ظهور پرینتر سه بعدی غذا؛ انقلابی در آشپزخانه‌ها

آخرین انقلاب در صنعت غذاسازها، به حدود ۷۰ سال پیش که مربوط به نوآوری مایکروویو بود برمی‌گردد. اکنون ولی زمان رویارویی با دستاورد جدیدی به نام «پرینتر سه بعدی غذا» است. ادامه‌ی این نوشته را بخوانید تا شما هم برای خرید پرینتر سه بعدی غذا در آینده‌ی نه چندان دور آماده شوید.

پرینتر سه بعدی غذا! شاید کمی غیر واقعی به نظر برسد، کافی‌ست به نوآوری‌های ارائه شده در این زمینه از قبیل «Foodini»  به‌عنوان پرطرفدارترین چاپگر سه بعدی که با استفاده از ۵ کارتریج مختلف عهده‌دار تولید محصولات متنوعی از ژله‌ گرفته تا همبرگرهای لذیذ است یا «MMuse»؛ چاپگر سه بعدی شکلات، که از تکه‌های شکلات با قطر ۴ میلی‌متر به‌عنوان ماده‌ی اولیه استفاده می‌کند و آن را برای اکستروژن ذوب می‌کند، نگاهی بیندازیم. 

نتایج اولیه‌ی پرینترهای سه بعدی مواد غذایی خیلی چشمگیر نبود؛ زیرا مواد غذایی با خمیر قندی چاپ می‌شدند که مصرف آن‌ها برای سلامت بدن مضر بود. امروزه به کمک فناوری FDM، چاپگرها کامل‌تر شده‌اند و می‌توانند شکلات، شیرینی و حتی وعده‌های غذایی واقعی را به راحتی تدارک ببینند. مثلا اگر اقدام به خرید پرینتر سه بعدی پیشرفته‌تری برای آشپزخانه‌تان بکنید، این امکان را خواهید داشت که از راه دور و با موبایل دستور آماده‌سازی غذایتان را برای دستگاه ارسال کنید. یکی از مزایای اصلی این پرینترهای سه بعدی طراحی دلخواه مواد غذایی‌ست. غذا را می‌توان در شکل، رنگ، بافت، طعم متفاوت و کاملا سفارشی تولید کرد. چاپگرهای سه بعدی قادرند اشکال بسیار پیچیده‌ای از خوراکی‌ها را که دستیابی به آن‌ها با روش‌های سنتی دشوار است ایجاد کنند.

اما چرا چاپ سه بعدی غذا؟!

راستی اگر می‌توانیم همین غذا را از سوپرمارکت تهیه کنیم یا حتی خودمان آن را درست کنیم، چه نیازی‌ست این همه انرژی صرف این فناوری جدید شود؟

چاپگرهای سه بعدی مواد غذایی فناوری نسبتا جدیدی هستند و هنوز آن‌طور که باید شناخته شده نیستند. به‌ وسیله‌ی این چاپگرها می‌توان مواد غذایی را به صورت اشکال هندسی پیچیده‌ تولید کرد که تولید آن‌ها با روش‌های سنتی عملا غیرممکن است یا به زمان زیادی نیاز دارد. همچنین انتخاب نوع ماده مصرفی مطابق با سلیقه‌ی شخصی، ساخت غذاهای سالم و حفظ محیط زیست از ویژگی‌های دیگراین پرینترهاست.

نقاط قوت چاپ سه بعدی مواد غذایی

مصرف مواد غذایی سه بعدی پرینت‌شده کاملاً ایمن است به شرطی که در دستگاهی مناسب و در محیط تمیز تهیه شده باشد. علاوه بر تولید وعده‌های غذایی شگفت‌انگیز، نکات مثبت دیگری نیز در چاپ سه بعدی مواد غذایی وجود دارد شامل:

• شخصی‌سازی وعده‌های غذایی 

با نظارت بر تنوع و مقدار مواد مغذی، ویتامین‌ها و کالری در هر وعده، هر فرد می‌تواند رژیم‌ غذایی منحصر به فرد خود را حفظ کند. چاپ سه بعدی همچنین برای گیاه‌خواران و مصرف‌کنندگان مواد غذایی فاقد گلوتن و لبنیات هم امتیاز ویژه‌ای محسوب می‌شود. پرینترهای سه بعدی غذا به بیمارستان‌ها هم وارد شده‌اند تا وعده‌های غذایی کاملاً متناسب با نیازهای غذایی بیمار را تولید کنند. همچنین تولید مواد غذایی توسط پرینترهای سه بعدی برای افراد مسنی که مشکل جویدن دارند، موجب افزایش استانداردهای سطح زندگی در خانه‌های سالمندان یا بیمارستان‌ها می‌شود.

از کاربردهای جالب دیگر این پرینترها می‌توان به انتقال داده‌های یک ردیاب تناسب اندام که کالری مصرفی را نشان می‌دهد به چاپگر سه بعدی غذا اشاره کرد تا یک وعده غذایی کاملا سفارشی برایمان آماده کند. فراتر از همه‌ی این‌ها می‌توان با ترکیب دارو در مواد غذایی، مصرف داروها را هم دلپذیرتر کرد.

• کاهش ضایعات مواد غذایی

فناوری پرینت سه بعدی غذا همچنین امکان استفاده از سایر منابع پروتئینی را برای ما فراهم می‌کند. استفاده از حشرات به‌عنوان منبع پروتئین به‌جای گوشت گزینه‌ی مناسبی‌ست. زیرا حشرات متان کمتری تولید می‌کنند و مصرف آب پایین‌تری دارند. بنابراین سازگاری بیش‌تری با محیط زیست خود دارند. بدین منظور حشرات را به آرد پروتئینی تبدیل می‌کنند تا ارزش غذایی آن کاملا حفظ شود. به کمک این فناوری، حشرات به شکل جذاب‌تری درآمده و مصرف آن مطبوع‌تر می‌شود.

• مواد غذایی سالم‌تر

در دنیای مدرن امروز که فست‌فودها محبوبیت بیشتری در جامعه دارند با استفاده از چاپگر سه بعدی غذا امکان انتخاب مواد اولیه سالم و متنوع با حفظ ارزش غذایی به راحتی فراهم است.

• چاپ بیولوژیکی گوشت

یکی از دلایل اصلی جنگل‌زدایی، تخریب زمین، آلودگی آب و بیابان‌زایی، چرای بیش از حدِ دام است. از این‌رو چاپ زیستی گوشت می‌تواند جایگزین مناسبی برای جلوگیری از این پدیده باشد. به عنوان نمونه اخیرا در سنگاپور اولین نمونه‌های گوشت مصنوعی مرغ در فروشگاه‌های این کشور عرضه شد که می‌توان از آن در پرینترهای سه بعدی غذا هم به عنوان ماده‌ی اولیه استفاده کرد. 

به‌این صورت که با گرفتن بیوپسی (نمونه‌برداری) کوچک از حیوانات و استخراج سلول‌های آن و افزودن سرم رشد جهت تکثیر سلول‌، ترکیب حاصل به عنوان ماده‌ی اولیه برای تولید گوشت مصنوعی استفاده می‌شود. سپس با افزودن ویتامین، آهن و طعم‌دهنده‌های دیگر به محصول، یک ماده‌ی اولیه‌ی گوشتی کامل برای استفاده در چاپگرهای غذا به دست می‌آید.

نقاط ضعف پرینت سه بعدی غذا

در کنار تمام مزایای جالبی که برای پرینتر سه بعدی مواد غذایی برشمردیم، این چاپگرها دارای نقاط ضعفی هم هستند.

•  زمان آماده‌سازی غذا 

زمان آماده‌سازی غذا بر اساس نوع چاپگر و مواد غذایی متفاوت است. مثلا یک چاپگر سه بعدی مواد غذایی، یک طرح ۶ لایه بسیار ساده را در تنها ۷ دقیقه می‌سازد در حالی‌که مدل‌های سه بعدی با جزئیات بیشتر، حداقل به ۴۵ دقیقه زمان نیاز دارند.

• هزینه تجهیزات و مواد مصرفی

مشکل دیگری که در این راستا وجود دارد، هزینه‌ی تامین این تجهیزات است. علاوه بر آن مواد خوراکی استفاده شده در این دستگاه‌ها برای رسیدن به قوام لازم برای اکستروژن، نیاز به فرآوری قبلی دارند.

• پخت غذا 

مانع اصلی که بر سر راه این پرینترهای سه بعدی وجود دارد پخت محصول نهایی‌ست. چاپگرهای سه بعدی غذا بیشتر برای معماری اشکال و طرح‌های پیچیده به‌کار می‌روند و در واقع مواد اولیه را نمی‌پزند. بنابراین لازم است تا پس از اتمام مراحل چاپ سه بعدی، مواد غذایی در یک اجاق دیگری پخته شوند.

• چاپ همزمان چند ماده 

رنگ، طعم و بافت مواد غذایی در تولید یک محصول خوراکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین در بیشتر موارد لازم است که چاپگر مواد غذایی، چاپ چندین ماده را پشتیبانی کند. در اغلب پرینترهای سه بعدی غذا محدودیت‌هایی در استفاده از مواد اولیه‌ی متنوع وجود دارد که این یک نقطه‌ ضعف برای آن‌ها محسوب می‌شود.

چاپ سه بعدی غذا در فضا

یکی از کاربردهای مهم چاپگرهای سه بعدی، چاپ سه بعدی غذا در فضا با هدف تامین رفاه حال فضانوردان در ماموریت‌های طولانی‌ست که گزینه‌های غذایی جذابی را نیز برای فضانوردان فراهم می‌کند. ناسا برای اولین‌بار تحقیقات خود را در مورد مواد غذایی سه بعدی چاپ‌شده، در سال ۲۰۰۶ آغاز کرد. سپس با همکاری BeeHex Chef۳D، یک پرینتر سه بعدی پیتزا را طراحی نمود.

آینده پرینترهای سه بعدی غذا 

تلاش‌های بسیاری انجام گرفته تا چاپگر سه بعدی به یک غذاساز روزمره تبدیل شود. در حال حاضر تمرکز بر استفاده از لیزر آبی و مادون قرمز برای پخت غذا در حین چاپ است. هرچند لیزر آبی مواد غذایی را مغزپخت می‌کند، لیزر مادون قرمز عمدتا سطح را برنزه می‌کند و ترکیب این دو می‌تواند نتیجه‌ی مطلوبی هم بر پخت و هم بر ظاهر ماده‌ غذایی داشته باشد. 

هدف از این فناوری این نیست که همه مواد غذایی خود را با چاپگر سه بعدی تهیه کنیم؛ بلکه بیشترین تمرکز این نوآوری روی اکسترود و پخت غذای دلخواه متناسب با نیاز و سبک زندگی اشخاص در کنار صرفه‌جویی در وقت است.

تهیه شده توسط تیم وبسایت تخصصی «سه بعدی دات کام»