مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان | مبارزه‌ای از جنس آگاهی‌رسانی و مطالبه‌گری

قاسم حسنی/ مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان : سال ۲۰۲۱، از طرف سازمان ملل متحد، به‌عنوان سال «حذف کار کودک» نامگذاری شده و قرار است کار کودکان تا سال ۲۰۲۵، در تمامی اشکالش، در اجتماع بشری حذف شود؛ اگرچه با توجه به گستردگی و رشد روز افزون این پدیده‌ اجتماعی، بیشتر به یک شعار و حرکت نمایشی شبیه است.  
در حالی سازمان ملل متحد امسال را به‌عنوان سال مبارزه با کار کودک اعلام کرده و امید دارد تا سال ۲۰۲۵دیگر شاهد کودک‌کار نباشیم که خود به‌عنوان یک سازمان بین‌المللی، هیچ وظیفه‌ای در این امر نپذیرفته است. به‌طور مثال، انتظار می‌رفت بانک جهانی اعلام کند که بدهی‌های تسهیلاتی کشورهای بدهکار را می‌بخشد یا نرخ بهره‌را کم می‌کند و به آنها برای بازپرداخت مهلت می‌دهد، چون به‌روشنی می‌داند که کشورهایی درگیر کار کودک‌ درگیر بدهی‌های خارجی نیز هستند.  
برای جلوگیری از کار کودکان دو رویکرد وجود دارد؛ یکی نجات دادن و بیرون کشیدن کودکان از چرخه‌ کار و دیگری پیشگیری از ورود کودکان به این چرخه. اگر بخواهیم صراحت به خرج دهیم، باید اعتراف کنیم که معادلات پیچیده بین‌المللی سبب حضور کودکان در چرخه‌ کار شده است. یونیسف به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سازمان ملل که در ایران حضور دارد، در این عرصه پیشنهادهایی دارد و پروژه‌های مشترکی اجرا کرده است که به‌طور معمول در هماهنگی با اداره‌ اتباع بیگانه، کودکان پناهنده و مهاجر بازمانده از تحصیل را پوشش می‌دهند، اما این پروژه‌ها همواره معطوف به «معلول» است و بر حوزه‌ «علت» متمرکز نیست.  
در ایران هم‌چنین است. بخش اعظم کودکان فعال در چرخه زباله‌گردی در استان تهران، کودکان افغانستانی هستند و معمولاً بدون بزرگ ترشان به ایران می‌آیند و مورد تعدی‌های مختلف قرار می‌گیرند. مجموعه‌هایی سازمان‌یافته، ظهر بچه‌ها را با ماشین به شهر می‌برند تا زباله جمع‌کنند و شب‌ها در بیابان، در اتاقک‌های کوچک، بین بیست تا سی آدم بزرگسال می‌خوابند. توزیع غذا و پوشاک یا سوادآموزی نیز بر «معلول» متمرکز است نه «علت». در چنین شرایطی برای توقف این چرخه هیچ گفت‌وگویی نیز شکل نمی‌گیرد.  
منظور ما از مبارزه با کار کودک، شعار دادن نیست، بلکه مبارزه‌ای از جنس آگاهی‌رسانی و آگاهی‌بخشی، یادگیری و مطالبه‌گری است تا آنجا که سیاست‌هایی که سبب تولید فقر شده و سیاستگذارانی که تصمیمات آنها سبب بازتولید فقر و استمرار این چرخه است، ناگزیر شوند پای میز گفت‌وگو بیایند، مسئولیت سوءمدیریت خود را بپذیرند و با اصلاح رویه و تغییر روش، شرایط مناسب برای لغو پایدار کار کودک را فراهم آورند. در این صورت است که می‌توان امیدوار بود کار کودک برای همیشه از بین برود.