مکان‌هایی که برای دسترسی بیشتر شهروندان تهرانی به خدمات شهری طراحی شده‌است.
در ازدحام آدم‌های همیشه عجول که در خیابان‌های تهران راه می‌روند، لحظه‌ای کنار میدان ونک می‌ایستم. میدان در ازدحام خودروها گم شده‌است و بوق‌ها و صداها از هر جا به گوش می‌رسد. در کنار سرویس بهداشتی میدان ایستاده‌ام.
آدم‌های زیادی که از کنار آن رد می‌شوند، هرازگاهی به آن نگاهی از سر بی‌حوصلگی می‌اندازند. از قرار این سرویس بهداشتی از نوع مکانیزه است و به منظور رفاه شهروندان و بهره‌مندی آنان از فضایی بهداشتی طراحی شده، اما چندی است که درهایش باز است.
سر که می‌چرخانم، پیرمردی را می‌بینم که به آرامی به سمت سرویس بهداشتی می‌آید، اما در ازدحام خودروهایی که از خیابان می‌گذرند، راه‌به جایی نمی‌برد. نوشته‌ای کوچک روی در کافی است تا همه پس از دیدن آن گام‌به عقب بردارند و بروند.
به سوی دیگر میدان می‌روم. نشانی یک سرویس بهداشتی دیگر را می‌گیرم؛ «کنار پارک سوار». هنگامی که به آن سوی خیابان می‌روم به این فکر می‌کنم که لااقل در میدان ونک به خاطر ازدحام آدم‌ها و تردد بسیار شهروندان 2 سرویس بهداشتی پیش بینی کرده‌اند تا شهروندان به‌راحتی بتوانند به خدمات مناسب دسترسی داشته باشند.
از انبوه خودروهایی که در پارک‌سوار میدان ونک ایستاده‌اند می‌گذرم. آدم‌ها در صف‌های مختلف ایستاده‌اند. تاکسی‌ها به نوبت می‌آیند و مسافران را سوار می‌کنند و در ازدحام خیابان گم می‌شوند.
قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی، چند پرسش از رانندگان تاکسی، همه چیز را مشخص می‌کند. آنها می‌خندند و می‌گویند خراب است. کار نمی‌کند. صدای چند نفر دیگر نیز شنیده می‌شود که شوخی‌هایی می‌کنند که به مذاق هیچ کس خوشایند نیست.
اینجا میدان ونک است؛ جایی که روزی به‌دلیل افتتاح این دو مرکز بهداشتی توانست خود را به صفحه اول بسیاری از روزنامه‌ها بکشاند، اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود.
چند قدم به پیش
برای جستن بیشتر ماجرا به سراغ معاون امور مناطق سازمان زیباسازی شهر تهران می‌رویم. هرچند او به‌دلیل برخی فعالیت‌هایش در سازمان توانسته توانایی‌های خود را به اثبات برساند اما هنگامی که سخن از سرویس‌های بهداشتی شهر به میان می‌آید، ناامیدانه سخن می‌گوید.
اگرچه مهدی گلشنی سعی می‌کند از اقدامات سازمان در نگهداری از سرویس‌های بهداشتی حمایت کند، اما هنگامی که از سرویس‌های بهداشتی از کار افتاده می‌گویم، ماجرا را به زمستان گره می‌زند و ترکیدگی لوله‌های آب.
گلشنی می‌گوید: بسیاری از سرویس‌های بهداشتی به‌دلیل زمستان بسیار سرد و یخ‌زدگی لوله‌ها با مشکل جدی روبه‌رو شدند که هنوز هم گاهی این مشکلات موجب ازکارافتادن مقطعی آنها می‌شود. اما او نمی‌گوید که چند سرویس بهداشتی در سطح تهران از کار افتاده است.
وی به گفت‌و‌گویش با ما پایان می‌دهد. او اشاره به 11سرویس بهداشتی کاملا از کار افتاده شهر نمی‌کند؛
حتی سخنی از پارک اقیاقیا به میان نمی‌آورد که مدت‌هاست سرویس بهداشتی مکانیزه آن کاملا خراب شده و هیچ‌کس نه شهرداری منطقه 17 و نه سازمان زیباسازی مسئولیت نگهداری آن را قبول نمی‌کنند.
وی اما امیدوار است و می‌افزاید: سعی می‌کنیم در کمترین زمان مشکلات را حل کنیم. اما باز هم این همه ماجرا نیست.
نگاهی به دوردست
در 20 اردیبهشت سال 83، شورای شهر تهران برای اولین بار موضوع احداث سرویس‌های بهداشتی شهر را در دستور کار خود قرار داد. مصوبه شصت و سومین جلسه رسمی شورای شهر تهران دستاوردهای مناسبی داشت.
در این جلسه مصوب شد که برنامه بازسازی و نهایتا احداث سرویس‌ها به همراه مکان‌یابی آنها با توجه به نقاط پر تراکم شهر انجام شود.
این مصوبه شورا پیشنهاد‌های خوبی هم داشت. از جمله اینکه شهرداری بتواند از سرویس‌های بهداشتی مساجد بهره‌گیرد و همچنین ضمن هماهنگی با مالکان پارکینگ‌ها، پاساژها و مجتمع‌های تجاری، سرویس‌های بهداشتی این مراکز را برای استفاده شهروندان آماده کند.
بر این مبنا، مسئولان وقت شهرداری اعلام کردند که شهر تهران علاوه بر احداث 59 سرویس بهداشتی مکانیزه، بیش از 227 سرویس بهداشتی مساجد و مراکز بزرگ را بازسازی کرده و برای استفاده شهروندان آماده خواهد کرد. هرچند تقریبا 4 سال از آن روز می‌گذرد، اما نشانی از عمل به وعده‌های مسئولان وقت شهرداری نبود و نیست.
پس از آنکه مدیریت جدید شهرداری با اولویت به پایان رساندن طرح‌ها و برنامه‌های وعده داده شده، به خیابان بهشت رفت، باردیگر سرویس‌های بهداشتی و رفع این نیاز ضروری شهروندان مورد توجه سازمان‌ها قرار گرفت؛ درست مثل بسیاری از طرح‌های ناتمام دوره قبل.
در حال حاضر در مناطق مختلف تهران 59 سرویس بهداشتی مکانیزه احداث شده‌است. سازمان زیباسازی شهر تهران نیز مسئول مستقیم نگهداری از آنهاست. از این تعداد در حال حاضر 39 سرویس به صورت کامل در حال استفاده است و 20 سرویس دیگر نیز به دلایل مختلف غیر فعال‌اند.
پایان ماجرا
هنوز در حوالی میدان ونک پرسه می‌زنم. هنوز صدای عبور خودروها در گوشم طنین می‌اندازد. چند کوچه بالاتر از میدان، سازمان زیباسازی شهر تهران مسئول نگهداری سرویس‌های بهداشتی شهر قرار دارد.
اما میدان ونک با وجود اینکه در سال 84 صاحب 2سرویس بهداشتی مکانیزه شده‌بود و در سال‌های پس از آن فعالیت جدی خود را آغاز کرد، گاهی از خدمات رسانی به شهروندان باز‌می‌ماند.
نه تنها در حال حاضر سرویس‌های بهداشتی مکانیزه 59 گانه در دست سازمان زیباسازی شهر تهران به‌طور کامل فعال نیست، از 227 سرویس بهداشتی مساجد و چندین سرویس بهداشتی مجتمع‌های اقتصادی و پاساژها در سطح شهر نیز خبری نیست.
اما نباید ناامید شد؛ قرار است 100 سرویس بهداشتی جدید تا پایان سال در سطح شهر به بهره‌برداری برسد. این آخرین خبری است که می‌توان به آن امید داشت. این شهر می‌تواند بیش از این برای شهروندانش قابل زیست باشد؛ همانطور که مدیریت شهری می‌خواهد.
