همشهری آنلاین_ راحله‌عبدالحسینی: «جیران چوپانی» بیش از ۵۰ سال است که در محله گلابدره زندگی می‌کند و معتقد است که کارآفرینی برای بانوان و جوانان می‌تواند بخشی از آسیب‌های اجتماعی در این محله را بکاهد. او که در همین مدت کوتاه عمر کارآفرینی‌اش توانسته قالیبافی را به بیش از ۲۰۰ نفر آموزش دهد و آنان را به اشتغالزایی برساند در تلاش است تا کارگاهش را راه‌اندازی کند؛ کارگاهی که بانوان هم‌محله‌ای بیشتری بتوانند دور هم جمع شوند و با گره‌زدن و رج به رج بافتن قالی، چرخ زندگی را بچرخانند. در این گزارش به کارگاه کوچک او در سرای محله گلابدره رفته و درباره زیر و بم کارآفرینی پرسیده‌ایم.
روزگار کرونا که آغاز و کرکره برخی مشاغل پایین کشیده شد در کارگاه قالیبافی هم بسته شد و دیگر خبری از آموزش و نشستن پای‌دار قالی نبود. اما بعد از ۴ ماه با در پیش گرفتن شیوه‌ای جدید دوباره پویایی به کارگاه بازگشت. کارآفرین قالیباف محله گلابدره می‌گوید: «بعد از ۴ ماه که کارگاه تعطیل بود تصمیم گرفتم از هنرجویان بخواهم در خانه قالیبافی کنند تا هم سرشان به کار گرم باشد و هم بتوانند مثل گذشته درآمدی داشته باشند. حالا ۳۰ نفر از بانوان در خانه مشغول قالیبافی هستند.» چوپانی که کارگاه کوچکی در طبقه دوم سرای محله گلابدره اجاره کرده است و به بانوان آموزش قالیبافی می‌دهد می‌گوید: «تلاش می‌کنم کارگاه بزرگ‌تری در محله راه‌اندازی کنم؛ جایی که قالیبافان به راحتی بتوانند پای‌دار قالی بنشینند و کار کنند.»
- آموزش از سرای محله
او درباره جرقه کارآفرینی و اینکه چطور ایده راه‌اندازی کارگاه قالیبافی به ذهنش خطور کرد می‌گوید: «سال ۱۳۹۱ آموزش قالیبافی نخستین بار در سرای محله گلابدره برگزار شد که یکی از کارآفرینان برتر این حوزه، آموزش را برعهده داشت. من هم که از دوران نوجوانی با هنرهای دستی از جمله گلدوزی آشنا بودم تصمیم گرفتم قالیبافی را شروع کنم.
بعد از آموزش اولیه در سرای محله به قدری به این هنر علاقه‌مند شدم که دوره پیشرفته را هم گذراندم و مدرک فنی و حرفه‌ای گرفتم. بعد هم سراغ دوره‌های مربیگری رفتم و مدرک مربیگری گرفتم. دیگر مطمئن بودم که این، راهی است که می‌تواند برای هم‌محله ای‌های من مفید باشد.» چوپانی ۲ سال در محله جمشیدیه کارگاه آموزش و نمایشگاه قالیبافی داشت: «بانوان از محله‌های دربند، جماران و دارآباد در این کارگاه، قالیبافی یاد گرفتند. به تازگی هم قرار است در محله ازگل آموزش بدهم.»
- آموزش رایگان به کم‌بضاعت‌ها
چوپانی که سابقه آموزش رایگان برای افراد کم‌بضاعت را هم دارد می‌گوید: «بارها با بانوان سرپرست خانواری مواجه شدم که دنبال درآمدزایی بودند. اما نمی‌دانستند باید چه کار کنند. آموزش رایگان قالیبافی را برای افرادی که حتی از عهده هزینه کلاس‌های آموزشی برنمی‌آیند برگزار می‌کنم. مطمئن هستم اگر انگیزه و علاقه داشته‌باشند از راه همین قالیبافی به درآمدزایی می‌رسند.»
- سلامت روان با قالیبافی
با اینکه شاید چله‌کشی، نقشه‌خوانی، گره‌زدن و دفه‌زدن در قالیبافی به نظر سخت و پیچیده بیاید اما چوپانی معتقد است که قالیبافی اصلاً دشوار نیست و بسیار آرامش‌دهنده است: «هنرجویانی با اختلال وسواس یا ناراحتی‌های عصبی داشته‌ام که با یادگیری قالیبافی به سلامت روان نزدیک شده‌اند. این، همان چیزی است که به آن هنردرمانی می‌گویند. خانواده‌ها وقتی دیدند فردی که قالیبافی یاد گرفته حال بهتری دارد و برای زندگی انگیزه و امید پیدا کرده است خیلی راضی بودند. در محله ما هم که بافت سنتی دارد، این خبر پیچید و هنرجویان بیشتر شدند.»
چوپانی ادامه می‌دهد: «هنر بهترین انگیزه برای گذراندن زندگی است. قالیبافان صبور هم می‌شوند. چون می‌بینند که با صبر و آرامش حتماً به نتیجه می‌رسیم. هنرجویانی داشته‌ام که بعد از یکی دو جلسه اظهار ناتوانی می‌کردند ولی کم‌کم علاقه‌مند شدند و حالا از این مسیر درآمد هم دارند.»
نگاه کارشناس/کارآفرینی متناسب با بافت اجتماعی محله‌ها
هر محله را باید با ویژگی‌های منحصربه‌فردش مورد ارزیابی قرار گرفت. در بحث کارآفرینی در محله ما باید به موضوعات مختلفی توجه شود. یکی اینکه در محله ما تعداد زنان سرپرست خانوار بیش از ۴۰۰ نفر است که عدد قابل تأملی است و دوم اینکه تعداد بانوانی که می‌خواهند کمک خرج خانه باشند و چرخ زندگی را بچرخانند در محله ما بیشتر از محله‌های همجوار است. این نکات اهمیت کارآفرینی و به دنبال آن اشتغالزایی را در محله گلابدره روشن می‌کند. به همین دلیل مدیریت محله کارآفرینی و اشتغالزایی برای زنان سرپرست خانوار را در اولویت دارد.
وقتی کارآفرینان محلی به درآمدزایی می‌رسند، دست همسایه و دوست خود را هم می‌گیرند و این رشته هنرآموزی و توانمندسازی خانه به خانه در محله امتداد پیدا می‌کند. کارآفرینان محلی نه تنها راهی برای اشتغالزایی و کسب درآمد پیش پای هنرجویان می‌گذارند بلکه با سرمایه اولیه اندک مهارتی به آنان می‌آموزند که باعث می‌شود به زندگی امیدوار شوند و خود را مؤثر بدانند. این نکته را هم باید به خاطر داشته‌باشیم که محله گلابدره آسیب‌خیز است و با همسایه تجاری‌اش، محله تجریش قابل مقایسه نیست. بنابراین برای پاگرفتن کارگاه‌های کوچک کارآفرینی محله‌ای به حمایت‌های جدی نهادها نیاز داریم.
- هنرجویان امروز، کارآفرینان فردا
هنرجویانی که به تازگی کار آموزش در کارگاه قالیبافی را آغاز کرده‌اند در تلاش هستند تا زودتر بتوانند نتیجه کارشان را ببینند. «فائزه چوپانی» قالیبافی را از مادرش «جیران چوپانی» یاد گرفته است. او مدرک کارشناس ارشد مدیریت مالی دارد. می‌گوید: «یک تابلوفرش ۴۰۰ گره که طرح آن از تابلوهای معروف استاد فرشچیان بود، در روزهای قرنطینه بافتم. به فکر نوآوری و ایده‌های تازه در این رشته هستم.» «ژیلا نورزایی» ۱۶ ساله و ساکن محله گلابدره است. او می‌گوید: «دختر دایی‌ام که قبلاً آموزش دیده بود پیشنهاد کرد قالیبافی را یاد بگیرم. من هم از ۲ هفته پیش شروع کرده‌ام. گفتم از خانه‌نشینی بهتر است اما الان علاقه‌مند شده‌ام و سختی آموزش برایم راحت شده‌است تا جایی که دلم می‌خواهد من هم کارآفرین شوم.»
«لیلا ملکی» آموزش قالیبافی را از ۱۲ روز پیش آغاز کرده و بافت و گره را یاد گرفته است: «قصد دارم ادامه بدهم. برای دل خودم قالیبافی را شروع کرده‌ام اما حالا می‌بینم هنر اصیل سرزمین ماست و باید حفظ شود. از همه مهم‌تر اینکه با رنگ‌های مختلف سر و کار دارم. هرچه بیشتر یاد می‌گیرم بیشتر علاقه‌مند می‌شوم.» «مریم تقی‌ها» ساکن محله نیاوران از هنرجویان قدیمی کارگاه است و این روزها آموزش نقاشی را هم دنبال می‌کند.
او می‌گوید که قالیبافی را از چوپانی یاد گرفته و حالا در خانه قالیبافی می‌کند. «زهرا سیف‌اللهی» از اهالی گلابدره که از ۲ ماه پیش آموزش قالیبافی را آغاز کرده است می‌گوید: «هرکاری سختی خود را دارد و فقط نیازمند تلاش است. وقتی پای‌دار قالی می‌نشینم متوجه گذشت زمان نمی‌شوم. دوست دارم زودتر کار را به سرانجام برسانم و حاصل کارم را ببینم. البته قالیبافی با عجله و شتابزدگی همخوانی ندارد.»
نظر شما