کلاه خود را قاضی کنیم و بدون حاشیه رفتن از خود بپرسیم، ما در حوزه مهم زمین‌شناسی چه کرده‌ایم؟
با مقوله زمین‌شناسی همچون سایر علوم در جهان کنونی ما برخوردهای چندگانه‌ای می‌شود. در بعضی از سرزمین‌ها، از جمله کشور ما به رغم برخورداری از منابع ، معادن و ثروت‌های کم نظیر در عرصه زمین‌شناسی و منابع وابسته به آن، به دلیل نبود آگاهی از اهمیت این ذخایر حیاتی، تنها به بهره‌برداری صرف از ذخایر بسنده می‌کنند تا به قول معروف کف‌گیر به ته دیگ بخورد! این روش زیانبار بسیار سریع و دور از انتظار،فقر منابع و مواد اولیه صنایع را به همراه خواهد داشت، اما دستیابی به راه‌های پیشرفته و مطلوب بهره‌برداری از زمین، نیاز به فراگیری علوم زمین‌شناسی به معنای واقعی آن دارد. حتی بسیاری از کشورها که از منابع غنی در زمین برخوردار نیستند به شیوه‌های برتر زمین‌شناسی روی آورده‌اند و سعی دارند از راه برنامه‌ریزی و تلاش پیگیر و دراز مدت و با حفظ محیط زیست امکان بهره‌برداری از منابع محدود خود را مهیا کنند.
ایران به لحاظ ذخایر و معادن، که از ارکان زمین‌شناسی است، در اغلب رشته‌ها رتبه خوبی دارد، از جمله در صادرات گاز مقام اول را داریم، در صادرات سنگ‌های تزیینی مقام دوم از آن ماست و از آن سو از لحاظ مخاطرات زمین‌شناسی مثل زلزله و سیل به دلیل فراوانی حوادث غیر مترقبه جزو کشورهای مطرح دنیا هستیم. اما همواره این پرسش پیش می‌آید که چرا زمین‌شناسی در کشور ما با این همه نیاز و ضرورت در نظام آموزشی متوسطه مهجور مانده است، در حالی‌که ایران بهشت زمین‌شناسی است. نیاز مبرم ما به این رشته مهم به دلیل مشکلات فراوان زیست‌محیطی، زمین لرزه و زمین لغزه بر کسی پوشیده نیست. اما چرا، درس زمین شناسی در دوره دبیرستان و پیش دانشگاهی جدی گرفته نمی‌شود؟
با زلزله فاجعه بار «بم» زنگ‌های خطر برای ما به صدا در آمد و این هشدار کافی بود تا به مقوله زمین‌شناسی، بهای بیشتری بدهیم ودر فکر آمایش سرزمین و ایمن‌سازی سکونت‌گاه‌های انسانی باشیم تا بار دیگر با چنین فاجعه بزرگی روبه رو نشویم. کلانشهر تهران روی گسل‌های پرمخاطره قرار دارد و همین مسئله کفایت می‌کند، تا در این شهر بزرگ، کودکان و نوجوانان در سطح گسترده‌ای با مفاهیم زمین‌شناسی آشنایی پیدا کنند، اما سامانه آموزشی ما پاسخگوی چنین نیازی هست؟
اما ما برای فراگیری علوم زمین‌شناسی، سیر نزولی داشته‌ایم! از کسانی که معتقدند در آزمون سراسری دانشگاه‌ها در زیر گروه 1 علوم تجربی، ضریب زمین‌شناسی باید صفر باشد باید پرسید تا چه اندازه به علوم زمین‌شناسی بها می‌دهند!اما از زمان پیدایش آموزش و پرورش به شیوه نوین، بهترین تلاش‌ها برای شکل‌گیری علوم زمین شناسی به عمل آمده است. تاسیس نخستین آزمایشگاه زمین‌شناسی پزشکی در کرج و تدریس این رشته مهم در دانشگاه شیراز در مقاطع بالاتر از کارشناسی از آن جمله است. متاسفانه به پژوهشگران ارزشمندی که در این رشته فعالیت دارند، بهای لازم داده نمی‌شود و در سامانه آموزشی متوسطه، پیش دانشگاهی و آزمون سراسری، به رشته مهم زمین شناسی بی‌اعتنایی می‌شود.
در همایش‌های چهره‌های ماندگار، به جز دوره اول که از استاد دکتر علی درویش‌زاده تقدیر به عمل آمد، دیگر نامی از سخت کوشان علوم زمین‌شناسی نیست. در حالی که لزوم بهره‌گیری از علوم زمین‌شناسی در اکتشافات معدنی، مقابله با خطر زمین‌لرزه و حفظ محیط‌زیست در ایران، بیشتر احساس می‌شود.
* مدرس زمین شناسی
