در تاریکی نتوانستم اسکناس را به خوبی ببینم. ولی فردای آن روز متوجه شدم که بسیار فرسوده است و آن را در چند قسمت با چسب چسبانده‌اند. هیچ راننده‌ای اسکناس را از من نگرفت و یکی از آنها گفت: «این را بینداز توی صندوق صدقات و خودت را راحت کن!» البته راه دیگری هم برای خلاص شدن از دست اسکناس‌های فرسوده وجود دارد؛ می‌توان آنها را به بانک داد و در عوض اسکناس‌های نو گرفت.
هر ساله تعداد زیادی از اسکناس‌های فرسوده توسط بانک مرکزی سوزانده می‌شوند. ولی سال بعد داستان به همان صورت ادامه می‌یابد و اسکناس‌های جدید به سرنوشت قبلی‌ها دچار می‌شوند.
بعضی می‌روند توی کیف‌پول‌هایی که معمولاً به عنوان آلبوم و جاکلیدی و دفتر یادداشت هم استفاده می‌شوند و قطع آنها برای نگهداری اسکناس مناسب نیست. البته این بهترین لحظه‌های زندگی پول‌های کاغذی است. چون به زودی روی آنها یادداشت و یادگاری نوشته می‌شود و به حالت مچاله در جیب‌های شلوار، مانتو و کیف فرو می‌روند تا هنگام خرید یا پرداخت کرایه تاکسی در دسترس باشند.
این اسکناس‌های فرسوده پس از مدتی برای دستگاه‌های شمارنده پول قابل شناسایی نخواهند بود و سرنوشتشان به جایی منتهی می‌شود که هیچ‌کس آنها را از دست دیگری قبول نمی‌کند و در آخر سوزانده می‌شوند.
بنا به گفته کارشناسان، عمر مفید اسکناس در کشور ما حدود 5 سال است که البته در مورد اسکناس‌های ریز به یک سال هم می‌رسد. سالانه میلیاردها تومان از مالیات‌های پرداخت شده توسط مردم صرف چاپ اسکناس‌های نو می‌شود که خیلی زود عمر خود را طی می‌کنند و فرسوده و بلااستفاده می‌شوند. در حالی که این مبلغ را می‌توان برای پیشبرد صنعت و توسعه کشور به کار گرفت. چنین آمارهایی نشان می‌دهد که در این زمینه نیاز به فرهنگ‌سازی گسترده در رادیو، تلویزیون، مراکز مختلف و یا تبلیغات شهری داریم. برای مثال بانک‌ها و موسسات اقتصادی می‌توانند در کنار تبلیغ برای سپرده‌گذاری، پیام‌هایی نیز در مورد نگهداری اسکناس منتشر کنند.
وضعیت اسکناس‌هایی که هر روز با آنها سر و کار داریم بیانگر این است که کسی نسبت به این سرمایه ملی احساس مالکیت نمی‌کند و پول کاغذی برای ما صرفاً ابزاری است که چند روز بیشتر مالکش نیستیم. چون خیلی زود آن را به شخص دیگری می‌دهیم.
یکی از راه‌های مؤثر در کاهش فرسودگی اسکناس‌ها استفاده از کیف پول‌هایی است که با جنس مخصوص و در قطع متناسب با اندازه اسکناس طراحی شده باشند. برای مثال در بیشتر کشورهای جهان نوع جدیدی از کیف پول معرفی شده که شبیه به پاکت و دارای 3 قسمت برای اسکناس، سکه و کارت‌های اعتباری هستند. ماده به کار رفته در ساخت آنها نوعی پلاستیک بادوام است و برای افزایش مقاومت به صورت دو لایه ساخته شده‌اند.
به علاوه قابلیت تا شدن دارند و می‌توان آنها را بدون آسیب رساندن به اسکناس‌ها در جیب جا داد. تولید کیف پول‌های مخصوص در تعداد زیاد و قرار دادن آنها در اختیار مردم می‌تواند به افزایش عمر اسکناس‌ها کمک شایانی کند. به علاوه چنین کیف‌هایی مکان مناسبی برای انتقال پیام‌های گوناگون از سوی مراکز مرتبط، چون وزارت بهداشت و درمان، سازمان حفاظت محیط‌زیست و دیگر مؤسسات است تا از این طریق بتوانند در زمینه‌های مختلف به فرهنگ‌سازی بپردازند.
زیرا کیف پول وسیله‌ای است که در طول روز بارها در معرض دید مردم قرار می‌گیرد. در این خصوص بهتر است، بانک مرکزی، گام نخست را بردارد و ضمن تولید و عرضه کیف‌های مخصوص اسکناس، دیگر بانک‌ها را نیز تشویق و ملزم به چنین کاری کند.
راهکار دیگری که در بسیاری از کشورها برای حفاظت از اسکناس در نظر گرفته شده، استفاده از کارت‌های اعتباری است که نیاز به حمل پول کاغذی را تا حد زیادی برطرف می‌کند. البته این امر نیازمند فرهنگ‌سازی و همکاری بیشتر فروشگاه‌ها و مراکز خرید است تا شهروندان تشویق به استفاده از این کارت‌ها شوند. علاوه بر این نصب خودپرداز بانک‌ها در مراکز خرید و فروشگاه‌ها از نیاز به جابه‌جایی و حمل اسکناس می‌کاهد.
از سوی دیگر رانندگان تاکسی‌ها برای حساب کردن سریع کرایه ناچارند اسکناس‌ها را تا زده و در مکان‌هایی که در دسترسشان است جای دهند. به همین دلیل نصب جایگاه‌های کوچکی در قطع اسکناس‌های مختلف در نزدیکی دست رانندگان می‌تواند تا حد زیادی به حفاظت این سرمایه ملی کمک کند.
به علاوه فرسودگی اسکناس‌ها توانایی آنها را در جذب میکروب افزایش می‌دهد و با توجه به اینکه اسکناس در محیط‌های گوناگون اعم از بیمارستان، غسالخانه و... در گردش است، می‌تواند یکی از عوامل مهم رواج بیماری‌های واگیر باشد. به همین دلیل، تولید انبوه کیف‌های مخصوص محل اسکناس در طرح‌های جذاب اما با بهای ارزان به گونه‌ای که تمامی اقشار قدرت خرید آن را داشته باشند، نه تنها از هدر رفت این سرمایه ملی به علت فرسودگی سریع جلوگیری می‌کند، بلکه سهم زیادی در کاهش بیماری‌های واگیر خواهد داشت. پس بجاست که با مراقبت از اسکناس، این روش را به عنوان یک طرح ملی در کشور رواج دهیم.
