حکایت قصر

همشهری آنلاین- علی‌الله سلایمی: کتاب پیشنهادی برای مطالعه در پایان این هفته، اثری تحقیقی با عنوان «حکایت قصر» نوشته محمدجواد مرادی‌نیا است که انتشارات نگاه آن را منتشر کرده است. این کتاب، یک روایت طولانی از یک بنا؛ قصری که در عصر قاجار تفرجگاهِ شکارِ شاهان بود و در زمان رضاخان زندان مخوف شهر شد، است. عجیب که تا پایان، نامش قصر ماند. پشت دیوارهای این قصر، هزاران آزاده و صاحب اندیشه به‌بند کشیده شدند؛ هتک حرمت شدند؛ شکنجه و آزار دیدند؛ آزاد شدند. اما قصر، زندان ماند؛ حتی تا سالیان سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی. اکنون این بنا تغییر کاربری یافته، باغ‌موزه ‌ای شده که مردم برای تفریح یا مرور تاریخ به تماشایش می‌روند. حکایت قصر، حکایت این بنا و زندانیان سیاسی آن در پنج دهه حکومت پهلوی است. در آغاز این کتاب می‌خوانیم: آنچه پیش رو دارید تاریخ زندان قصر تهران است؛ نخستین و بزرگ‌ترین زندان مدرن ایران که مارکوف، سازنده و معمار آن بود و در ۱۳۰۸ به دست رضاخان افتتاح شد، زندانی که در خلال حدود هشت دهه عمر خود وقایع گوناگون و بعضاً بااهمیتی را از سر گذراند. زندان قصر از روزی که گشوده شد تا روزی که مهر ابطال بر پیشانی‌اش خورد، حضور افراد مختلفی را در زوایا،‌بندها و سلول‌های خود شاهد بود؛ افرادی که‌گاه در شمار تاریخ‌سازان وطن هم به حساب می‌آیند. در بخشی از کتاب آمده است: «در بررسی فهرستگان نام زندانیان سیاسی پر آوازه قصر نام‌های آشنایی همچون محمد فرخی(شاعر)، نواب صفوی، آیت‌الله سید محمود طالقانی، آیت‌الله شهید حسین غفاری، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، محمد حنیف‌نژاد، شهید حاج مهدی عراقی و سرانجام امام خمینی(ره) دیده می‌شود. اینان مردانی بودند که همراه صدها و هزاران زندانی دیگر در راه عقیده خویش پاره‌ای از عمر خود را در پشت میله‌های زندان قصر سپری کردند. پس زندان قصر، بی‌ تردید، بخشی از تاریخ ماست و برای فهم درست این تاریخ ضرورت دارد که رخدادهای این قلعه و بنای مخوف بازخوانی گردد.