«شاخص توده بدنی» همیشه دقیق نیست | راه‌های دیگر اندازه‌گیری چربی بدن

گرچه BMI چربی بدن را به طور مستقیم اندازه نمی‌گیرد، با سایر اندازه‌گیری‌های مستقیم میزان چربی بدن همبستگی دارد.

برای محاسبه این ضریب کافی است، میزان وزن خود بر حسب کیلوگرم را بر مجذور طول قد خود به متر تقسیم کنید.

برای مثال اگر وزن شما ۷۵ کیلوگرم و قدتان ۱.۸ متر باشد، ضریب توده بدنی شما با تقسیم ۷۵ بر مجذور ۱/۸ عدد ۲۳/۱ خواهد بود. BMI زیر ۱۸/۵ به معنای کم‌وزنی است. عدد ۱۸/۵ تا ۲۴/۹ طبیعی شمرده می‌شود؛ عدد ۲۵ تا ۲۹/۹ به معنای اضافه وزن است و ضریب ۳۰ یا بیشتر چاقی شمرده می‌شود.

پزشکان از این ضریب برای ارزیابی اینکه آیا بیماران‌شان در معرض خطر برخی از بیماری‌ها و مشکلات بهداشتی هستند، یا نه استفاده می‌کنند. برای مثال BMI ۳۰ یا بیشتر با افزایش خطر مرگ مربوط به برخی از بیماری‌ها از جمله بیماری قلبی، دیابت و سرطان راست‌روده و روده بزرگ همراهی دارد. همچنین کم‌وزن بودن بر اساس این مقیاس ممکن است، بیانگر مشکلاتی مانند کم‌خونی، سوءتغذیه و پوکی استخوان باشد.

در سال‌های اخیر بسیاری از کارشناسان درباره تکیه بیش از حد بر BMIابراز تردید کرده‌اند و معتقدند که این ضریب معیار دقیقی از چربی یا سلامت بدنی نیست.

یک علت این است که در محاسبه BMI سن و جنس در نظر گرفته نمی‌شود. زنان نسبت به مردان با BMI مشابه چربی بیشتری در بدن‌شان دارند، سالمندان هم چربی بیشتری نسبت جوانان با BMI مشابه در بدن‌شان دارند. به علاوه BMI نمی‌تواند محل تجمع چربی‌ها بدن را تعیین کند؛ درحالی‌که بررسی‌ها نشان داده‌اند که چربی‌های اطراف احشای شکمی بسیار از چربی‌های محیطی که زیر پوست سایر مناطق بدن قرار دارند، خطرناکترند.

بالاخره اینکه BMI تراکم‌استخوانی یا توده عضلانی را هم در نظر نمی‌گیرد- ورزشکاران تعلیم‌دیده ممکن است به علت عضلات حجیم‌شان BMI بالا داشته باشند.

اگر لازم باشد میزان چربی بدنی به طور دقیق اندازه‌گیری شود، این روش‌ها معمولا در بیمارستان‌ها یا در پژوهشگاه‌ها به کار می‌روند:

جذب‌سنجی دوگانه انرژی پرتو ایکس (DEXA): این شیوه برای اندازه‌گیری تراکم استخوان به کار می‌رود. اسکن‌های DEXA میزان چربی بدن را با کم کردن وزن بافت نرم بدون چربی از وزن کل بدن محاسبه می‌کنند.

وزن کردن هیدروستاتیک یا وزن کردن زیرآب: این روش شامل غوطه‌ور کردن فرد در آب و محاسبه جرم بدن بر حسب واحد حجم است.

پلتیسموگرافی جابجایی هوا (ADP): که مانند شیوه وزن کردن زیر، از حجم هوای جابه‌جا شده برای محاسبه جرم بدن فرد بر حسب واحد حجم استفاده می‌کند.

آنالیز امپدانس بیوالکتریک (BIA): وسایل خانگی که ازآن روش استفاده می‌کنند، نیز در بازار موجودند. این وسایل یک جریان الکتریکی ضعیف را از بدن می‌گذرانند و با اندازه‌گیری امپدانس یا مقاومت در برابر این جریان می‌توانند آب بدن را تخمین بزنند. سپس از عدد به دست آمده می‌توان برای تخمین توده بی‌چربی بدن و چربی بدن استفاده کرد.

کولیس چین پوستی: این شیوه ساده برای اندازه‌گیری چربی بدن شامل استفاده از یک وسیله دستی است که ضخامت چین پوستی در نقاط متفاوت بدن را اندازه می‌گیرد. با وارد کردن اعداد به دست آمده به رشته‌ای از معادلات می‌توان چربی بدن را تخمین زد.