یادداشت | ناکارآمدی ارتباطات سنتی؛ پیش به سوی ارتباطات دیجیتال در روابط عمومی‌ها

امیرحسین حیدرزاده رضایی / کارشناس ارشد علوم اجتماعی: ارتباطات محصول تعاملات اجتماعی است که هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی در میان شبکه اجتماعی در محله‌های شهری از وسعت و عمق بیشتری برخوردار است؛ زیرا حس همبستگی اجتماعی، اعتماد میان شهروندان و کنترل های غیررسمی که امروزه همگی در بحث‌های نظری از مؤلفه‌های روابط اجتماعی به شمار می روند، در محله‌ها شکل می‌گیرند و انتظام می‌یابند. آنچه در محله‌ها کمک موثری به ایجاد مؤلفه‌های ارتباطات می‌کند، در حقیقت کیفیت کالبدی-فضایی این مکان‌ها است که حضور یا عدم حضور ساکنان و به تبع آن شکل‌گیری تعاملات اجتماعی را به همراه دارد. 
مسجد، بازارچه، پارک محله، پیاده‌رو، بخش‌هایی از خیابان، مغازه‌ها و... همگی مکان‌هایی برای برقراری روابط چهره‌به‌چهره به شمار می‌روند. به این ترتیب، بدون شک کیفیت کالبدی مکان شهری در میزان و نحوه برقراری این روابط اثرگذار خواهد بود. به عبارت دیگر، ارتباطات موجود در محله‌ها، روحی است که به کالبد محله دمیده می‌شود و بدون تردید، سلامت و کیفیت آن، در گرو سلامت کالبد محله خواهد بود.
براساس تحولات دنیای امروز، از دانش و هنر روابط عمومی به عنوان یک نهاد شبه‌مدنی برای تسهیل ارتباطات دوطرفه بین دولت و آحاد مردم یاد می‌شود و با پیچیده‌تر شدن نظام اجتماعی بر ضرورت، گسترش و توسعه این علم و حرفه جدید بیش از پیش اتفاق‌نظر حاصل می‌آید تا آنجا که امروز کمتر نهادی خود را بی‌نیاز از تشکیلات روابط‌عمومی می‌بیند. این درحالی است که در کشورهایی مانند کشور ما که اصطلاحاً با عنوان کشورهای در حال گذار تعریف می‌شوند، نقش‌ها و وظایف نهادهای سنتی کمرنگ‌تر می‌شود و به اعتبار تقسیم کار بیشتری که در جامعه به فراخور پیش می‌آید، نهادها و مناسبات جدید شکل می‌گیرند که بعضاً در رشد فرایند شهرنشینی، سواد آموزی، گسترش ارتباطات، به مفهوم عام، یا افزایش سطوح مختلف مشارکت سیاسی و اجتماعی خود را بیشتر نشان می‌دهد. در این وضعیت قالب‌های قبلی ارتباطات دیگر پاسخگو نیست، چرا که نیازهای جدید به وجود آمده است و برای برآوردن و تأمین این نیازها، ساختارها، نهادها و مناسبات تازه‌ای در کلانشهرها و اجتماعات بزرگ شهری مورد مطالبه قرار می‌گیرد.
در عصر نوین ارتباطات، روابط‌عمومی‌ها باید بدانند تا زمانی که خود را تغییر نداده و متوجه تغییرات در حوزه جغرافیای شهری مخاطبان خود نشده‌اند، نمی‌توانند به یک روابط‌عمومی دیجیتال تبدیل شوند، زیرا در بررسی ویژگی‌های این نوع روابط‌عمومی باید دقت شود و عملکرد این واحد در نهایت باید موجب تسهیل دسترسی شهروندان، ارتباط دوسویه با مخاطبان و نهادهای مورد نظر، بهبود خدمات، افزایش کارآمدی و پاسخگویی، کاهش هزینه‌ها و ساده‌سازی فرآیند ارتباط شود.
از همین رو نباید از مهم‌ترین مسأله روابط‌عمومی دیجیتال که دسترسی بدون قید زمانی و مکانی شهروندان و مخاطبان در سطوح ملی و کلانشهرها است غافل شد. این مسأله تا حد زیادی ضمن دسترسی راحت‌تر و بیشتر شهروندان به اطلاعات و خدمات مورد نیاز به صورت 24ساعته سبب جلوگیری از اتلاف وقت و کاهش هزینه‌هایی از جمله ایاب و ذهاب و کاهش آلودگی هوا و ترافیک و... در شهر می‌شود. به عبارت دیگر، منظور از روابط عمومی الکترونیک استفاده از تازه‌ترین تکنولوژی‌های اطلاعاتی مبتنی بر IT و ICT به منظور انجام بهینه مأموریت‌های شهری است و روابط عمومی‌ها چاره‌ای جز حرکت به سمت دیجیتالی شدن و تغییر نگرش به نوع ارتباطات در کلانشهرها ندارند. باید پذیرفت که در شرایط کنونی جامعه، توسعه‌ روابط عمومی الکترونیک نه تنها یک ضرورت، بلکه یک الزام غیرقابل انکار است که خواسته یا ناخواسته باید به سوی آن حرکت کرد.