همشهری آنلاین_ثریا روزبهانی: این موضوع نشانه‌ای از بحرانی‌تر شدن چشم‌انداز تأمین آب است. ولی این بار دیگر صحبت از کمبود آب برای تولید کشاورزی یا صنعتی نیست، بلکه موضوع، تأمین آب شرب ۱۳ هزار نفر از روستاییان غرب تهران است. روستاهای حریم غرب تهران به دلیل سرسبزی و عبور رود «کن» اغلب یکی از مقاصد گردشگری تهرانی‌ها محسوب می‌شوند.
از سوی دیگر در فصول مختلف سال، این محدوده بخش قابل توجهی از میوه‌های کلانشهر تهران را تأمین می‌کنند، اما برخلاف جاری بودن رود در مسیر روستاها، ساکنانش با بحران بی‌آبی روبهرو هستند و آب شرب برای مصرفشان جیره‌بندی می‌شود. چون این آب کفاف کشاورزی و دامپروری و همچنین آب شرب مصرفی اهالی را نمی‌دهد.
بیش از ۱۲ هزار نفر در ۱۳ روستای حریم غرب تهران سکونت دارند که تنش آبی، یکی از مسائل و مشکلات پیش روی ساکنان این روستاها است. آب‌های شرب و کشاورزی اغلب این روستاها از طریق چشمه‌ها و با نظارت شورای اسلامی تأمین و توزیع می‌شد اما کم‌آبی‌ها سبب شده است تا برخی از روستاها مانند «وردیج» ساعت‌های محدودی آب شرب داشته باشند.
برخی از روستاهای حریم پایتخت با وجود فاصله اندکشان با شهر، فقط ۲ ساعت در ۴۸ ساعت سهم آب دارند. این وضعیت در روزهای سرد سال سخت‌تر هم می‌شود. چون باتوجه به سردسیر و کوهستانی بودن این بخش، با بارش برف، مسیر تردد مسدود می‌شود و رفت‌وآمد بسیار دشوار خواهد شد، در واقع راه آبرسانی از شهر نیز با بارش برف بسته می‌شود. به گفته اهالی روستاهای واریش و وردیج، بیش از ۸۰۰ نفر در این اینجا سکونت دارند و هنوز هم آب شرب اهالی جیره‌بندی است.
- پیشگیری از مهاجرت روستاییان
بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش اجاره‌بهای خانه در شهر باعث شده است برخی از شهروندان به روستاهای غرب پایتخت مانند «سولقان» مهاجرت کنند و ناخودآگاه جمعیت روستاها افزایش یابد. «ابراهیم عسگری»، دهیار روستا سولقان، کم‌آبی را چالش نه چندان دور روستاهای این بخش می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «در فصول گرم سال، آب براساس محله‌های روستا سهمیه‌بندی می‌شد و امسال تابستان اهالی اغلب ۴ ساعت قطعی آب داشتند. حتی با حفر چاه این مشکل برطرف نشد و روستاییان با بی‌آبی دست به گریبان بودند. اکنون باتوجه به سرد شدن هوا با لایروبی و کف‌کشی چاه‌های روستا این مشکل اندکی فروکش کرده است.
اگر مسئولان برای معضل بی‌آبی چاره‌ای نیندیشند، بی تردید در سال‌های نه چندان دور، علاوه بر مهاجران جدید، اهالی روستا از این بخش کوچ می‌کنند و روستاها دیگر جمعیتی نخواهند داشت. این موضوع مشکلات زیادی را در حوزه‌های مختلف از جمله امنیت، مهاجرت به شهرستان‌های دیگر به همراه خواهد داشت. همچنین علاوه بر حفاری چاه‌های کمکی آب شرب، نصب مخزن ذخیره آب، راهکار مؤثری برای کاهش ساعت سهمیه‌بندی آب شرب محسوب می‌شود. تأسیسات و چاه‌ها در بخش شرقی روستا قرار دارند و سکونت در بخش غربی. در واقع بالاترین و پایین‌ترین نقطه روستا حدود ۲۰۰متر با هم اختلاف سطح دارند.
به دلیل همین اختلاف همسطحی و فرسوده بودن شبکه آبرسانی، زمانی که آب با فشار وارد مدار می‌شود، ترکیدگی و خرابی تأسیسات را به همراه دارد. همچنین این مشکل سبب هدر رفت آب شرب می‌شود. برای همین اگر مخزن ذخیره آب جانمایی و نصب شود، هم به ذخیره آب و توزیع آن در ساعات مختلف روز کمک می‌کند و هم می‌توان میزان فشار آب وارد شده در شبکه را کنترل کرد.»
- نوش دارو برای مشکل آب
بی‌توجهی به اصلاح قواعد تولید، انتقال و مصرف آب از جمله دلایلی است که موجب شده تا زنگ خطر گسترش تنش آبی در روستاهای حریم به صدا درآید. شاید پاییز و زمستان پر بارشی داشته باشیم، اما این بارش‌ها در کنار خشک‌سالی‌های طولانی‌مدت سال‌های اخیر و استفاده بی‌رویه‌ای از آب، در عمل دردی را دوا نمی‌کند. «سیدعلی سادات»، رئیس شورای روستای «کشار بالا»، وضعیت آب شرب این روستا را نامطلوب عنوان می‌کند: «وضعیت کشار از روستای وردیج نیز بغرنج‌تر است و اهالی از کم‌آبی گله دارند. اکنون در روستای کشار بالا در طول شبانه‌روز، اهالی روستا فقط ۳۰ دقیقه آب شرب دارند.
به همین دلیل مجبور شدند در حیاط خانه‌هایشان آب‌انبار ایجاد و آب جمع‌آوری شده را در طول شبانه‌روز مصرف کنند. این روستا چاه عمیق یا مخزن ذخیره آب هم ندارد. از سوی دیگر به دلیل نواقص موجود در شبکه آبرسانی روستا، اهالی برای پیشگیری از ترکیدگی لوله‌ها، شب‌ها شیرهای آب را تا صبح باز می‌گذارند تا آب در لوله‌ها جریان داشته باشد و یخ نزند. برای همین آب‌انبار آنها تا صبح خالی می‌شود.
مدیریت صحیح از سوی مسئولان و کارشناسان مربوطه می‌تواند تا حدودی از افزایش این بحران جلوگیری کند. حتی اگر آب را هم با تانکر بیاورند، چون بیشتر اهالی روستا سالمند یا مریض هستند، نمی‌توانند هر روز برای گرفتن آب شرب در صف بایستند یا مسافتی را با دبه‌های آب طی کنند. شاید حفر یک حلقه چاه عمیق برای روستا، بهترین راه‌حل موجود باشد تا از طریق آن بتوان مشکل افت فشار و قطعی آب روستا کشار را برطرف کرد.»
- حفر چاه راهی برای فرار از بی‌آبی
بارش کم باران و مشکلات کم‌آبی روستاها سبب شده است تا مسئولان این امر با چالش دیگری روبهرو شوند. «احمد صابری»، بخشدار کن، در این‌باره می‌گوید: «احتمال می‌دهیم اهالی امسال با چالش کم‌آبی مواجه شوند. به همین دلیل از هم اکنون تدابیری را اتخاذ کردیم و در حال اجرا آنها هستیم. حفر «چاه‌های کمکی» یکی از این اقدامات محسوب می‌شود.
اما باید به این امر توجه داشته باشیم که این راه‌حل قطعی برای این مشکل نیست و نیاز است که آب روستایی برای رفع این تنش وارد عمل شود و در زمان لازم به کمک بخش کن بیاید. در همین راستا با توجه به شرایط موجود به همکاری گسترده‌تر از سوی آب‌منطقه‌ای استان نیازمندیم. برای مثال، روستای سولقان تراکم جمعیتی بسیاری دارد و از سوی دیگر نیز کم‌آبی روستاهای کشار بالا، میان دره و پایین را تهدید می‌کند.
شرایط جغرافیایی و موقعیت اکولوژیکی این بخش از حریم پایتخت، کوهستانی است و ۱۳ روستای بخشداری کن در ارتفاعات و دل کوه‌ها قرار گرفتند. وضعیت روستاهایی که در شیب کوه واقع شده‌اند، حساس و بحرانی‌تر است. در همین راستا با کمک شورایاری برای روستای «سنگان» راهکارهایی پیش‌بینی و با حفر چاه‌های کمکی این مشکل تا حدودی برطرف شده است. با اجرای این عملیات، اگر نزولات آسمانی نیز کاهش پیدا کند، ساکنان دچار کم‌آبی نمی‌شوند. همچنین مشکل برخی از روستاهای این بخش هم به سبب تزریق آب به شبکه آب روستایی با کمک اداره آب برطرف شد، اما نیاز است در سال‌های آینده تدابیر بیشتر و بهتری اندیشه شود. مکاتباتی در این‌باره انجام شده است که امیدواریم بودجه لازم تخصیص پیدا کند و این اتفاق خوب برای همه روستاها محقق شود.»
نظر شما