محسن لشگری رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در گفت‌وگو با همشهری اظهار داشت: خراسان شمالی پیوسته دروازه خراسان بزرگ تلقی شده است و اکنون نیز این استان با قریب یک میلیون نفر جمعیت و 28100 کیلومتر مربع مساحت از 14 استان کشور و 51 کشور در جهان بزرگتر است.
وی افزود: زندگی اقوام کرمانج، فارس، ترک، ترکمن، عرب، لر و بلوچ که در طول زمان با هم آمیخته و کانون وحدت در منطقه تشکیل داده‌اند، این استان را به گنجینه قومیت‌ها و مذاهب مختلف تبدیل کرده است. خراسان شمالی بهشت باستان‌شناسان است و پیشینه تاریخی آن به هزاره پنجم و ششم پیش از میلادی می‌رسد .کاوش‌ها و گمانه‌زنی‌ها از سکونت آریایی‌ها، مادها و اشکانیان و ساسانیان و تمدن باشکوه آنان در این منطقه گواهی میدهد. پس از اسلام نیز آثار ارزشمندی از خوارزمشاهیان تا قاجار در این سرزمین بر جا مانده است.
وی گفت: خراسان شمالی گذرگاه سالانه بیش از 20 میلیون زایر حضرت امام رضا(ع) است که از شمال به جنوب و از جنوب به شمال سفر می‌کنند. برخی از این مسافران حداقل یک شب در بجنورد بیتوته می‌کنند و در مسیر خود در مناطق ییلاقی و پارک‌های استان توقف می‌کنند. این استان 220 کیلومتر با کشور ترکمنستان مرز مشترک دارد، با بازگشایی گمرک قدیمی پرسه‌سو با مبادله کالا میان دو کشور تحول بزرگی در اقتصاد منطقه و رونق گردشگری حاصل می‌شود. فرودگاه بجنورد پذیرای مسافران پروازهای هوایی است و با پیوستن به راه‌آهن سراسری از طریق گرگان به بجنورد و مشهد، مسافران بیشتری از این مسیر عبور می‌کنند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با تأکید بر توانمندی‌ها و قابلیت‌های استان با طبیعت بکر، فرهنگ غنی و آداب و رسوم و سنت‌ها و آئین‌های متنوع اقوام ساکن استان خاطرنشان ساخت: با استقرار پایگاه‌های دائمی در ورودی‌ها و خروجی‌های شهرستان‌ها، گردشگاه‌ها و آثار طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی استان را به مسافران معرفی می‌کنم. در بازارچه‌های دائمی صنایع دستی مردم را به نمایش می‌گذاریم و با افزایش تخت‌های اقامتی سعی می‌کنیم با بهبود خدمات و ایجاد تسهیلات زمان توقف مسافران را در استان افزایش دهیم.
وی افزود: مقدمات احداث دو هتل سه ستاره در بجنورد فراهم شده و برای تأسیس اقامتگاه در روستاهای هدف گردشگری از سوی بخش خصوصی اقدام شده است که برای دریافت مجوزهای لازم فعالیت می‌کنند.
دیدنی‌های خراسان شمالی
هر یک از شهرستان‌های استان برای گردشگران دیدنی‌های فراوانی دارند، بجنورد کانون بزرگ جهانگردی شمال شرق ایران نام دارد و در سال 1375 به عنوان قطب گردشگری استان خراسان انتخاب شد.
بخش بزرگی از پارک گلستان در این منطقه قرار دارد. پارک بش قارداش،مجموعه تفریحی تاریخی مربوط به دوره قاجار که آرامگاه سردار مفخم فرمانروای دوره ناصر‌الدین شاه در آن قرار دارد. چشمه پر آب معدنی با خواص درمانی، دو استخر زیبا و فضای سرسبز و خرم و درختان کهنسال پارک، مکان دل‌انگیزی برای گردشگران و مسافران است.
این پارک در 5 کیلومتری جاده بجنورد به شیروان واقع شده است و پارک زیبای بابا امان در 6 کیلومتری جاده بجنورد- اسفراین تفرجگاه دل گشای دیگری برای خانواده‌ها و گردشگران است.
دو بنای تاریخی مانند نگین درخشانی زینت بخش شهر بجنورد است. بنای تاریخی آئینه خانم مفخم، ساختمان زیبایی که از دوره قاجاریه به جا مانده و با شماره 31167 در آثار ملی به ثبت رسیده و اکنون موزه زیبایی شده که تماشای آن بسیار لذت‌بخش است.
پروانه کلاته‌ای کارشناس میراث فرهنگی و مسئول موزه آئینه‌‌خانه می‌گوید: موزه آئینه خانه مفخم در سال عربی 1254 تا 1321 هـ.ق بنا شده و روزگاری داخل باغ بزرگی قرار داشت که دارالخلافه و مقر حکومتی سردار مفخم (یار محمدخان شادلو) بوده و ناصر‌الدین شاه قاجار و سایر مقامات عهد ناصری بارها در این ساختمان حضور داشته‌اند.
کلاته‌ای که راهنمایی دیدارکنندگان از موزه را به عهده دارد، مشخصات بنا را چنین شرح میدهد: بنای تالار آیینه با تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و معماری مدرن اروپا ساخته شده و مصالح به کار رفته از سنگ‌های معدن چهار خروار بجنورد و آجر، ماسه، گچ، چوب، ملات ساروج، پی سنگی و شفته آهک است و یک معمار اصفهانی‌الاصل به نام ممتحن الملک شقاقی نخستین فارغ‌التحصیل آرشیتکت ایرانی از فرانسه آن را ساخته است.
وی معمار دارالفنون تهران هم هست. نمای ساختمان با کاشی‌های زیبا از نوع معرق، معقلی و هفت رنگ تزئین شده و در قسمت ورودی ساختمان دو طبقه آئینه خانه، چهار ستون زیبا با بیش از ده متر ارتفاع و قطر 120 سانتی‌متر دیده می‌شود. درهای ساختمان از چوب صندل باطرح‌‌ها و نقش‌هایی از عاج فیل هندوستان معرق‌کاری شده است. از جمله دیدنی‌های موزه در طبقه دوم 141 عکس سیاه و سفید از رجال سیاسی دوره صفویه، زندیه و قاجاریه است.
عمارت مفخم، روبه‌روی آیینه خانه، بنای زیبای دیگری در شهر بجنورد است که اکنون محل استقرار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان است. این بنا 32 اتاق و دو تالار دارد که آینه‌کاری و کاشی‌کاری و گچبری‌های آنها بسیار زیبا و تماشایی است.
بنای سنگی یا آتشکده اسپاخو یک اثر تاریخی برجسته از دوره ساسانی است که در 100 کیلومتری غرب بجنورد واقع شده و از آثار ثبت شده ملی کشور به شمار می‌آید. در میان مردم روستای اسپاخو این بنا به کلیسای اسپاخو شهرت دارد.
شهرستان شیروان با قدمت دیرینه خود که از سکونتگاه‌های اولیه پارت‌ها به شمار می‌آید، ییلاق‌های زیبا و غارهای باارزشی دارد.
غلامرضا فیض فرماندار شیروان با اشاره به توانمندی‌های گردشگری این شهر می‌گوید: مناطق خوش آب و هوا و سرسبز و خرم کم‌نظیر شیروان و اطراف آن مانند گلیان، استخری و زوارم پذیرای گردشگران است که در فاصله یک ساعت و نیم از مشهد به این شهر می‌رسند.
وی امکان برگزاری ورزش‌های زمستانی و رونق اسکی با استقرار تله‌کابین را یکی از موارد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این منطقه عنوان کرد و از اختصاص تسهیلات برای سرمایه‌گذاران در ساختن هتل و میهمانسرا سخن گفت و افزود: در حال حاضر میهمانسرای جهانگردی شیروان و یک هتل متعلق به بخش خصوصی از گردشگران پذیرایی می‌کنند.
مهدی رحیم‌پور رئیس میراث فرهنگی شهرستان شیروان نیز تپه نادری و برج و باروهای دوران اسلامی مانند چهارتاقی دوره تیموری، جاذبه کوچ عشایر قهرمانلو در اردیبهشت‌ماه که از مراغه‌تپه به این منطقه کوچ می‌کنند، غارهای سلیمان و پوستینی دوز و ییلاق‌های گیل نامانلو، بوانلو، گلیان، چیانلو و آلاشلو را از جمله مکان‌های دینی این شهرستان نام برد.
شهرستان جاجرم با تپه‌های باستانی باارزش، با قدمت 12هزارسال مانند قم‌تپه، تپه پهلوان و حیدران و مسجد جامع و قلعه سنگی زیبا به نام قلعه جلال‌الدین و کاروانسراها و رباط‌های به‌جامانده از جاده ابریشم، غار گنج کوه شوغان، منطقه حفاظت‌شده میاندشت و یخچال طبیعی سنخواست، حداقل یک روز گردشگران را به خود جلب می‌کند. شهر اسفراین یکی از اقامتگاه‌های نخستین ایرانی‌ها محسوب می‌شود.
جواد اکبری مقدم- یک مراقب آثار باستانی در اداره میراث اسفراین- می‌گوید: شهر اسفراین که به نام‌های سپهرآیین و میان‌آباد نیز از آن نام برده شده، یکی از شهرهای قدیمی خراسان است که آثار باستانی و جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد که روستای رویین و دره‌بیدواز در میان آثار طبیعی و شهر بلقیس از آثار تاریخی، شهرت و اهمیت بیشتری دارند.
شهر بلقیس به سبک معماری ساسانی با قدمت صدراسلام که در زمان صفویه نیز مسکونی بوده دارای 29برج و یک خندق بوده است.
کشتی باچوخه در اسفراین، مورد علاقه مردم خراسان است که هر سال در ماه فروردین برگزار می‌شود و به پهلوان برنده، جوایزی مانند قوچ، جوایز نقدی و کالاهای برقی اهدا می‌شود. یک قسمت از ورزشگاه هنگام برگزاری مسابقه به زنان اختصاص دارد. کشتی باچوخه سمبل شهر اسفراین است و مجسمه‌ای از این ورزش پرطرفدار در ورودی شهر نصب شده است.
از دیدنی‌های شهر فاروج دره‌های جنگل گردو، جنگل بادام داغیان، چشمه مردکانلو، آبشار اسفجیر و سدچری (زیستگاه پرندگان مهاجر) و از آثار شهر ما‌نه‌سملقان، جنگل بلوط درکش، چشمه آبگرم مهمانک، منطقه سولگرد و غارکنه‌گرم، شهرت زیادی دارند.
هفت روستای گردشگری
از میان 40 دهستان و یک‌هزار روستای استان خراسان شمالی، از سوی سازمان میراث فرهنگی، هفت روستا به عنوان روستاهای هدف گردشگری انتخاب شده است که کارشناسان، این روستاها را مناسب توسعه گردشگری تشخیص داده‌اند.
هفت روستای هدف گردشگری استان عبارتند از: روستای رویین در 27کیلومتری شمال اسفراین و 52کیلومتری جنوب شرقی بجنورد، روستای اسفیدان در 45کیلومتری بجنورد، روستای درکش در 7کیلومتری بجنورد، روستای زوارم در 28کیلومتری شیروان، روستای قلعه‌زو در 24کیلومتری شیروان و روستای استاد در 30کیلومتری شهرستان فاروج.
حیات وحش
در استان خراسان شمالی، تنوع جانوران و گونه‌های مختلف پستانداران، پرندگان، آبزیان و خزندگان مانند قوچ، میش، پلنگ، یوزپلنگ، آهو، سمور، گرگ، کبک، عقاب، تیهو، فاخته، پلیکان، فلامینگو، مار شتری، مار آتشی و مار قیطانی، از ویژگی‌های این استان به شمار می‌آید.
صنایع دستی و سوغات
صنایع دستی و سوغات استان خراسان شمالی بسیار زیبا و متنوع است.
خانم احمدیان- کارشناس صنایع دستی- با اظهار امیدواری به رونق بیشتر صنایع دستی استان می‌گوید: لباس‌های ترکمنی، کردی و عشایری، چاروق بجنورد، قالیچه‌ها و پشتی‌های ترکمنی و کردی، چادر شب و حوله دستی اسفراین و جاجرم از جمله صنایع دستی استان است که تنوع تولیدات عشایری، روستایی و شهری این کالاها امکان رونق زیاد آن را فراهم می‌سازد.
همچنین آب‌نبات(شکر پنیر) بجنورد، کشمش و آجیل فاروج، هلوی درکش، عسل رویین، خشکبار و سیب بهاری شیروان، گردوی اسفیدان، زوارم و رویین و خیارشور زوارم از سوغاتی‌های این استان محسوب می‌شود.
موسیقی
موسیقی در زندگی اقوام و طوایف استان خراسان شمالی از ترکمن، ترک و کرد، یک پدیده جدانشدنی است.
مردم با موسیقی، غم‌ها و شادی‌ها، آلام و آرزوهای خود را بیان می‌کنند و شهرت مقام‌های موسیقی این دیار علاوه بر ایران در سایر نقاط جهان نیز مورد استقبال فراوان مردم قرار می‌گیرد.
