به گزارش همشهری آنلاین، سال ۹۶ بود که مریوان به‌عنوان شهر جهانی کلاش معرفی شد و در ۴ سال گذشته تنها ثمره جهانی شدنش همان نمادهایی بود که در ورودی و خروجی شهر خودنمایی می‌کرد. اما با آغاز سال ۱۴۰۰ قرار است اتفاقات بهتری در این حوزه رقم بخورد؛ اداره کل صنایع‌دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کردستان از ایجاد موزه کلاش‌بافی در مریوان خبر داده و مسئولان میراث فرهنگی مریوان هم به‌دنبال ایجاد نمایشگاه دائمی در این حوزه هستند. از سوی دیگر با راه‌اندازی دبیرخانه شهر جهانی کلاش در مریوان هم می‌توان انتظار داشت فعالان این حوزه بالاخره از منفعت‌های جهانی شدن کلاش بهره ببرند.
سود کلاش‌بافی در جیب دیگران
«مولود خسبی» ۴۷ سال است کلاش می‌بافد و این هنر را ارثیه ۶ نسلی خانواده‌اش می‌داند. او می‌گوید: «از گرانی که همه می‌گویند و ما هم بگوییم تکراری است، اما همین‌قدر بگویم نخ کلاش‌بافی را سال گذشته هر ۴.۵ کیلوگرم ۱۱۰ هزار تومان می‌خریدم، اما امسال برای آن ۴۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کنم.»
این هنرمند قدمت کلاش مریوان و کردستان را مربوط به ۱۳۶۰ سال قبل می‌داند و می‌افزاید: «زادگاه گیوه در اورامان است. با توجه به اینکه از گذشته تا امروز این صنعت در کنار دامداری و کشاورزی، شغل اصلی مردم اورامانات و مریوان بوده، مریوان به‌عنوان شهر جهانی کلاش معرفی شد، اما بعد از ثبت جهانی اتفاق قابل توجهی رخ نداد و وضعیت همانی است که قبلا بود.» خسبی معتقد است همچنان بیشترین سود فروش کلاش را کشور عراق می‌برد.
او توضیح می‌دهد: «ایران گیوه را به قیمت ۳۰۰ هزار تومان صادر می‌کند که پس از عبور از مرز این مبلغ به ۶۵۰ هزار تا ۷۰۰ هزار تومان در خود عراق و به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در دیگر کشورها می‌رسد. از سوی دیگر در نمایشگاه صنایع‌دستی که در کشور عراق برپا می‌شود ظرفیت‌های مناسب برای حضور ما فراهم نیست. ای کاش میراث فرهنگی استان شرایطی را فراهم می‌کرد که ما مستقیما در این نمایشگاه‌ها حاضر می‌شدیم و بدون واسطه محصولات‌مان را می‌فروختیم.»
این فعال حوزه صنایع‌دستی از قول فرمانداری برای ساخت یک کارگاه بزرگ کلاش‌بافی خبر می‌دهد و تأکید می‌کند: «سال‌هاست به‌عنوان مربی به استان‌های مختلف سفر می‌کنم و کلاش‌بافی را آموزش می‌دهم. با وجود اینکه در این حوزه حمایت‌های قابل توجهی وجود ندارد اما باز هم بسیاری علاقه‌مند به یادگیری آن هستند و با راه‌اندازی کارگاه و نمایشگاه دائمی می‌توان در این حوزه اشتغال‌زایی خوبی داشت.»
او به کارگاه خانوادگی و تولید سالانه ۶ تا ۹ هزار جفت کفش اشاره می‌کند و می‌گوید: «فرزندان ما از همان کودکی به بافت کلاش علاقه‌مند می‌شوند. این موضوع حتی مورد توجه شورای جهانی صنایع‌دستی هم قرار گرفت و سال ۹۷ آروین خسبی را به‌عنوان کوچک‌ترین عضو تولیدکننده صنایع‌دستی انتخاب کرد، اما این فعالیت‌ها اگر با حمایت در سنین جوانی همراه نشود به نوعی هدررفت سرمایه‌گذاری‌ها برای ورود نسل جوان به حوزه صنایع‌دستی است. پدربزرگ من عمرش را
در ساخت کلاش گذراند، اما با ۱۲۰ سال سن و نابینایی هیچ حمایت و بازنشستگی ندارد.»
۲۵۰ کارگاه، ۲۵۰ موزه زنده کلاش‌بافی
معاون صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی کردستان فراوانی تعداد تولیدکنندگان کلاش را یکی از دلایل جهانی شدن مریوان عنوان می‌کند و می‌گوید: «کلاش‌بافی علاوه بر مریوان در سنندج، دیواندره، سروآباد، کامیاران و سقز نیز رواج دارد، اما مریوان به‌دلیل تعداد فعالان بالا مرکز تولید این کفش محسوب می‌شود که زیرساخت‌های شناخته شده و مشهور گردشگری مانند دریاچه زریوار و هتل‌های مناسب را هم دارد. همچنین وجود دانشگاه‌های معتبر و همکاری آموزش و پرورش و ایجاد رشته کلاش‌بافی در کار و دانش است و اکنون به‌دنبال راه‌اندازی دانشگاه علمی‌کاربردی صنایع‌دستی و آموزش رشته کلاش‌بافی هستیم.»
«فرهاد حامدی» همچنین به راه‌اندازی دبیرخانه دائمی شهر جهانی فرش و انتخاب شهردار مریوان به‌عنوان دبیر این دبیرخانه در آخرین روزهای سال گذشته اشاره می‌کند و می‌افزاید: «تا پایان فروردین موزه کلاش‌بافی مریوان افتتاح خواهد شد. از سوی دیگر ۲۵۰ کارگاه کلاش‌بافی داریم که هر کدامشان یک موزه زنده هستند و در حوزه گردشگری یکی از ظرفیت‌های ویژه این منطقه به شمار می‌روند.»
این مسئول درباره مشکلات بیمه فعالان این حوزه بیان می‌کند: «وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مقصر نیست و تامین اجتماعی به‌صورت کشوری بیمه‌های فعالان صنایع‌دستی را از ۵ -۴ سال پیش قطع کرد. پرداخت حق بیمه از سوی خود هنرمندان هم مقدور نبود و بر این اساس وزارت با صندوق بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایر تفاهمنامه‌ای امضا کرد که شاغلان صنایع‌دستی تحت حمایت بیمه کشاورزی قرار بگیرند. این بیمه دولتی است، اما دفترچه درمانی ندارند و برای آنها دفترچه بیمه سلامت صادر می‌شود. البته افرادی که قبلا از بیمه تامین اجتماعی برخوردار شدند مشکلی ندارند و آنهایی که تازه می‌خواهند اقدام به بیمه کنند مشمول این شرایط می‌شوند.»
ساخت بازارچه دائمی صنایع‌دستی
حامدی همچنین درباره مشکلات تولیدکنندگان و عدم‌برخورداری از سود صادرات هم بیان می‌کند: «بخش دولتی نمی‌تواند در این‌باره اقدامی انجام دهد و تا زمانی که بخش خصوصی سرمایه‌گذاری خاصی در این بخش نداشته باشد اتفاق خوبی رخ نخواهد داد. تاکنون چند دوره برندسازی صنایع‌دستی انجام شده و کارشناسانی از وزارت، دوره‌های آموزشی بسته‌بندی و تجاری‌سازی را برگزار کرده‌اند. باید خود فعالان در این حوزه قدم بزرگی برای صادرات بردارند و ما هم از طرح‌های توجیهی آنها در این زمینه با اعطای تسهیلات و ارائه نظرات کارشناسی استقبال می‌کنیم.»
وی ادامه می‌دهد: «حتی میراث فرهنگی مریوان هم به‌دنبال ساخت بازارچه دائمی صنایع‌دستی است که اگر با همراهی دولت و بخش خصوصی محقق شود در نهایت به‌خود فعالان این حوزه واگذار می‌شود و اتفاق خوبی برای آنها خواهد بود. با وجود اینکه در بسیاری از شهرهای کشور صنایع‌دستی با مشکلات متعددی مواجه شده‌اند و حتی استقبال چندانی هم از آنها وجود ندارد، اما کلاش‌بافی در مریوان و سایر شهرهای استان همچنان فعال است و صادرات خوبی هم دارد.»
حامدی با تأکید بر اینکه تولید کلاش کاری سخت است اما اکنون در تولید این محصول مردان و زنان در کنار هم نقش دارند، می‌گوید: «ثبت جهانی مریوان باعث افزایش انسجام اجتماعی میان تولیدکنندگان کلاش شد. حدود ۸ کارگاه آموزشی صنایع‌دستی برای شاغلان برگزار کردیم و این دوره‌های آموزشی هم‌اکنون به‌دلیل کرونا به‌صورت محدود در حال برگزاری است.»
معاون صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی استان ادامه می‌دهد: «براساس هدف‌گذاری‌ها تلاش می‌کنیم تعداد تولیدکنندگان و میزان صادرات را بر اثر شاخص‌های یک شهر جهانی افزایش دهیم. البته کرونا مشکلات بسیاری ایجاد کرد، اما توانستیم ۵۰درصد از اهداف برنامه را محقق کنیم.»
حامدی در پایان به تحول گردشگری مریوان پس از ثبت جهانی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «جمعیت این شهرستان ۲۰۰ هزار نفر است، اما قبل از کرونا در ۲ روز ۲۰۰ هزار نفر شب‌خواب در مریوان پذیرش شدند به‌طوری که با محدودیت مراکز اقامتی مواجه بودیم. البته بسیاری از مسافران هم سفر یکروزه به مریوان داشتند و این را هم باید به آمار استقبال از حضور در مریوان اضافه کرد. مریوان به جز کلاش‌بافی پایتخت تئاتر خیابانی است که البته سال گذشته به‌دلیل کرونا برگزار نشد.»
ایجاد بازارچه در حوالی زریوار
شهردار مریوان و دبیر دبیرخانه شهر جهانی کلاش با اشاره به راه‌اندازی دفتر این دبیرخانه می‌گوید: «در روزهای اخیر جلسه‌هایی با مجموعه میراث فرهنگی استان و شهرستان با توجه به ظرفیت گردشگری و صنایع‌دستی مریوان برگزار شده است و اولویت ما ایجاد بازارچه صنایع‌دستی در حومه دریاچه زریوار است تا گردشگران داخلی و خارجی هنگام بازدید از ظرفیت ویژه گردشگری مریوان، دسترسی به بازارچه صنایع‌دستی هم داشته باشند.»
«آراز قاسمی‌پور» می‌افزاید: «این بازارچه به‌زودی با همکاری ادارات متولی ازجمله محیط‌زیست، میراث و گردشگری و شهرداری برپا می‌شود و در اختیار فعالان این حوزه قرار خواهد گرفت تا رونقی برای شهر و فعالان این حوزه فراهم کند.»
قاسمی‌پور با تأکید بر حمایت شهرداری از اجرای برنامه‌های توسعه‌ای در شهر جهانی کلاش می‌گوید: «با توجه به اینکه با مردم سروکار داریم و اقداماتی که انجام می‌دهیم براساس نیازهای آنهاست، طرح‌های همسو با اهداف شهری و مردمی را اجرایی خواهیم کرد. شهرداری مریوان نمادهایی را برای معرفی شهر جهانی کلاش در سطح شهر نصب کرده است و اگر نیاز به فعالیت بیشتر و تعامل و ارتباط بهتری داشته باشیم با هدف حفظ فرهنگ و اصالت منطقه بیش از گذشته تلاش خواهیم می‌کنیم.»
درآمد ۶۰۰ هزار دلاری کلاش‌بافی
کلاش کردی (گیوه) هنر و صنعت دست ۲ هزار ساله کردستان در ۲ طرح مردانه و زنانه ساخته می‌شود و از جمعیت ۶۷۰۰ نفری فعال در کلاش‌بافی ۵ هزار نفر در شهر جهانی‌اش مشغول به‌کار هستند. درآمد صادرات کلاش کردستان سالانه ۶۰۰ هزار دلار اعلام می‌شود و ظرفیت خوبی برای درآمدزایی است، اما میراث‌دارانش مانند دیگر فعالان حوزه صنایع‌دستی از حمایت چندانی برخوردار نیستند و در سالمندی و از کارافتادگی مشکلات عدیده‌ای را تجربه می‌کنند.
نظر شما