همشهری آنلاین _ معصومه حق‌جو: امروزه از تهران قدیم نشانه‌هایی به‌جامانده که هنوز حال‌وهوای گذشته را دارند و می‌توانند همچنان سفر به چند دهه قبل پایتخت را تداعی کنند. خانه‌هایی که در مناطق مختلف به‌ویژه قلب پایتخت پراکنده‌اند، هرکدام می‌توانند به نوعی جاذبه گردشگری تلقی شوند، اما کم‌کم از تعدادشان کاسته می‌شود و جای خود را به برج‌ها می‌دهند. با این حال، بعضی از این ساختمان‌های قدیمی باقی‌مانده از تهران قدیم با ذوق و دغدغه وارثان و مالکانشان، این بخت را پیدا می‌کنند تا به‌نوعی دیگر به حیاتشان ادامه دهند و پابرجا بمانند.
یکی از این خانه‌ها متعلق به «محمدفتاحی» است که در زمینه تولید لوازم خانگی فعالیت دارد. این هم‌محله‌ای خوش‌ذوق ساکن خیابان ۶۶ یوسف‌آباد که حدود ۷۰ سال دارد، به جای مشارکت با برج‌سازها، تصمیم گرفت خانه ۵۰ ساله‌اش را به سبک سنتی بسازد. او لذت بردن از حیاط پرگل و زیبا و هارمونی رنگ‌ها در آجربه‌آجر بنا را به زندگی در برج ترجیح داده است. فتاحی ۳ سال پیش تصمیم گرفت خانه‌ای را که از پدرش به او رسیده، بازسازی و میراث پدری‌اش را با ظاهری آراسته به فرزندانش تقدیم کند. او می‌گوید: «فرزندانم با این نوع طراحی مخالف بودند، ولی من اطمینان داشتم با نمای سنتی می‌توانم زیباترین ساختمان منطقه را بسازم. همسرم هم در این کار پشتیبانم بود.»
- حفظ هویت گذشته
او هدفش را از این کار حفظ هویت گذشته و نگه داشتن فضایی برای حال خوش فرزندان و نوه‌هایش می‌داند و می‌افزاید: «تخصصی در زمینه ساختمان‌سازی ندارم، ولی از کودکی مجذوب سبک معماری خانه‌های قدیمی می‌شدم. این خانه‌ها روح دارند. روح زندگی در آنها جاری است. نمی‌توان به‌سادگی از چنین خانه‌هایی دل کند و برج ساخت.»
این بنا طی ۲۰ ماه در ۵ طبقه ساخته شد و حالا کمتر عابری است که توجهش به نمای زیبای ساختمان جلب نشود. فتاحی می‌گوید: «وقتی نمای ساختمان زیبایی بصری داشته باشد، مسلماً نگاه هر عابری را به تماشا دعوت می‌کند. هنوز هم وقتی در ایوان خانه می‌نشینم، می‌بینم که بدون اغراق توجه ۹۰درصد عابران به این ساختمان جلب می‌شود.»
- پیوند سبک سنتی و مدرن
او در طراحی اولیه از فردی که در زمینه مرمت آثار باستانی تخصص داشت کمک گرفت. این شهروند بیان می‌کند: «با همفکری طراح از تکنولوژی مدرن هم در طراحی بنا استفاده کردیم. به‌عنوان مثال، برش‌هایی روی سنگ با لیزر ایجاد شد که در این برش‌ها طبق سفارشی که داده بودم، کاشی‌هایی به رنگ لجنی سنتی جاگذاری و در نمای ساختمان اجرا شد.» فتاحی در ساخت بنا از آجر استفاده کرده است. او می‌گوید: «برای ایجاد هارمونی در نما به آجر گلبهی با ۳ طیف رنگ نیاز بود که آنها را از شرکتی در اصفهان تهیه کردم. کاشی‌ها هم از اصفهان سفارش داده شدند.»
این هم‌محله‌ای از توجه به جزئیات هم غافل نمانده است: «سنگی که برای لابی انتخاب کردم، سنگ فیروزه‌ای بود که بعد از جست‌وجو در اینترنت آن را از بجنورد خریدم. این سنگ زیبایی فوق‌العاده‌ای به این قسمت داده است.»
او داخل خانه را به سبک مدرن ساخته و فقط در نما از سبک سنتی پیروی کرده است. فتاحی می‌گوید: «برای ساخت درها و پنجره‌ها پای یک نجار ماهر شمالی هم به این خانه باز شد و در همین حیاط درها و پنجره‌ها را ساخت.»
ساختمان زیبای خیابان ۶۶ یوسف‌آباد ۳ سال قبل به خاطر طراحی منحصربه‌فردش برنده جایزه دوم مسابقه بهترین نمای ساختمانی در شهرداری تهران شد. این شهروند در این‌باره توضیح می‌دهد: «همان سال نمایشگاهی توسط شهرداری برپا و عکس‌هایی از نمای ساختمان‌ها در مناطق مختلف تهران به نمایش گذاشته شد.»
همان‌طور که شهرداری در طراحی فضاهای سبز شهری از متخصصان بهره‌می‌برد، می‌تواند برای طراحی نمای ساختمان‌ها هم با سازندگان مشارکت کند تا معماری سنتی حفظ شود.
فتاحی درباره نقش شهرداری برای ترویج معماری سنتی می‌گوید: «اگر شهرداری تیم معماری و طراحی داشته باشد، می‌تواند به سازندگان جهت بدهد. شهرداری با انتخاب بافت‌های همخوان در مناطق مختلف می‌تواند سازنده را به سمت طرح هدفمندی که توسط شهرداری طراحی شده، هدایت کند. این قبیل کارها هزینه سنگینی برای شهرداری ندارد. ضمن اینکه معماری سنتی هم اشاعه پیدا می‌کند.»
در حال حاضر شهرداری با تجمیع بافت‌های فرسوده و امتیازاتی که برای احیای این بافت‌ها در نظر گرفته، اکثر شهروندان را به ساخت‌وساز ترغیب کرده است. اگر امتیازاتی برای استفاده از نمای سنتی قائل شود سازندگان بیشتری به اجرای چنین طرح‌هایی تشویق می‌شوند.
- سایه معماری بیگانه بر شهر
او از معماری‌های بیگانه که امروز به وفور در نمای ساختمان‌ها استفاده می‌شود انتقاد می‌کند و ادامه می‌دهد: «در هر مقطع زمانی نوعی از معماری رواج داشته؛ رومی، سنگ یا کامپوزیت، ولی نمای سنتی متعلق به ماست و زیبایی و اصالت خاص خود را دارد. به‌عنوان مثال، ساختمان ایران‌شناسی در شهرک والفجر به سبک معماری سنتی ساخته شده است.»
منطقه ۶ تنها منطقه شهرداری است که مساحت بافت فرسوده آن زیر یک هکتار است. با این حال، شهرداری می‌تواند از طریق طرح‌های تشویقی، سازندگان را به استفاده از معماری سنتی در نمای ساختمان‌ها ترغیب کند تا قلب پایتخت به زیباترین منطقه تبدیل شود.
نظر شما