ضیافت رنگ‌ها

منطقه ۹ پایتخت با بیش از ۴۸‌درصد فرسودگی بافت‌های ریزدانه از نظر تراکم پلاک‌های فرسوده تهران در جایگاه دوم قرار گرفته است.

همشهری آنلاین _سحر جعفریان: پلاک‌هایی که با نمایی کهنه و خاکستری چهره شهر را بر هم زده‌اند و چشمنوازی و طراوت را به یغما برده‌اند. برای همین، مدیران شهری بر آن شدند با اجرای طرح «شهررنگی» (ابلاغیه تغییر اساسی رنگ در فضاهای شهری سال ۱۳۹۷) با مشارکت شهروندان به رنگ‌آمیزی معابر اصلی و پر تردد مناطق بپردازند تا در بلندمدت، فضای ظاهری محله‌ها شاد و پرنشاط شود. پس از محله‌هایی در سایر مناطق، این بار نوبت به کوچه شهید «خسرو قدیانی» در محله «شهیددستغیب» منطقه ۹ رسید تا دیواره‌ها، پنجره‌ها و حتی آسفالت کف کوچه با رنگ‌های شاد پوشانده شوند. بعد از ظهر یکی از روزهای پاییزی راهی کوچه قدیانی می‌شوم تا ضمن گفت‌وگو با ساکنان آن از نظرشان نسبت به اجرای طرح زیباسازی با رنگ مطلع شوم.

نخستین کوچه از ابتدای خیابان شهید دستغیب، خسرو قدیانی نام دارد. کوچه‌ای با عرض کمتر از ۲‌متر که ۴۱ پلاک را درون خود جای داده است. ابتدای کوچه که می‌ایستم، چشمانم پر می‌شود از رنگ و تصویر عابرانی که با کنجکاوی اطراف را می‌کاوند و خیلی زود هیجان‌زده به گرفتن عکس و سلفی مشغول می‌شوند. دَر یکی از خانه‌ها باز می‌شود و «اکرم سادات بروجردی»، ساکن قدیمی کوچه با سطلی آب بیرون می‌آید. می‌خواهد به گل‌های فلاورباکس قدری آب دهد. اکرم سادات ۶۳ ساله می‌گوید: «کوچه‌مان خیلی خوب شده و این همه رنگ‌آمیزی بر روحیه ما اثر خوبی داشته است. تا پیش از این، در خانه را که باز می‌کردیم آجر و سیمان خاکستری پر از لکه‌های کثیف می‌دیدیم.

اما اکنون چشمان با تماشای رنگ‌های شاد باز می‌شود که انگار امید می‌دهند.» می‌خندد و ادامه می‌دهد: «فکر کنم چون سید هستم در و دیوار خانه‌مان را سبز کرده‌اند. رفت و آمدهای کوچه بیشتر شده است. خیلی‌ها راهشان را کج می‌کنند و می‌آیند اینجا تا از نزدیک ببینند کوچه‌ای که می‌گویند رنگی شده، چه شکلی است. جوان‌ترها هم تا پایشان می‌رسد به کوچه شروع می‌کنند به عکاسی.» «سالار کوثری» هم ساکن کوچه است که در تکمیل صحبت‌های همسایه‌اش می‌گوید: «یکی دیگر از امتیازهای طرح کوچه رنگی این است که چون رفت و آمدها در کوچه زیاد می‌شود به نوعی امنیت هم برقرار می‌شود. اکنون دیگر کمتر در کنج بن‌بست‌ها کارتن‌خواب، معتاد و سارق می‌بینیم.»

این طرح مخالفانی هم دارد

حتی کانال‌های قدیمی کولر که از پشت‌بام به پنجره هر طبقه راه یافته‌اند، قرنیزها و حاشیه‌های فرسوده پنجره‌ها، همه جا رنگ شده است. «ریحانه قدم» از دیگر ساکنان کوچه قدیانی است که نظر متفاوتی دارد. او می‌گوید: «فکر کنم چون طرح کم‌هزینه‌ای بوده است مدیران شهری سراغش رفته‌اند وگرنه که این رنگ‌ها تنها ظاهر بنا را کمی رو به راه می‌کند. ایمنی و استحکام که ایجاد نمی‌کند. بافت فرسوده‌ای که هر لحظه امکان حادثه‌ای در آن است و من به‌عنوان مالک حتی برای بازسازی آن، بضاعت مالی ندارم و به دنبال رنگ نما هم نیستم. من تسهیلات واقعی می‌خواهم که بتوانم با کمک آن با اطمینان خاطر بیشتر در این خانه زندگی کنم و از هر زمین لرزه کوچکی، نصفه جان نشوم.» «بهنام قلی» نیز از سکونتش در کوچه قدیانی ۸ سال می‌گذرد. او می‌گوید: «من مخالف صد در صد این طرح نیستم. به هر حال از آن همه تیرگی و کهنگی کوچه که بهتر است، اما ترکیب رنگ‌ها را درک نمی‌کنم.

رنگ قهوه‌ای را کنار رنگ آبی یا رنگ سبز را کنار رنگ قرمز قرار داده‌اند که این فکر به ذهن آدم می‌رسد که فقط می‌خواستند بی‌هدف رنگ کنند و دیگر به زیباشناسی آن توجهی نداشته‌اند. البته باید به هماهنگی این رنگ‌ها در همه کوچه‌ها هم اشاره کرد. از سویی کیفیت رنگ‌ها یا زیرسازی آنها اصلاً مناسب نیست. برای مثال، رنگ زرد که باید چشمگیر و سرزنده باشد، اینجا بسیار کدر و کال به نظر می‌رسد. این نکات کوچک و جزئی در کنار هم می‌تواند کلیت طرح را زیر سؤال ببرد.»

یکی کافی نیست

«محمدتقی خویینی‌ها» یکی از اعضای شورایاری محله شهید دستغیب هم حرف‌هایی برای گفتن دارد. خویینی‌ها می‌گوید: «کوچه قدیانی یکی از قدیمی‌ترین کوچه‌های محله شهید دستغیب است که نوسازی و تجمیع در آن به ندرت اتفاق افتاده است. بنابراین، گزینه مناسبی برای اجرای طرح کوچه دوستی و رنگی بوده است. اما آنچه مسلم است با اجرای یک طرح در یک کوچه آن هم در محله‌ای که تراکم فرسودگی آن بیش از ۶۰‌درصد است، نمی‌توان انتظار اتفاقهای خوب از جمله افزایش روحیه و نشاط اهالی را داشت. اجرای این طرح باید با سرعت قابل توجهی به دیگر کوچه‌ها و معابر پر تردد گسترش یابد تا نتیجه مدنظر حاصل شود.»

رنگ‌ها در منطقه نمایان می‌شوند

«سیدمصطفی موسوی»، شهردار منطقه ۹، با تأکید بر اجرای گسترده طرح‌های زیباسازی منطقه می‌گوید: «بهسازی کوچه قدیانی با مطالعه و توزیع پرسشنامه نظرسنجی میان ساکنان کوچه آغاز شد. تا از همان ابتدای فاز اجرایی، مشارکت شهروندان جلب شود. کاهش آلودگی‌های بصری، بهبودی نمای شهری، تقویت احساس تعلق محله‌ای، افزایش احساس مسئولیت‌پذیری کودکان و جلب مشارکت‌های مردمی و محلی از جمله مهم‌ترین اهداف این طرح است.» موسوی می‌افزاید: «این بازآفرینی شهری که از سال‌های گذشته در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته، در منطقه ۹ به‌طور جدی دنبال می‌شود. همچنان که با شناسایی ظرفیت‌های هنری و نیروهای داوطلب از ابتدای سال تاکنون، بیش از ۳‌مترمربع دیوارنگاری و دیوارنویسی در منطقه انجام شده است که حذف زواید و نازیبایی‌ها را نیز شامل می‌شود. در ادامه قرار است دیوارهای خیابان «استاد معین» جنوبی نیز با نقاشی دیواری آراسته شود و مخازن زباله در نواحی نیز با همکاری دانشجویان رشته‌های هنر رنگ‌آمیزی شوند.» سال ۱۳۹۷ برای نخستین بار در پایتخت، طرح کوچه دوستی با رنگ‌آمیزی دیوارها و نصب بیش از ۲۰۰ فلاورباکس در کوچه «امیدی» خیابان شهید «بابایی» در محله دستغیب اجرا شد.