خاک آشنا

همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: کتاب پیشنهادی برای مطالعه در پایان این هفته، اثری خاطره‌انگیز با عنوان «خاک آشنا» نوشته اسماعیل فصیح با حال و هوای روزگار سپری شده تهران در دهه‌های گذشته است. این کتاب، بازنمایی و بازگویی خاطرات تهران قدیم و سنت‌های زیبای مردمی و فرهنگی است که با خواندن آنها لذت می‌بریم و افسوس هم می‌خوریم که چرا این‌گونه آداب و رسوم از بین رفته است. خاک آشنا نوستالژیک است و اگر خواننده این کتاب سالمند باشد حتما دلش با خواندن این اثر به درد می‌آید؛ از آن دردها و حسرت‌هایی که تنها یک فرد سالمند آن را درمی یابد! اگر خواننده داستان جوان باشد هم خوب است خاک آشنا را با اطمینان و اعتماد بخواند؛ چرا که نویسنده در هیچ چیز اغراق نکرده و با صداقت برای مخاطب خود نوشته است. اسماعیل فصیح قلم توانا و پرباری هم دارد و در آثارش هویت و اصالت ایرانی جانانه فخر می‌فروشد و خواننده را به ایرانی بودنش مفتخر می‌کند. فصل اول کتاب خاک آشنا برگرفته از شخصیت پدر نویسنده است و فصیح، به نوعی، به پدرش ادای دین کرده است. خاک آشنا، داستان‌های به هم پیوسته‌ای دارد که فضای بیشتر آنها در تهران قدیم و در محله درخونگاه، زادگاه نویسنده می‌گذرد. ماجراهای تلخ، شیرین و آموزنده‌ای که گویا هرگز رنگ کهنگی نمی‌گیرند. وجه مشترک همه شخصیت‌های کتاب «خاک آشنا» پایبندی به آداب و رسوم سنتی و روحیه جوانمردی است. در داستان‌های اسماعیل فصیح حسی نوستالژیک وجود دارد که برای بیشتر مخاطبان تهرانی، به خصوص آنها که سن و تجربه بیشتری دارند، قابل درک است. ماجراهای هر قسمت طوری در کنار هم قرار گرفته‌اند که گویی از نهانگاه حسرت‌های نویسنده سرریز و ثبت شده است. فصیح درد از دست دادن این سنت‌های اخلاقی و اجتماعی را به زیبایی و باشکوه توصیف و روایت کرده است. شخصیت «حسن آقای نمک فروش» که عاشق حافظ شیرازی است و دلش می‌خواهد روزی شاعر شود؛ شخصیت «مسعود عمید» که جوانمرد محله درخونگاه است و به همه کمک می‌کند؛ شخصیت «ناصر تجدد» دوست نویسنده که گویی خود فصیح است و دلش می‌خواهد برای ادامه تحصیل ایران را ترک کند اما در عین حال قلب و دلش برای ایران می‌تپد، نمونه‌هایی از چندین شخصیت است که محکم، درست و به جا خلق و پردازش شده اند. اسماعیل فصیح یکی از معدود نویسندگان آشنا با فرهنگ مردم تهران قدیم و مناسبت‌ها و سنت‌هایشان است و کتاب خاک آشنا، نمونه‌ای خواندنی با حال و هوای روزهای سپری شده تهران است.