تولید دانش و فناوری در هر کشوری ارتباط مستقیم با رتبه تولید محتوا و اطلاعات آن کشور در سطح جهان دارد. مشهود‌ترین جایگاه انتشار اطلاعات و دانش و فناوری نیز وب سایت‌های هر کشور هستند.
حجم واقعی اینترنت به گفته اشمیت مدیرعامل گوگل، هم‌اکنون به ٥ میلیون ترابایت رسیده است.
گوگل که هم‌اکنون به‌عنوان بهترین موتور جست وجوگر به شمار می‌رود، تنها 071 ترابایت از این مقدار را ایندکس کرده است.
عصر محتوا
از زمان اختراع ترانزیستور تا‌کنون شاهد 4 دوره متفاوت در راستای پیشرفت فناوری اطلاعات بوده ایم: 1- عصر PC یا همان رایانه‌های شخصی 2- عصر شبکه 3- عصر وایرلس‌ها و ابزار قابل حمل 4- عصر محتوا.
این بدان معناست که دنیای سایبر امروز با پشت سر گذاشتن 3 دوره قبلی وارد عصر محتوا شده است و کشوری که محتوای قابل عرضه در فضای سایبر نداشته باشد از قافله علم و تمدن عقب خواهد ماند.
حال با توجه به این موضوع بد نیست نگاهی به وضعیت تولید محتوای فارسی در ایران بیندازیم.
نتایج یک تحقیق علمی در مرکز تحقیقات مخابرات ایران نشان می‌دهد که از حدود
8 میلیون صفحه موجود در دامنه IR حدود 6 میلیون آن، مربوط به سایت‌های خبری است.
لذا محتوای مناسب به جز خبر، تنها حدود 2 میلیون صفحه است که در مقابل بیشتر کشورها که بیش از 100 میلیون صفحه دارند، رقم بسیار کمی است (به‌عنوان مثال، دولت الکترونیکی کره جنوبی، شامل بیش از 108 میلیون صفحه است).
براساس این تحقیق سایت‌های دولتی تنها حدود 9درصد یعنی حدود 180 هزار صفحه را شامل می‌شود که نسبت به سایر کشورها رقم بسیار کمی است.
دیگر نتایج بارز این تحقیق عبارتند از: کم بودن حجم محتوای فارسی وب در مقایسه با سایر کشورها (نسبت 10درصد)، نیاز به یک مرکز داده اینترنتی در کشور (73درصد سایت‌ها در خارج از کشور هستند)، نیاز به موتور‌های جست‌وجوی بومی (محتوا بیشتر از کدینگ‌های عربی استفاده کرده است)، کم بودن سرویس‌های دولت الکترونیک (جست‌وجو و امنیت).
وب سایت‌های فارسی
تعداد وب سایت‌های فارسی با احتساب 100 هزار دامین دات‌ای آر ثبت شده در مرکز فیزیک نظری ایران به زحمت به 300 هزار می‌رسد.
اگر همان شاخص فعال بودن تعداد وب سایت‌ها به نسبت کل وب سایت‌های ثبت شده در سطح جهان را به وب سایت‌های ایرانی تعمیم دهیم - یعنی 73 میلیون از 184 میلیون - و نسبت 40 درصد را مبنا قرار دهیم می‌توانیم تخمین بزنیم که حدود 120 هزار وب سایت فعال فارسی در فضای وب وجود دارد که البته طبق پژوهش مرکز تحقیقات مخابرات ایران اکثر وب سایت‌های پر محتوای فارسی متعلق به خبرگزاری‌ها و وبلاگ‌هاست.
در این میان جایگاه پایین وب سایت‌های دانشگاهی ایران در تولید محتوا بسیار قابل تامل است؛
به‌گونه‌ای که طبق اعلام گروه‌های مختلف سنجش وب سایت‌های دانشگاهی، بالاترین رتبه
وب سایت‌های دانشگاهی ایران به دانشگاه تهران تعلق گرفته است با جایگاه 458 جهانی.
وضعیت سایر دانشگاه‌های ایران نیز بهتر از این نیست.
البته ممکن است از اساس صورت مسئله را پاک کرده و بگوییم این نوع رتبه بندی‌ها را قبول نداریم ولی شاخص‌های اعلام شده همان شاخص‌هایی هستند که دیگر دانشگاه‌های بزرگ دنیا نیز با آن مورد سنجش قرار گرفته‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که با وجود تولید مناسب علم و تحقیقات در دانشگاه‌های ایران، آنها در مستند‌سازی و انتشار اطلاعات و محتوای مرتبط با این تولید دانش چندان موفق نیستند.
شبکه علمی کشور
برخی مسئولان‌آی تی کشور طوری در باره شبکه علمی کشور سخن می‌گویند که گویا این طرح محصول فعالیت‌های دولت نهم بوده است. طبق اطلاعات مندرج در وب سایت رسمی شبکه علمی کشور به آدرس www. iranscience. net طرح اولیه شبکه گسترده و اختصاصی دانشگاه‌ها سال 1373 در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران پایه ریزی شد، در سال 1377 مراحل اجرایی آن آغاز شد و نهایتا در آذر ماه 1379 یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های WAN کشور با زیر ساخت مستقل مخابراتی و اتصال بیش از100 مرکز آموزشی و دانشگاهی با حضور معاون اول رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد.
مشکلات بین دانشگاهی
حالا این شبکه پهن باند آماده انتقال داده‌ها و اطلاعات بین دانشگاه‌هاست اما 2 مشکل اصلی در این زمینه وجود دارد، اول تولید محتوا و دوم ناهماهنگی میان دانشگاه‌ها.
در حال حاضر به‌عنوان مثال کارت دانشجویی یک دانشگاه یا کارت کتابخانه یک دانشگاه در دانشگاه‌های دیگر معتبر نیست و اصولا دیدگاه حاکم بر مدیریت دانشگاهی ما، منتشر نکردن و به اشتراک نگذاشتن اطلاعات تولیدی آنهاست.
این خلاف فلسفه اینترنت و اینترانت یا شبکه علمی است. در واقع مشکل اساسی‌تر، بینش غیردیجیتال مدیریت‌های دانشگاهی است.
اگر محتوای علمی مناسب در دانشگاه‌ها تولید شده بود وب سایت‌های دانشگاهی ایران دچار فریز شدن نمی‌شدند.
یک مشکل کوچک داخلی دیگر نیز وجود دارد، فیبر نوری کشیده شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به دانشگاه‌ها فقط تا جلوی در دانشگاه‌ها کشیده شده و کابل کشی داخلی دانشگاه‌ها باید توسط خود دانشگاه‌ها صورت گیرد، همین مشکل به ظاهر کم اهمیت باعث شده تا بسیاری از دانشگاه‌های کشور قادر به اتصال واقعی به شبکه علمی نباشند.
رئیس وقت یک دانشکده دانشگاه علامه طباطبایی می‌گفت: مدتی است یک کابل را تا ورودی دانشکده کشیده‌اند اما ما نمی‌دانیم چه استفاده‌ای از این کابل باید بکنیم؟ بنابراین باید گفت طرح شبکه علمی کشور نیز بدون محتوای جاری بر بستر فناوری شبکه‌ای، مفهومی نخواهد داشت.
تسما
هر چند وجود دستگاه‌ها و شوراهای متعدد در امر فناوری اطلاعات یکی از مشکلات موجود در زمینه سیاستگذاری تولید محتوا بوده، با وجود‌این آنچه در یکسال اخیر باعث متوقف شدن طرح‌ها و طرح‌های‌آی تی کشور شد مبحث ادغام شوراها بود که همه نهادهای مرتبط را در تعلیقی سنگین فرو برد و انتظار می‌رود با مصوبه نهایی مجمع تشخیص مصلحت نظام، بار دیگر شوراهای متولی امر فناوری اطلاعات فعالیت شتابان خود را از سر گیرند.
در همین چارچوب می‌توان گفت شورای‌عالی اطلاع‌رسانی با ارائه طرح تسما (تولید و ساماندهی محتوای الکترونیکی ایران) درصدد سامان دادن به محتوای الکترونیکی در ایران است و در این راستا حتی طرح ارزیابی وب گاه‌های دولتی را نیز اجرا کرده است که نتایج آن در نیمه اول امسال اعلام شد.
با این حال به‌نظر می‌رسد سیاستگذاری برای تولید محتوا باید در سطوح کاربردی‌تر و به‌خصوص در دانشگاه‌ها صورت گیرد. این موضوع نیز مستلزم بینشی دیجیتال است؛
بینشی که انتشار علم را بر مبنای آموزه‌های دینی ما، زکات علم بداند.
