به گزارش خبر نگار همشهری، از زمان دبیرکلی حسین عبده تبریزی که قاعده حجم مبنا در بورس اعمال شد، فعالان بازار همواره واکنش‌های متعددی به این قانون از خود نشان داده‌اند اما از ابتدای هفته جاری اهالی بازار که از رکود معاملات دل نگران هستند دوباره به تکاپو افتاده‌اند به هر روشی از جمله تغییر در حجم مبنا بورس را از بن بست خارج کنند.
این در شرایطی است که در طول 4 سال گذشته، قانون حجم مبنا به سوژه‌ای برای حمله به مدیران بازار تبدیل شده و فعالان بازار نظر‌های متفاوتی در این باره دارند.
برخی کارشناسان معتقدند به‌کارگیری اهرم حجم مبنا به معنای دستکاری علنی در قیمت سهام است و تعیین محدوده‌ای از نوسان روزانه قیمت سهام باعث کند و سخت شدن معاملات می‌شود.
آنها استدلال می‌کنند که حجم مبنا مانع از انجام داد و ستد روان و آسان سهام می‌شود و محدود کردن نوسان قیمت‌ها هم احتمال دستکاری در قیمت‌ها را افزایش می‌دهد.
حجم مبنا اهرمی بود که از سال 82 و پس از انتصاب حسین عبده تبریزی به سمت دبیر کلی بورس به کار گرفته شد.
براساس این طرح، هر شرکتی با توجه به میزان سرمایه اش حجم مبنای مشخصی دارد و باید هر روز تعداد معینی از سهام شرکت مورد خرید و فروش قرار گیرد تا تغییر قیمت روزانه که دامنه آن در حال حاضر 3 درصد است، محاسبه شود.
استفاده از قانون حجم مبنا در بورس در آن زمان باعث شد، تعدادی از سهامداران حقوقی به‌دلیل اینکه نمی‌توانستند از شرکت‌های بزرگ بازدهی به دست بیاورند به سمت شرکت‌های کوچک و حتی زیان ده بروند و این اتفاق زمینه رشد قیمت سهام شرکت‌های کوچک را به‌وجود آورد.
محمدرضا رهبر مدیرعامل شرکت کارگزاری حافظ از جمله کسانی است که سیاست‌های گذشته بورس از جمله تعریف حجم مبنا ودستور العمل رفع گره معاملاتی را کارا ودارای بازده می‌داند.
رهبر به همشهری می‌گوید:تصمیم بورس در تعریف حجم مبنا را با توجه به شرایط آن روزهاوامواج بلند نوسانی که بازار را به تلاطم می‌انداخت می‌توان تدبیری منطقی توصیف کرد.
او معتقد است: امروز هم اگر برای نجات بازار بی‌گدار به آب بزنیم و راحت‌ترین راه یعنی تغییر در حجم مبنا را انتخاب کنیم جو روانی منفی وناخوشایندی به بورس تزریق خواهد شد.
به گفته رهبر، با کاهش حجم مبنا معاملات اندک می‌تواند شاخص را دچار بزرگ‌ترین فراز وفرودها کند.
بنابراین بهتر است برای خروج از بحران تدبیر دیگری اندیشیده شود. او پیشنهاد می‌کند به جای کاهش حجم مبنا ؛ دامنه نوسان وسعت بگیرد و به‌تدریج افزایش یابد؛ تحولی که پیش از این در مورد معامله حق‌تقدم‌ها به اجرا درآمده است.
رهبر، رقیق شدن یا حذف قاعده حجم مبنا را عاملی برای تشدید بحران وسردرگمی بازار می‌داند ومی افزاید:در شرایط فعلی که بازار عملا برای واکنش‌های خود از هیچ تحلیل علمی ومنطقی بهره نمی‌برد وبیشتر تابعی از مسائل سیاسی واقتصادی و قیمت‌های جهانی است، برای اتخاذ هرگونه تصمیمی باید جانب احتیاط را نگه داریم.
در نقطه مقابل محمد غفار پور مدیرعامل کارگزاری بانک ملت از آن دسته کارشناسانی است که محدودیت‌هایی نظیر دامنه نوسان وحجم مبنا را راه حل‌هایی دارای تاریخ انقضا می‌دانند.
او به همشهری می‌گوید:4سال پیش مدیریت وقت بورس اوراق بهادار تهران در شرایطی تعریف کرد که قیمت‌ها با شتاب سرسام آوری نوسان‌های صعودی ونزولی را تجربه می‌کرد به این ترتیب ابزارکنترلی به نام حجم مبنا توانست آرامش را به بازار بازگرداند.
غفارپور معتقد است:هرگونه ابزاری که عرضه وتقاضا را محدود و قیمت‌ها را کنترل کند، عمر مفید چندان طولانی ندارد و تاریخ انقضای آن بعد از مدتی از راه می‌رسد.
او نتیجه می‌گیرد: به این ترتیب ابزار کنترلی به نام حجم مبنا ودامنه نوسان که برای روزگار نوسان‌های شدید طراحی شده در روزهای بی‌فراز وفرودی نظیر امروز کارایی خود را از دست می‌دهد بنابراین چاره‌ای نمی‌ماند جز تجدید نظر در قوانین.
مدیرعامل کارگزاری بانک ملت براین باوراست که بازار سهام برای خروج از تنگنای امروز به شوک ومحرکی قوی نیاز دارد.
غفارپور می‌گوید: شرایط پر نوسان اقتصادی وسیاسی وسیل اخبار قیمت سهام در بورس را به حداقل رسانده به این ترتیب خرید در این بازار بیش از هرزمان دیگری دارای توجیه اقتصادی است اما صاحبان نقدینگی کماکان میلی برای سرمایه‌گذاری از خود نشان نمی‌دهند.
او می‌افزاید: همه این شرایط نشان از آن دارد که بازار به خواب سنگینی فرو رفته وبیدار شدنش به شوک بزرگی نظیر تغییر در حجم مبنا وحتی حذف دامنه نوسان نیاز دارد.
از سوی دیگر منافع سرمایه‌گذاری در بورس باید به اطلاع سرمایه‌گذار برسد و به عبارت دیگر صاحبان سرمایه باید بدانند که غالب شرکت‌های بورسی سالانه 20تا30درصد سود عاید آنها می‌کنند.
پیشنهاد
یک کارگزار بورس می‌گوید: شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته به بانک‌ها، بیمه‌ها وسازمان‌های دولتی که شخصیت غیردولتی دارند نقدینگی مورد نظر برای خریدهای جدید را از محل فروش سهام دیگر شرکت‌ها یا افزایش سرمایه تامین می‌کردند اما امروز در شرایط فعلی که قیمت سهام به حداقل رسیده این گروه از شرکت‌ها می‌توانند با تزریق سرمایه جدید قفل معاملات بازار را بشکنند وبا خریدهای تازه شوک مؤثری را به بورس واردکنند به این ترتیب فعالان بازار هم به‌دنبال بزرگان، راهی تالار حافظ خواهند شد وبرای انجام معاملات جدید آستین‌ها را بالا خواهند زد.
