به گزارش همشهری آنلاین، قنات ابراهیم آباد یکی از قدیمی‌ترین قنات‌های ایران است که به طول ۱۱ کیلومتر از کوه‌های هفتادقله در استان مرکزی سرچشمه گرفته و تا روستای ابراهیم آباد ادامه می‌یابد.
این اثر تاریخی در سال ۱۳۹۳ در فهرست آثار تاریخی ملی و در سال ۱۳۹۷ به همراه ۱۱ قنات تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است.
پیشینه حفر و بهره برداری از این اثر تاریخی - فرهنگی به سده‌های پنجم و ششم هجری باز می‌گردد که تاکنون به حیات خویش ادامه داده است. به لحاظ گونه شناختی و ویژگی‌های معماری، فرم چاه‌های این قنات مخروطی شکل است؛ یعنی هر چه چاه به سمت پایین می‌رود، بازتر می‌شود. قطر دهانه میله آن حدود یک متر و قطر محل اتصال میله به کوره به حدود ۱۰ حلقه می‌رسد. میله‌های بعدی پس از مادر چاه که تعداد آنها به ۴۰ حلقه می‌رسد هر کدام حدود ۱۰۰ متر عمق دارند و مادر چاه نیز دارای عمقی حدود ۱۱۰ ذرع است.
قنات ابراهیم‌آباد شامل یک رشته اصلی و دو رشته فرعی است که رشته‌های فرعی در منطقه با اسامی رونا و قوشد نامیده می‌شوند.
در طول مسیر این قنات ۳۴۸ حلقه چاه برای هوادهی و جریان روان حرکت آب ایجاد شده که ۳۱۱ حلقه آن در شاخه اصلی، ۱۵ حلقه در رشته رونا و ۲۲ حلقه در رشته قوشد قرار دارد.
قنات ابراهیم‌آباد با شناخت بومیان از فناوری قنات ایرانی ایجاد شده و از زمان شکل‌گیری تاکنون نقش مهمی در تأمین آب مورد نیاز کشاورزی و شرب اهالی روستای کهن ابراهیم‌آباد داشته است.
در حال حاضر حدود ۱۰۰ هکتار از اراضی روستای ابراهیم‌آباد به صورت دوره‌ای از طریق این قنات سیراب می‌شوند.
اعتبارات ناچیز برای لایرونی قنات
محمد صالحی، فعال فرهنگی و رئیس سابق شورای اسلامی ابراهیم آباد در گفت‌وگو با همشهری آنلاین گفت: دبی آب این قنات نسبت به ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته کاهش بسیاری داشته است، اما در خشکسالی‌های ۵ سال اخیر سطح آب آن به صورت محسوسی کاهش نیافته است.
وی افزود: به گفته کشاورزان کاهش آب این قنات ناشی از عدم انجام لایروبی است. تاکنون این قنات به صورت اصولی و از مادر چاه اولی لایروبی نشده که این موضوع موجب ریزش بخش‌هایی از قنات شده است. اعتباری که سازمان جهاد کشاورزی برای لایروبی قنات اختصاص می‌دهد ناچیز بوده و تنها برای لایروبی یک یا دو حلقه از چاه‌های قنات کافی است که با این حجم از لایروبی سال بعد قنات دوبار به حالت قبلی بازگشته و بایستی مجددا لایروبی شود.
وی تصریح کرد: اگر با انجام یک طرح مطالعاتی قنات به کلی لایروبی شود مشکل کاهش دبی آن در ۴۰ سال اخیر حل خواهد شد.
این فعال فرهنگی در خصوص اقدامات انجام شده برای احیای این قنات گفت: پس از ثبت قنات در فهرست آثار جهانی، این قنات مشمول قواعد خاصی شده و برای آن حریم قائل شدند و با کشاورزانی که در حریم قنات کشت می‌کردند برخورد صورت گرفت. در طرح جدید نیز مقرر شد برای موتورهایی که سر راه قنات قرار دارند کنتور در نظر گرفته شود تا بیش از یک دبی مشخص از آب قنات استفاده نشده و آبدهی قنات کاهش نیابد.
صالحی به یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این قنات اشاره کرد و گفت: یکی از ویژگی‌های این قنات که موجب قرارگرفتن آن در فهرست آثار جهانی شده است، این است که روی هیچکدام از قسمت‌های قنات اعم از کانال‌ها و چاه‌ها باز نبوده و این قنات در گذشته طوری ساخته شده که کسی دسترسی به آب آن نداشته باشد که این امر جلوگیری از آلودگی آب قنات را در پی داشته است.
به گفته وی شغل بیشتر افراد ساکن در روستای ابراهیم آباد کشاورزی است و این قنات به خصوص در خشکسالی‌های اخیر نقش اساسی در گذران زندگی اهالی منطقه داشته است. با این حال عدم تخصیص اعتبارات لازم باعث کاهش آبدهی آن در ۴۰ سال اخیر شده است که این مهم پیگیری مسئولانه را می‌طلبد.
نظر شما