همشهری آنلاین - مسعود پویا: چگونه می‌شود تولیدات ۳سال اخیر سینمای ایران را امسال اکران کرد؟ این مهم‌ترین پرسشی است که شورای راهبردی اکران (که به تازگی تشکیل شده) باید به آن پاسخ بدهد. در شرح وظایفی که رئیس سازمان سینمایی برای این شورا مشخص کرده برنامه‌ریزی برای اکران فیلم‌های تولید شده در دوران کرونا و تدوین و اصلاح آیین‌نامه اکران و شورای صنفی مهم‌ترین سرفصل‌ها هستند. تشکیل یک شورای بالادستی نشان می‌دهد که سازمان سینمایی دنبال راهکاری برای معضلی است که در ایام کرونا برای سینمای ایران به‌وجود آمده است.
درحالی‌که در نخستین ماه سال۱۴۰۱ به سر می‌بریم، هنوز تعداد قابل‌توجهی از تولیدات ۳سال گذشته سینمای ایران هم اکران نشده‌اند. در سال۹۸ که هنوز خبری از کرونا نبود به شکل معمول فیلم‌هایی ساخته شد که قرار بود سال ۹۹ روی پرده بیایند. وقتی از اسفند۹۸ وضعیت کشور کرونایی شد سینماها یا تعطیل بودند یا اگر هم فعالیت داشتند صاحبان فیلم‌ها رغبتی به نمایش تولیداتشان نشان نمی‌دادند. جالب اینکه با وجود رکود در اکران، چرخه تولید همچنان فعال بود. یک سال بعد هم درحالی‌که در چندماه اول سال، بازار اکران کاملا کساد بود، فیلم‌های زیادی جلوی دوربین رفتند. از نیمه‌دوم سال گذشته که شرایط اکران تا حدودی به حالت عادی بازگشت، تعدادی از فیلم‌های پشت خط مانده روی پرده آمدند. حالا اکران عمومی به سیاق دوران قبل از کرونا، برقرار است ولی مشکل اینجاست که تعداد فیلم‌های تولید شده و به نمایش درنیامده بسیار بیشتر از ظرفیت نمایشی کشور است. یافتن راه‌حل برای سبک کردن ترافیک فیلم‌های در نوبت اکران، مهم‌ترین ماموریت شورای راهبردی اکران است؛ کار دشواری که باید دید اعضای این شورا چگونه آن را به‌سامان خواهند رساند.
اکران آنلاین؛ فرصت یا تهدید؟
در روزهایی که سینماها یا تعطیل بودند یا مخاطبان از ترس ابتلا به کرونا حاضر به تماشای فیلم‌های روی پرده نمی‌شدند، اکران آنلاین به‌عنوان یک راهکار برای جذب مخاطبی که خانه‌نشین شده بود مطرح شد. با توجه به اینکه فیلم‌های به نمایش درآمده در فضای مجازی به سرعت قاچاق می‌شد، بیشتر فیلم‌هایی به‌صورت آنلاین به نمایش درآمدند که در حالت عادی هم به سختی می‌توانستند رضایت سینماداران را برای اکران عمومی جلب کنند.
با سیاست‌های تشویقی مدیریت سینما تعدادی از صاحبان فیلم‌ها به اکران آنلاین رضایت دادند تا بخشی از سرمایه‌شان بازگردد اما داستان فیلم‌هایی که تعدادی‌شان بیش از ۲سال است در انتظار اکران عمومی هستند قدری متفاوت است و بعید است آنها به حضور در اکران آنلاین که به‌شدت هم ناامن است، تن بدهند. وقتی فیلم «قدغن» در اکران نوروزی شکست سنگینی خورد، تهیه‌کننده فیلمش را به‌صورت آنلاین به نمایش درآورد. چند ساعت بعد نسخه قاچاق قدغن به فضای مجازی راه یافت تا از این مجرا هم آبی برای تهیه‌کننده گرم نشود. با توجه به این وضعیت آنلاین بیشتر مناسب فیلم‌های مستند و تجربی است که مخاطب خودشان را هم دارند ولی در مورد فیلم‌های سینمایی که مدعی اکران در سینماها هستند نمی‌توان انتظار داشت که به نمایش آنلاین فیلمشان رضایت دهند. به‌نظر می‌رسد اکران آنلاین برای چنین فیلم‌هایی بیشتر از اینکه فرصت باشد تهدید است. مگر اینکه تمهیداتی برای ترغیب صاحبان فیلم‌ها اندیشیده شود؛ مهم‌ترین مشکل نمایش آنلاین امنیت نداشتن فیلم‌ها و قاچاق شدنشان است.
صف طولانی مدعیان اکران
در شرایط عادی و در دوران پیش از کرونا هم تعدادی از فیلم‌های تولید شده امکان اکران عمومی نمی‌یافتند. حال باید تولیدات ۳سال اخیر روی پرده بیایند. از فیلم‌های اکران نوروزی، «سگ‌بند» و «روز صفر» محصول سال ۹۸ و فیلم «گل به‌خودی» تولید سال ۹۹ بودند و «مرد بازنده»، «موقعیت مهدی» و «شادروان» از فیلم‌های حاضر در جشنواره سال گذشته روانه اکران شدند که محصول سال ۱۴۰۰ بودند. درست مثل «قدغن» که تولید همین سال بود. همین شرایط برای ادامه اکران هم قابل‌پیش‌بینی است و احتمالا روی پرده سینماها شاهد ترکیبی از فیلم‌های روز و تولیدات سال‌های گذشته خواهیم بود. با توجه به تعداد سالن‌های کشور و تعداد فیلم‌های در انتظار اکران، میزان تقاضا برای نمایش عمومی دست‌کم دوبرابر شرایط عادی و معمول است. شورای راهبردی اکران برای اکران این تعداد از محصولات سینمایی چه راهکاری خواهد یافت؟ آیا با تغییر آیین‌نامه اکران می‌توان امکان نمایش عمومی فیلم‌های بیشتری را فراهم کرد؟ شاید کاستن از زمان اکران فیلم‌هایی که کمتر مورداستقبال قرار می‌گیرند یک راهکار باشد ولی این اتفاق هم به نارضایتی صاحبان فیلم‌ها خواهد انجامید. هر چند باز کردن این گره کور یکی از دشوارترین ماموریت‌های شورای راهبردی اکران است.
نقش شورای صنفی
با تشکیل شورای راهبردی اکران، نقش و جایگاه شورای صنفی نمایش کمرنگ می‌شود. تا آنجا که برخی رسانه‌ها به انحلال این شورا اشاره کرده‌اند؛ مثلا خبرگزاری صبا با رمزگشایی حکم تشکیل شورای راهبردی اکران به‌احتمال پایان ماموریت شورای صنفی نمایش اشاره کرده است؛ «نکته قابل‌تامل، آن است که در انتهای حکم انتصاب اعضای شورای راهبردی اکران، محمد خزاعی نوشته است: «شایسته می‌دانم از تلاش‌ها و زحمات اعضای محترم شورای صنفی نمایش در سال‌های گذشته به‌ویژه مدیریت و کمک‌های این عزیزان در دوران سخت کرونا قدردانی نمایم.» به‌صورت سنتی، این جمله تشکرآمیز، معمولا وقتی در انتهای حکم انتصاب می‌آید، نشانه تودیع است؛ اگرچه این متن، در این‌باره صراحت ندارد.
در عین حال پس از تشکیل این شورای تازه، شورای صنفی نمایش که برای اکران فیلم‌ها در سالن‌های سینما برنامه‌ریزی می‌کند، هنوز جلسه‌ای برگزار نکرده است. این در حالی است که روزهای یکشنبه و گاه دوشنبه، زمان برگزاری جلسات شورای صنفی است.»
مرتضی شایسته، سخنگوی شورای صنفی نمایش درباره تشکیل شورای راهبردی اکران در سازمان سینمایی و موازی‌کاری‌ای‌که در تصمیم برای نمایش فیلم‌ها صورت خواهد گرفت به ایلنا چنین گفته است: «سازمان سینمایی تصمیم گرفته است شورایی را تشکیل دهد و این منافاتی با شورای صنفی نمایش ندارد. نوبت و زمان نمایش فیلم‌ها در اختیار شورای صنفی است و این موضوع تغییری نکرده است.» البته به‌نظر می‌رسد به‌زودی شاهد تغییراتی در ترکیب شورای صنفی نمایش باشیم. گفته می‌شود سازمان سینمایی جنجال به راه افتاده بر سر اکران «لامینور» مهرجویی را محصول تصمیم‌گیری شتابزده و بدون هماهنگی این شورا می‌داند و چندان از عملکرد اعضای فعلی شورا رضایت ندارد.
نظر شما