هم اکنون نیز دو طرف مشغول کار روی مشترکات ۲ بسته پیشنهادی هستند، اما اینکه کیفیت مذاکرات چگونه باشد، هنوز تصمیمی در مورد آن اتخاذ نشده است.
این گفتوگوها چند ویژگی عمده دارد: اول اینکه تأکید اتحادیه اروپا بیشتر بر راهکار دیپلماسی در مقابل استفاده از روشهای خشن است؛
دیگر اینکه در این دور از مذاکرات پیش شرطی از سوی دو طرف مطرح نشده است و آنها به این نتیجه رسیدهاند که پیش شرطها منجر به شکست فضای کلی مذاکره میشود؛
مورد اساسی دیگر این است که اگر به گونهای عمل شود که ۲ بسته پیشنهادی ملاک عمل و تداوم مذاکرات باشد، میتوان امیدوار بود که نتیجه خوبی از این گفتوگوها به دست آید.
به هر حال طبیعی است که ایران براساس NPT و اساسنامه آژانس بهدنبال بهرهگیری صلحآمیز از انرژی هستهای است، اما باید از یک کشور هدف به یک طرف مذاکره تبدیل شود.
ایران بهدنبال این است که در عرصه بینالمللی و منطقهای صاحب نقش باشد، اما انتظارات طرف مقابل هم چیزی بیش از پایبندی ایران به معاهدات بینالمللی و راستیآزمایی است، آنها بهدنبال این هستند که در روند مذاکرات ایران را از حقوق هستهای خود محروم کنند، اما همگان میدانند که با توجه به توان چانهزنی، در مذاکرات مشخص میشود که هر کدام از دو طرف چه نتیجهای خواهند گرفت.
تعدیلهایی که در شرایط کنونی در مواضع به وجود آمده، تعدیلهایی راهبردی نیست، بلکه نوعی تعدیل در تاکتیک و روش است، بهعنوان مثال، 1+5 دیگر اصرار بر تعلیق پیش از شروع مذاکرات ندارد، ولی آنها در ضمن مذاکره دوباره بحث تعلیق را مطرح خواهند کرد و اگر در گذشته بحث تعلیق در مقدمه بحث دیده میشد، اکنون حین بحث مورد مذاکره قرار خواهد گرفت و باید دید آنها تا چه اندازه میخواهند بر خواستههای خود اصرار کنند؛
البته در طرف ایرانی هم راهبردی برای عقبنشینی از مواضع وجود ندارد و جمهوری اسلامی مذاکره را با این شرایط به پیش خواهد برد.
احساس میشود که مذاکرات دو طرف بسیار پرچالش باشد و به همین دلیل توافقی راهبردی نخواهد بود و اگر توافقی حاصل شود، توافقهای روشی خواهد بود.
به هر حال نباید خوشبینانه به این مذاکرات نگاه کرد. آنچه ما در این بستههای پیشنهادی دیدیم، باز شدن باب مذاکرات بود و ما تنها به خاطر مذاکره است که مذاکره میکنیم.
در این میان، آمریکا و اسرائیل بهطور طبیعی خواستار شکست مذاکرات هستند و اینگونه بهنظر میرسد که آنها در تلاشند تا در روند مذاکرات آینده جلیلی و سولانا اخلال ایجاد کنند و این گفتوگوها را به شکست بکشانند.
*عضو کمیسیون امنیت ملی
و سیاست خارجی مجلس