این ۲ جمله، شاه بیت سخنرانی روز سه‌شنبه عبدالمجید ریاضی، دبیر شورای‌عالی فناوری اطلاعات و معاون فناوری اطلاعات وزیر ICTبود. اظهاراتی که مهر تأییدی است بر نگاه غیرعلمی و عقب‌افتاده این وزارتخانه در سیاست‌های توسعه ارتباطات که پیش از این، از سوی سلیمانی، وزیرICT نیز بیان شده‌بود.
گذشته از بحث صحت آمار ارائه شده در مورد کاربران اینترنت (آخرین آمار‌ها حاکی از وجود ۱۸ میلیون کاربر اینترنت در ایران است)، اعلام اینکه بیش از ۹۵ درصد کاربران ایرانی نیازی به سرعت بیش از ۵۶ کیلو‌بیت ندارند، باز هم از اظهارنظرهای عجیبی است که با واکنش کارشناسان رو‌به‌رو شده است. این نیازسنجی بر چه اساسی صورت گرفته و اصولا نیاز به اینترنت به چه معناست؟
ریاضی که روز سه‌شنبه در نشست تخصصی زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران سخن می‌گفت، با اشاره به اینکه اگر تعاملات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ما با دنیا مشخص نشود، پهنای باند هر قدر هم که بزرگ شود، ثمری ندارد، گفت: آمار نشان می دهد بیشترین مصرف اینترنت توسط کاربران خانگی در محیط‌های چت (گفت‌وگو) سپری می‌شود و از ۲۷ میلیون کاربر اینترنت حداقل ۲۶ میلیون نفر به سرعت بیش از ۵۶ کیلو بیت نیاز ندارند.
سهیل مظلوم، نایب رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در واکنش به اظهارات معاون وزارت ICT به همشهری می‌گوید: اینکه بگوییم تمام استفاده از اینترنت در میان کاربران ایرانی محدود به چت و تبادل ای‌میل است، کم‌لطفی به کاربران ایرانی است و من نمی‌دانم چنین آماری را آقایان چگونه به دست آورده‌اند.
البته حتی اگر اینچنین باشد، جای بسی تأسف است که بر اثر سوء‌مدیریت برخی مردم این فرصت را به دست نیاورده‌اند تا در زندگی روزمره خود از این فناوری بیشتر استفاده کنند.
از برنامه عقب مانده‌ایم
وجود زیرساختهای اینترنتی، میزان پهنای باند و ارائه خدماتی چون اینترنت پر‌سرعت در تمام کشورها به‌عنوان عوامل توسعه محسوب می‌شود و در قانون برنامه چهارم توسعه کشور هم در این زمینه تمهیداتی اندیشیده شده است.
دکتر فریدون قاسم‌زاده، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، در گفت‌وگو با همشهری، با اشاره به میزان پهنای باند موجود در ایران می‌گوید: هنگام تنظیم این قانون تقاضای اولیه برای پهنای باند معادل ۸۰۰ STM1 (حدود ۱۳۰ گیگا‌بیت در ثانیه) بود که در نهایت STM1 ۱۵۰ تصویب شد؛
یعنی بر پایه قانون برنامه چهارم تا پایان سال آینده باید این میزان پهنای باند در کشور وجود داشته باشد که معادل حدود ۲۵ گیگا‌بیت است درحالی‌که پهنای باند کنونی ما ۸۳ STM1 (۶ گیگا‌بیت) است و به وضوح از برنامه عقبیم.
دکترحمیدضیائی پرور، پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز با بیان اینکه ایران در جایگاه ۹۵ دنیا در زمینه دولت الکترونیک قرار دارد، می‌گوید: در حال حاضر ایران دارای ۱۸ میلیون نفر کاربر اینترنت و ضریب نفوذ ۳۴ درصد است و این وضعیت ضریب نفوذ، رتبه ۵ را در خاورمیانه به ایران اختصاص می دهد که جایگاه مناسبی نیست و از نظر ضریب نفوذ اینترنت از ترکیه، کویت، امارات و قطر عقب‌تر هستیم اما وضعیت نامناسب ما در عرصه جهانی متأسفانه تنها به تعداد کاربران محدود نمی‌شود.
میزان پهنای باند موجود در ایران در مقایسه با دیگر کشورها مورد دیگری است که دکتر قاسم‌زاده به آن اشاره می‌کند: برای مقایسه میزان پهنای باند ما با عرف جهانی کافی است به کشوری مانند لوکزامبورک اشاره کنیم که در هیچ حوزه‌ای اعم از اقتصادی تا IT مطرح نیست و با جمعیتی معادل نصف شهر قم (۵۰۰ هزار نفر) ۴۰ گیگا‌بیت (حدود ۷ برابر ایران) پهنای باند دارد.
وی میزان پهنای باند کنونی ایران را معادل پهنای باند یک دانشگاه کوچک در آمریکا ارزیابی می‌کند و ادامه می‌دهد: امروزه پهنای باند اختصاص یافته به موبایل در کشوری مانند ژاپن ۴۰ مگ است و این بدان معناست که اگر ۱۵۰ موبایل در ژاپن شروع به دانلود اطلاعات کنند، پهنای باندی معادل کل پهنای باند ایران مصرف می‌شود.
عذر بدتر از گناه
اما درحالی‌که ریاضی سرعت ۵۶ را برای بیش از ۹۵ درصد کاربران ایرانی کافی می‌داند، این سؤال پیش می‌آید که کاربران دیگر نقاط دنیا چه ویژگی خاصی دارند که ما از آن بی‌‌بهره‌‌ایم؟
مثلا کاربران اینترنت در کشوری مانند کره که ۲۵ میلیون نفر از اینترنت پر‌سرعت (پهنای باند ۴۰ مگ برای موبایل و ۱۰۰ مگ برای منازل) برخوردارند از این فناوری چه بهره‌ای می‌برند که کاربران ایرانی از آن بی‌نیاز قلمداد می‌شوند؟
دکتر قاسم‌زاده در پاسخ به این سؤال به جمله معروف لابراتوار تجارت الکترونیک دانشگاه MIT اشاره می‌کند: پهنای باند مانند مواد‌مخدر می‌ماند، هرچه بیشتر عرضه کنی تقاضا بیشتر می‌شود.
وی با بیان اینکه ما دولت الکترونیک نداریم و در عرصه تجارت الکترونیک نیز پیشرفت زیادی نداشته‌ایم و بنابراین نیاز جدی به پهنای باند احساس نمی‌شود، ادامه می‌دهد: سایت‌های بسیاری از وزارتخانه‌های ما محدود به ارائه تعدادی خبر و لینک دادن به خبرگزاری‌هاست درحالی‌که باید در این پورتال‌‌‌ها سرویس‌های جدی ارائه شود تا مردم برای استفاده از آن ترغیب شوند.
مدیر‌عامل افرا‌نت، با بیان اینکه در تابستان گذشته و هنگام اعلام نتایج کنکور دانشگاه آزاد فقط در فاصله ساعت ۲ تا ۳ بعد‌ازظهر، یک میلیون نفر به سایت مربوطه مراجعه داشتند و این حجم مراجعه مستلزم استفاده از ۸۰ مگ پهنای باند (۲۰ درصد پهنای باند send) کشور است، ادامه می‌دهد: این آمار فقط مربوط به یک کاربرد اینترنت است که در یک روز از سوی یک شرکت ارائه شده است و هنگامی که بهداشت الکترونیک، آموزش الکترونیک، دولت الکترونیک و... در کشور مرسوم شود، مطمئنا این پهنای باند پاسخگوی نیاز‌ها نخواهد بود و نیاز ما به پهنای باند ۱۰۰ برابر می‌شود، ضمن اینکه در شرایط فعلی هم این پهنای باند به هیچ وجه کافی نیست.
بهمن برزگر از دیگر کارشناسان IT است که در این زمینه به همشهری می‌گوید: اگر پهنای باند ما کافی است چرا در مواقعی مانند ثبت‌نام آنلاین سیم‌کارت، کارت سوخت و... همه با مشکل مواجه می‌شوند؟
وی در ادامه می‌افزاید: نیاز بدین معناست که خدمتی برای ارائه وجود داشته باشد و مردم آمادگی پرداخت هزینه برای آن را داشته باشند. حال اگر در کشور ما خدماتی برای عرضه در عرصه دیجیتال وجود ندارد تا مردم برای آن تقاضایی داشته باشند مشکل از کجاست؟ این سؤال را مظلوم اینگونه پاسخ می‌دهد: این فرا‌فکنی‌ها فقط توجیه کم‌کار‌ی‌هایی است که متولیان IT در ۳ سال گذشته انجام داده‌اند.
وی با بیان اینکه وقتی برای ثبت نام کارت سوخت موتور‌سیکلت استفاده از اینترنت اجباری می‌شود و همگان از آن استقبال می‌کنند، نشانگر آن است که اگر در این عرصه کاری انجام شود از سوی مردم هم مورد استقبال قرار می‌گیرد و اظهاراتی از این دست که مردم ما نیازی به پهنای باند بیشتر ندارند، فقط نشان می‌دهد که برخی مسئولان IT در کشور ما از مردم عادی هم در این زمینه عقب مانده‌ترند.
عقب‌ماندگی در تجارت الکترونیک
دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات در سخنان روز سه‌شنبه‌خود، بروز مشکلات در اینترنت را تنها مخصوص زیر ساخت‌ها ندانست و گفت: ایجاد مشکل در دیدن یک صفحه وب تنها به دلیل عدم‌پهنای باند مناسب نیست و ممکن است این مشکل به دلایلی همچون خرابی کامیپوتر کاربر، کم‌کاری ISPها و... به وجود آمده باشد.
ریاضی با بیان اینکه هیچ پیشرفتی در زمینه تجارت الکترونیک در ایران مشاهده نمی شود، اظهار داشت: ۱۰ سال است که بحث تجارت و دولت الکترونیک در کشور مطرح شده است اما هیچ پیشرفتی در این زمینه مشاهده نمی شود و دلیل آن عدم‌پهنای باند نیست بلکه بی برنامگی برخی از مسئولان چنین مشکلاتی را به وجود آورده است.
با این اوصاف، حداقل این سؤال مطرح می‌شود که بجز دولت، چه کسی در ایران متولی توسعه تجارت الکترونیک است که اینگونه مورد انتقاد دولتمردان قرار می‌گیرد؟!
