت حیدریه و زاوه نبود نظارت بر بازار عرضه پیاز آن است جایی که در آن دلالان شرایط و قیمت‌ها را تعیین می‌کنند، تصمیم گیری عده خاص برای قیمت پیاز زعفران، کشاورزان را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرده به طوری که کشاورزی که خواهان فروش با قیمت بالا است به دنبال مشتری خود است و کشاورزی که خواهان کشت در منطقه باید در پی قیمت مناسب شب و روز راه برود تا به قیمت مناسب خود برسد و دلیل این امر وجود دلالان است که برای قاچاق زعفران به دیگر استان‌ها نیروهای خاص خود را در بازار پیاز گمارده‌اند.
نظر شما