همشهری آنلاین-یکتا فراهانی: هر مرگ ناشی از خودکشی علاوه بر نگرانی بهداشت عمومی، تاثیر عمیقی بر اطرافیان آنها نیز دارد.
سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به علت خودکشی می‌میرند. در این میان، به ازای هر خودکشی نیز افراد زیادی غم و اندوه شدیدی را متحمل می‌شوند و تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. همچنین به ازای هر خودکشی، دیگران هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند و به شکل جدی به این پدیده فکر می‌کنند.
توجه به موضوع خودکشی
دکتر امیرحسین جلالی، روان‌پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در مورد خودکشی در ایران می‌گوید: «به نظرمی‌رسد در قیاس با چند سال گذشته، توجه به موضوع خودکشی بیشتر شده است؛ چه در سطح نخبگان دانشگاهی و چه در میان اصحاب رسانه.»
کاهش انگ و برچسب به پدیده خودکشی
عکس العمل مردم و عموم جامعه در مورد خودکشی موضوع بسیار مهمی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد. اما درباره واکنش و رویکرد عموم مردم، بدون تکیه بر داده‌های پژوهشی نمی‌توان چیزی گفت؛ هرچند می‌شود شواهدی از کاهش انگ و آسودگی بیشتر در مورد سخن گفتن از خودکشی را به عنوان یک وضعیت انسانی در رفتار بالینی بعضی افراد مشاهده کرد.
اهتمام بیشتر نهادهای دولتی
به گفته دکتر جلالی، نکته دلگرم‌کننده دیگر، اهتمام نهادهای دولتی و ورود آرام صدا و سیما به آگاهی‌رسانی در خصوص خودکشی است. آن‌گونه که دکتر حمید پورشریفی، نایب رئیس انجمن روان‌شناسی ایران در روز جهانی پیشگیری از خودکشی مصاحبه‌ای در این خصوص با رادیو سلامت داشت.
نمونه دیگر آن نیز چهارشنبه ۱۶ شهریور در دانشگاه علوم پزشکی ایران بود که میزبان نمایندگانی از نهادهای دولتی و انجمن‌های علمی بود. نمودی از تغییر نگاه را که البته نشان از تغییر وضعیت هشدار دهنده اجتماعی نیز هست می‌توان در گزارش معاون سازمان آتش‌نشانی تهران هم مشاهده کرد.
فراموش نکنیم افزایش اقدام به خودکشی نیاز به مداخله آتش‌نشانی دارد؛ یعنی دو شکل تهدید به پرش از ارتفاع و حریق عمدی در این گزارش آشکارا بیان شد؛ هرچند همچنان تاکید بر محرمانه ماندن اطلاعات می‌شد.
این روان‌پزشک می‌گوید نماینده آتش‌نشانی همچنین اعلام کرده است سازمان آتش نشانی تهران بزرگ مجهز به روزآمدترین وسیله‌هایی شده است که بتواند توسط آنها به افرادی که می‌خواهند اقدام به خودکشی کنند یاری برساند.
البته از اورژانس اجتماعی و پلیس هم انتقاد شده است که به اندازه آتش‌نشانی؛ سرعت عمل و تمایل به حضور در میدان عملیاتی ندارند. اما آمار به دست آمده از عملیات‌ها را در شکل بیشترین میزان اقدام بر اساس محل، محیط جغرافیایی در شهر تهران و زمان و فصل بیان کرده است.
نگاه جامع به خودکشی
دکتر جلالی می‌گوید توجه داشته باشیم در سال‌های گذشته عموما گفتار حاکم بر جلساتی که در خصوص خودکشی برگزار می‌شد به تعریف خودکشی به یک عدد (تعداد خودکشی منجر به مرگ در صد هزار) یا فهرست کردن تعدادی عوامل خطر یا پاره‌ای مداخله‌هایی که توسط سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد شده محدود می‌شد.
عموم مانور متخصصان بر آموزش افراد نیز در مورد نحوه کمک گرفتن هنگام فکر کردن به خودکشی بود و تلاش برای شناخت اجتماعی پدیده خودکشی در ایران تنها به طرح مساله فراوانی آن در غرب کشور و استفاده از تبیین‌هایی کلی مثل ارتباط آن با توسعه نیافتگی ختم می‌شد.
لزوم مداخله چند وجهی و جامع به خودکشی
دکتر جلالی می‌گوید باید توجه داشته باشیم جدا از آنکه طبق شواهد، مداخلات مبتنی بر پیشگیری و ارائه خدمات سلامت روان هنوز موثرترین و مناسب‌ترین شیوه پاسخ اجتماعی به خودکشی است؛ اما ورود متخصصان حیطه‌های دیگر مانند مددکاری و جامعه‌شناسی در قالب طرح پیشنهادهای عملیاتی برای پیشگیری از خودکشی و همچنین انجام تحقیقات میدانی در این زمینه، پیشگیری از خودکشی در ایران را چند وجهی و جامع‌تر می‌کند.
متأسفانه جامعه‌شناسی ایران که منتقد سایکولوژیزه‌کردن مسائل اجتماعی است، با لنزی سوسیولوژیزه، عموما راه را بر هر مداخله می‌بندد و با تکیه بر کلان‌نظریه‌های محدودی چون دورکهایم؛ رسما خود را در انقیاد یک نگاه قرار داده است. ضمن آنکه نگاه تخفیف‌آمیز به کلینیک و روان‌پزشکی و روان‌شناسی نیز راه همفکری را در حیطه‌های بسیاری می‌بندد.
خودکشی را انکار نکنیم
به گفته این روان‌پزشک؛ مساله خودکشی در ایران از وضعیت انکار خارج شده، اما باید دقت کرد پیشگیری از خودکشی، تنها به گفتارهای دلیرانه نیاز ندارد؛ بلکه محتاج کردارها و عملکردهای دلیرانه هم هست.
باید مراقب بود موضوع پیشگیری از خودکشی، گرفتار بخشنامه‌های دولتی و سلوک دولتی نشود. حضور پررنگ و هم‌افزای نهادهای علمی و انجمن‌های دانشگاهی می‌تواند با انجام نظارت علمی و البته با انعکاس نگرانی‌ها در رسانه‌ها به هم‌افزایی انتقادی با دولت منجرشود و از بوروکراتیک شدن مساله خودکشی در ایران پیشگیری کند.
نظر شما