آبادی‌هایی که میان شاهزادگان دست‌به‌دست می‌شد!

همشهری آنلاین - سیدسروش طباطبایی‌پور: پس از انحراف به راست و ورود به خیابان شهید پناهی‌نیا، شما در ابتدا، با بورس تعمیرکاران خودرو مواجه خواهید شد و تا به میدان هروی برسید، در سمت راست شما تا دلتان بخواهد، پاساژها و فروشگاه‌های مدرن و کافه‌ها سبز شده و در شمال و غرب میدان، خانه‌های نو و کهنه!

بیش‌تر بخوانید:

تاریخ درخت‌های ون در ده ونک

اما وقتی از میدان به سمت شمال بروی و از راست، وارد خیابان جمالی شوی، عمارتی زیبا، تو را سر جای خود میخکوب می‌کند؛ عمارتی به سبک کاخ عفیف‌آباد شیراز پر از درختان گردو و گلابی و توت که بر سردر آن نوشته «نگارخانه برگ». اما در پس این برگ، برگی از تاریخ این محله نهفته است؛ عمارتی به نام عین‌الدوله که تاریخش، تاریخ محله هروی تهران را برملا می‌کند.

• تاریخش

در میان مردم کوچه و بازار دوره قاجار، برنج و جبوبات و چهارپا و درنهایت، ملک و زمین کشاورزی رد و بدل می‌شد؛ اما در میان درباریان آن دوران، یک یا چند پارچه آبادی! محله هروی هم از این‌دست آبادی‌ها بود که زمین آن و روستائیانش میان درباریان قاجار، هی دست‌به‌دست شد تا رسید به «عین‌الدوله». او هم در آن عمارتی باشکوه ساخت، اما وقتی ورشکست شد، یکی از شاهزادگان به نام بصیرالدوله هروی، روستاهای مبارک‌آباد و حسین‌آباد و چند دانگ از لویزان را که هنوز به تهران اضافه نشده بودند، در سال‌۱۳۰۱ شمسی به قیمت ۸۳هزارتومان خرید و سنگ بنای محله هروی گذاشته شد.

عمارت عین‌الدوله، یادگار همان شاهزاده ورشکسته است که به روال قانون جهان، عمارتی را که برای خودش ساخته بود، گذاشت و رفت که رفت.

عمارت عین‌الدوله / عکس: همشهری / حوریه حسینی

• آبادانی‌اش

می‌گویند فرزند بصیرالدوله، پس از مرگ پدرش برای آبادانی آبادی‌های پدر، تلاش فراوان کرد و چون در علم کشاورزی، استاد دانشگاه بود و صاحب سبک و کتاب، نوآوری‌های فراوانی در رونق این منطقه نمود. مهندس علی‌اکبر هروی حتی در زمان نخست‌وزیری مصدق، در پست‌های مدیریت کشاورزی کشور، مسئولیت‌های مهمی داشت و وقتی در دهه‌۴۰ خورشیدی، قرار شد این محله هم به پایتخت اضافه شود، محله‌ای با صفا به تهران افزوده شد.

البته از آن آبادانی‌ها، امروز تنها بوستان‌های مصفایی مثل بوستان صدف باقی‌مانده و البته عمارت عین‌الدوله که حالا به یک گالری هنری تبدیل شده.

مردم منطقه، از همان روزگار به پاسداشت مرارت‌های مهندس هروی، نام محله خود را هروی گذاشتند و در گذر زمان، باز هم آنجا را محله هروی می‌دانند.

پارک صدف در محله هروی / عکس: همشهری / امیر رستمی

• محدوده‌اش

این روزها چهار بزرگراه محله هروی را احاطه کرده؛ از شمال، بزرگراه صدر، از جنوب، همت‌ و امام علی(ع) و صیاد شیرازی، از شرق و غرب. به همین دلیل، این محله در شمال شرق تهران، به‌سرعت گسترش یافت و خانه‌های آن نونوار شد و جمعیت آن چندبرابر. ایستگاه مترو هم دسترسی به این محله را سهل‌تر کرد.